چابهار اوج می‌گیرد

در شرایطی که به دلیل مشکلات گسترده و محدودیت‌های طولانی‌ مدت، صنعت هوانوردی ایران در روزهای پس از اجرایی شدن برجام، با قدرت و سرعت زیادی حرکت به سمت جایگاه از دست رفته خود را آغاز کرده اما به نظر می‌رسد اوضاع دیگر بخش‌های حمل‌و‌نقل کشور نیز رو به سوی بهبودی نسبی دارد. صنایعی که حرکت دوباره آنها می‌تواند نام ایران را به‌عنوان سرآمد عرصه ترانزیت منطقه مطرح کند.

حمل‌و‌نقل دریایی ایران که در دوره‌های مختلف تاریخی به‌عنوان اصلی‌ترین مبدا و مقصد کالاهای اقتصادی کشور فعالیت کرده و توانسته موقعیت جغرافیایی خود را در چند بندر محوری تثبیت کند، این روزها آماده می‌شود با لغو محدودیت‌ها بار دیگر پا در عرصه‌ای بزرگ و البته تاثیر‌گذار بگذارد. عرصه‌ای که هدف اصلی آن توسعه دریا‌محور و البته بازگرداندن امکان رقابت با بنادر منطقه است.

در بین تمام گزینه‌های دریایی ایران که در طول هفته‌های گذشته یا سرمایه‌گذاران جدیدی را به خود دیده‌اند یا برنامه‌هایی جدید برای افزایش سرعت توسعه پیدا کرده‌اند، بندر چابهار یکی از پر سروصداترین گزینه‌هاست. بندری که دروازه ورود ایران، دریای عمان و آب‌های آزاد به حساب می‌آید و با توجه به کاهش قابل توجه مسافت دریایی برای رسیدن به آب‌های خلیج فارس از مزیت نسبی بسیار بالایی در قیاس با دیگر بنادر منطقه برخوردار است.

این بندر که طرح‌های توسعه آن از سال‌ها قبل آغاز شده و مذاکرات گسترده‌ای را نیز برای جذب سرمایه‌گذار پشت سر گذاشته، می‌تواند در فضای پس از لغو تحریم‌ها به‌عنوان هاب دریایی منطقه شناخته شود. باید به مزیت جغرافیایی چابهار، بحث مزیت خاص اقتصادی این بندر برای کشور هند را نیز اضافه کرد. هندی‌ها که در طول دهه‌های گذشته همواره مشکلات سیاسی گسترده‌ای با پاکستان پشت سر گذاشته‌اند، به‌دنبال راهی امن و کوتاه برای رساندن کالاها و برقراری خطوط ترانزیتی‌شان به سمت افغانستان و آسیای میانه هستند و این امر بندر چابهار را به نخستین و اصلی‌ترین گزینه جایگزین پاکستان تبدیل کرده است.

هرچند اهمیت بالای این بندر نیز باعث نشده هندی‌ها در زمان‌های سپری شده سال‌های قبل نسبت به ورود به این عرصه اقدامات جدی کنند و حتی کار تا جایی پیش رفته که ایران از مذاکره با دیگر کشور‌ها نیز سخن گفته، اما تاکید دولت هند بر ورود به طرح‌های توسعه‌ای چابهار و البته مصوبه اخیر دولت که بحث تاسیس دالان چابهار با حضور هند و افغانستان را مطرح کرده می‌تواند آنچه تاکنون اجرایی نشده را بار دیگر به عرصه عمل بیاورد. در این بین پیشنهاد کشورهایی مانند چین و ژاپن برای ورود به این آب‌ها نیز برگ برنده‌ جدید ایران است که با استفاده به موقع از آنها اوضاع چابهار نسبت به سال‌های قبل به طور قابل توجهی بهبود می‌یابد.

سرمایه‌گذاری مشترک با طرف‌های ایرانی، بهترین راهبرد عملیاتی

معاون سابق سازمان بنادر و دریانوردی معتقد است موقعیت خاص بندر چابهار باعث شده بسیاری از توجهات بین‌المللی به سمت این بندر چرخش پیدا کند اما استفاده از این توانایی نیاز به برنامه‌ریزی دقیق و مدیریت مناسب شرایط دارد. 

سعید ایزدیان در گفت‌وگو با «فرصت امروز» عنوان کرد: چابهار به نوعی ورودی آب‌های ایران به سمت آب‌های بین‌المللی است و از این رو سرمایه‌گذاری در آن می‌تواند به افزایش کارایی و بدل شدن آن به هاب منطقه بینجامد.

به گفته وی برای استفاده از این ظرفیت‌ها استفاده از توانایی‌های موجود و به کار بستن قابلیت‌هایی مدنظر است که متاسفانه در شرایط فعلی کمتر به آنها پرداخته شده. در شرایطی که به نظر می‌رسد وزارت راه و شهرسازی نگاهی مثبت به این امر دارد اما در سطوح پایین‌تر تصمیمات به درستی اتخاذ نمی‌شود.

ایزدیان به اهمیت استفاده از توان سرمایه‌گذاران داخلی در این بندر اشاره کرد و گفت: تصمیمات باید طوری اتخاذ شود که دست مدیران در عقد قراردادهای جدید باز شده و البته بخش خصوصی داخلی نیز در آن وارد شود. این شاید بهترین راهبردی است که می‌تواند چه برای چابهار و چه برای سایر بنادر کشور مثبت باشد.

مرتضی دلخوش، کارشناس مسائل اقتصادی نیز در گفت‌وگو با «فرصت امروز» به اهمیت استفاده از توان و دانش سرمایه‌گذاران داخلی اشاره کرد و گفت: طرح‌های زیربنایی با توجه به ساختار و اهمیتی که دارند، می‌توانند در ابعاد مختلف روی اقتصاد کشور تاثیر بگذارند و این به معنی لزوم استفاده حداکثری از توان این بخش است.

به گفته وی، لغو تحریم‌ها در کنار آوردن سرمایه می‌تواند به افزایش توانایی نیروهای داخلی نیز منجر شود. نیروهایی که در طول سال‌های گذشته توانسته‌اند اقداماتی مناسب برای بهبود جایگاه خود به کار ببندند و از این پس نیز می‌توانند با سرعتی بیشتر در این عرصه حرکت کنند.

هرچند سازمان بنادر هنوز توضیحات دقیقی درباره چگونگی استفاده از این سرمایه‌گذاران در طرح‌های توسعه‌ای بندر چابهار ارائه نکرده و باید دید در طول هفته‌های آینده چگونه مقدمات کار برای ورود هند و دیگر طرف‌های خارجی به این عرصه فراهم خواهد شد، اما صرف ورود هیات دولت با مصوبه‌ای رسمی و اعلام آمادگی چند کشور برای سرمایه‌گذاری نشان از اتفاقات مثبتی دارد که در نهایت به نفع چابهار تمام خواهد شد، بندری که با حرکتش حمل‌و‌نقل دریایی ایران را نیز به تحرک وا خواهد داشت.

ارتباط با نویسنده : j.hashemi1992@gmail.com