پودر ماهی در مسیر صادرات

تولید پودر ماهی صنعت رو به رشدی است که درسال‌های اخیر مورد توجه سرمایه‌گذاران و کارآفرینان قرار گرفته، اما در شرایط فعلی بازار با مشکلاتی در زمینه فروش مواجه شده است‌. پودر ماهی که بیشتر در صنعت دام و طیور مورد استفاده قرار می‌گیرد یکی از پتانسیل‌های بالقوه سرمایه‌گذاری در کشور محسوب می‌شود که به‌رغم قابلیت‌های بالایی که در این زمینه وجود دارد همچنان سرمایه‌گذاری قابل توجهی در این بخش صورت نگرفته است‌.

در حال حاضر اکثر شرکت‌های تولید‌کننده پودر ماهی در مناطق شمالی و جنوبی کشور مشغول فعالیت هستند. توجه به بازارهای صادراتی یکی از عواملی است که می‌تواند رشد قابل توجه شرکت‌های تولیدی را در این بخش به همراه داشته باشد. از سوی دیگر با وضعیت نامناسب صنعت دام و طیور در کشور بازار‌های صادراتی فرصت مناسبی برای تولیدات پودر ماهی در کشور به شمار می‌آید. در این گزارش به بررسی جنبه‌های مختلف تولید پودر ماهی می‌پردازیم‌.

***

میزان سرمایه‌گذاری و امکانات لازم

برای شروع سرمایه‌گذاری به سرمایه‌ای بین چهار تا پنج میلیارد تومان نیاز دارید. البته این میزان سرمایه‌گذاری منهای هزینه‌های خرید زمین است. سرمایه در گردش در این کار بسیار بالاست، بنابراین سرمایه‌گذار باید حدود 600 تا 800 میلیون تومان از سرمایه خود را برای تامین به موقع مواد اولیه و هزینه حقوق و دستمزد کارکنان در نظر بگیرد‌. مابقی سرمایه نیز برای تکمیل عملیات ساختمانی، راه‌اندازی خط تولید و تجهیز کارخانه در نظر گرفته می‌شود.

خط تولید شامل دیگ‌های پخت، دستگاه‌هایTVN‌گیری، چربی‌گیری، رطوبت‌گیری، آسیاب و دستگاه کیسه پرکن می‌شود‌. دیگ‌های پخت با تجهیزات کامل حدود 150 تا 200 میلیون در بازار قیمت دارد. علاوه بر این دستگاه چربی‌گیری که مهم‌ترین بخش کار است حدود دو میلیاردی برایتان آب می‌خورد که عموما از کشور‌های ژاپن وانگلستان وارد کشور می‌شوند‌.

دستگاه TVN‌گیری که میزان ازت آزاد در هر میلی‌گرم پودر ماهی را محاسبه می‌کند در حدود 200 تا 300 میلیون برایتان تمام می‌شود‌. برای تجهیز کارخانه به دستگاه رطوبت‌گیری نیز باید 100 تا 150 میلیون هزینه کنید‌. علاوه براین به یک سیستم خط خشک کن (حدود 100 میلیون تومان)، دستگاه آسیاب (حدود 20 میلیون تومان) و دستگاه کیسه پرکن (بین 30 تا 40 میلیون تومان) نیاز دارید. با چنین سطحی از سرمایه‌گذاری میزان تولید شما بین پنج تا شش تن در روز است. علاوه بر این برای احداث کارخانه‌ای در این سطح به زمینی حدود دو تا سه هزار متر نیاز دارید که از این فضا یک سوله هزار‌متری به راه‌اندازی خط تولید اختصاص می‌یابد.

علاوه بر این حدود 300 متر برای احداث انبار مواد اولیه و 400 متر برای انبار محصول تولیدی در نظر گرفته می‌شود. ساختمان اداری، اتاق استراحت کارکنان، سالن غذا‌خوری و اتاقک نگهبانی نیز بخشی از عملیات ساختمانی را شامل می‌شود که مجموعا به سرمایه‌ای حدود 500 میلیون تومان نیاز دارد‌. در نهایت برای اداره کردن کارخانه‌ای در این سطح به 10 تا 15 نیروی کار نیاز دارید‌. برای گرفتن مجوز‌ها نیز باید به سراغ وزارت صنایع بروید اما جلب رضایت و گرفتن مجوز‌های بهداشتی، زیست‌محیطی و دامپزشکی در این کار الزامی است. گرفتن مجوز‌های احداث به حدود دو تا سه ماه زمان نیاز دارد. به محض تکمیل پروژه و آماده شدن خط تولید می‌توانید سراغ مجوز‌های بهره‌برداری بروید.البته فراموش نکنید که رعایت استاندارد‌های بهداشتی و دامپزشکی در این بخش بسیار اهمیت دارد‌.

فرآیند تولید و سود احتمالی

بیشتر تمرکز تولید‌کنندگان این بخش در استان‌های جنوبی است. به‌علاوه استان گیلان یکی از تولید‌کنندگان مهم پودر ماهی است‌. پودر ماهی از طریق فرآوری ماهی از فرآیند صید تا پخته شدن، چربی‌گیری، پروتئین‌گیری، رطوبت‌گیری و بسته‌بندی محصول به دست می‌آید و در مکمل‌های غذایی صنایع دام، طیوروآبزیان مورد استفاده قرار می‌گیرد. در تولید پودر ماهی بیشتر از ماهیان اقیانوسی غیر‌خوراکی مانند کوسه ماهی، مار ماهی، شیرماهی، کپور، ضایعات کنسرو‌سازی و تلفات استخر‌های پرورش ماهی استفاده می‌شود.

