وعده آزادسازی نرخ بلیت همزمان با اوج‌گیری دوباره بازار سیاه

بازار بلیت هواپیما در ماه‌های گذشته روزهای پر تلاطمی را پشت سر گذاشته است. افزایش چند باره و تصاعدی قیمت بلیت هواپیما در روزهای پیک سفر و تداوم حیات پروازهای چارتری در ماه‌های گذشته باعث شده وضعیت بازار برای بسیاری از مسافران خطوط هوایی دشوار شود و این روند برای برخی مقصدها با شدت بیشتری دنبال شده است. نزدیک کردن وضعیت بازار بلیت هواپیما در ایران به نمونه‌های استاندارد جهانی هدفی تاریخی بود که سرانجام سال گذشته و با یک طرح مقدماتی از سوی سازمان هواپیمایی کشوری کلید خورد. در چارچوب این برنامه‌ریزی باید ابتدا در قالب طرحی شش ماهه متنوع‌سازی بلیت هواپیما در دستور کار قرار می‌گرفت و سپس راه برای آزاد‌سازی کامل باز می‌شد.

در قالب متنوع‌سازی، شرکت‌های هواپیمایی حق داشتند قیمت بلیت خود را در مسیرهای داخلی تا سقف 30 درصد بالاتر و پایین‌تر از قیمت مصوب گذشته به فروش برسانند و به تناسب مسیر و روزهای هفته قیمت‌ها را ارائه کنند. نتیجه این باز شدن دست‌ها اما به دلیل وجود امکان ارائه کردن پروازهای چارتری چندان مثبت نبود. در اسفند‌ماه سال گذشته و در آستانه تعطیلات نوروز با بالا گرفتن پروازهای چارتری نوعی بازار سیاه به وجود آمد و قیمت بلیت هواپیما برای برخی مسیرها حتی به چند برابر نرخ عادی نیز رسید.

این بی‌نظمی‌ها باعث شد سازمان هواپیمایی کشوری از ادامه این روند جلوگیری کرده و اعلام کند تا زمانی که مقدمات لازم فراهم نشود نمی‌توان به آزادسازی بلیت هواپیما امید داشت. شرطی که به نظر می‌رسد این روزها کمرنگ شده زیرا صحبت‌های عابدزاده رئیس جدید سازمان هواپیمایی چیز دیگری را نشان می‌دهد. برمبنای صحبت‌های رئیس سازمان هواپیمایی کشوری آزادسازی نرخ بلیت هواپیما تا پایان امسال اجرایی می‌شود. به گفته وی، این برنامه در راستای اقتصادی کردن ایرلاین‌ها اتفاق خواهد افتاد و آزادسازی قیمت بلیت هواپیما بین شرکت‌های هواپیمایی رقابت ایجاد می‌کند که این رقابت منتج به ارتقای کیفیت خواهد شد.

این صحبت‌ها در حالی مطرح می‌شود که هنوز مشخص نیست راهبرد اصلی سازمان هواپیمایی برای مقابله با گران‌فروشی‌های بازار چه خواهد بود. پیگیری‌های «فرصت امروز» در بازار بلیت هواپیما نشان می‌دهد با نزدیک شدن به ماه‌های محرم و صفر و به دنبال آن افزایش تقاضا برای سفر هوایی به کشور عراق بار دیگر برخی از آژانس‌ها اقدام به فروش بلیت هواپیما با قیمتی بسیار بالا می‌کنند و این مسئله باعث افزایش قیمت‌ها در تور و برنامه‌های سفری شده است. مسئله‌