کیفیت محصول تولیدی هم تا حد زیادی به نوع مواد اولیه مصرف شده در تولید پودر ماهی بستگی دارد. مثلا ماهیان کیلکا به دلیل پروتئین بالایی که دارند کیفیت بهتری را به دست می‌دهند و طبیعتا به لحاظ قیمتی هم قیمت تمام شده بالاتری دارند‌. به گفته کارشناسان، پودرماهی به دلیل داشتن پروتئین عبوری در خوراک دام‌های سنگین به‌ویژه دام شیری کاربرد زیادی دارد و یکی از عناصر اصلی رژیم غذایی آنها به‌شمار می‌رود. همچنین در خوراک مرغ گوشتی و تخم‌گذار مورد استفاده قرار می‌گیرد. در تولید آبزیان نیز یکی از رژیم‌های اصلی غذایی ماهیان پرورشی و میگو به‌حساب می‌آید‌. میزان سود‌آوری طرح نیز حدود 20 تا 30 درصد ارزیابی می‌شود که با توجه به شرایط تولیدی این روز‌های کشور رقم قابل توجهی است.

محصول با کیفیت همواره بازار دارد

مهم‌ترین بخش هر فعالیت تولیدی بخش فروش و بازاریابی است. در حال حاضر در مصرف پودر ماهی استان‌های اصفهان، تهران، قم، اردبیل و قزوین از مهم‌ترین بازار‌های داخلی به‌شمار می‌آیند‌. برند‌سازی و شناخته شدن در بین مشتریان تا حد زیادی از مشکلات فروش در بازار می‌کاهد. ناصر نیازی، مدیرعامل کارخانه پودر ماهی مشهد در تحلیل شرایط بازار به «فرصت امروز» می‌گوید: در سال‌های اخیر به دلیل شرایط نامناسب صنایع دام و طیور کشور بازار کالاهای واسطه‌ای در این صنعت نیز تحت تاثیر قرار گرفته است.

وی ادامه می‌دهد: این وضعیت در سال جاری شدت بیشتری داشته و تولید‌کنندگان برای بقا در بازار تلاش می‌کنند و امیدوار به روند‌های آتی بازار‌های وابسته هستند. این فعال بخش خصوصی در مورد دلایل افت بازار، عدم حمایت دولت از فعالیت‌های بخش کشاورزی را مهم‌ترین عامل این امر می‌داند و می‌افزاید: طبیعتا وقتی صنعتی دچار چالش شود بخش‌های وابسته به آن نیز یک روند نزولی را طی خواهد کرد.

فرصت‌‌ها و تهدید‌های بازار 

نیازی در رابطه با فرصت‌ها و تهدید‌های بازار ادامه می‌دهد: کیفیت مهم‌ترین عامل موفقیت در بخش تولید و به‌ویژه این بازار است، بنابراین سرمایه‌گذاران باید برای بهبود کیفی محصول تولیدی خود تلاش کنند. ایـــن تولــید‌کننــــده وجود کالاهای تقلبی و برند‌های مشابه در بازار را عاملی تهدید‌کننده برای سرمایه‌گذاران این بخش عنوان می‌کند و می‌افزاید: توصیه من به سرمایه‌گذاران این بخش ورود با سرمایه کافی در بازار است، چون سرمایه‌گذاری در این بخش سرمایه در گردش بالایی می‌خواهد. وی ادامه می‌دهد: رعایت اصل صداقت در بازار یکی از عوامل موفقیت در کار است. نیازی اهمیت دادن به مسئله تجربه و دانش را یکی دیگر از الزامات بازار می‌داند و معتقد است تخصص و دانش تا 80 درصد موفقیت در کار را تضمین می‌کند.

***

مزاياي توليد پودر ماهي

پودر ماهي محصولي است که از پختن، خشک کردن و آسياب کردن ماهي کامل يا ضايعات ماهي به‌دست مي‌آيد و با درصدهاي مختلف در ترکيب خوراک دام، طيور و آبزيان يا به صورت مکمل‌هاي غذايي آنها مورد استفاده قرار مي‌گيرد. از مهم‌ترين مزاياي توليد پودر ماهي در کشور به جز بحث اشتغال‌زايي مي‌توان به جلوگيري از ضايعات صنايع کنسروسازي و استفاده بهينه از ماهيان غير‌خوراکي اشاره کرد. از سوي ديگر، ارز‌آوري قابل توجه اين صنعت در صورت توجه به بازار‌هاي صادراتي يکي ديگر از مزاياي توليد پودر ماهي در کشور است. درحال‌حاضر شرکت‌هاي توليد‌کننده پودر ماهي در استان‌هاي گيلان، مازندران، هرمزگان، بندرعباس و غيره فعال‌ هستند.

مهم‌ترين مزيت پودر ماهي براي استفاده در صنايع دام و طيور داشتن پروتئين عبوري و قيمت مناسب آن است. اين محصول يک منبع غني پروتئيني است و از نظر دارا بودن اسيدهاي آمينه ضروري همانند متيونين و ليزين که براي رشد و توليد اهميت زيادي دارند، غني است. ازسوي ديگر انرژي قابل سوخت و ساز پودر ماهي نسبت به ساير منابع پروتئيني که در تغذيه آبزيان به‌کار برده مي‌شود، بالاتر است. بازدهي بالا و کيفيت مناسب اين محصول باعث شده پودر ماهي به‌عنوان يکي از رژيم‌هاي غذايي ثابت در صنايع دام و طيور قرار گيرد.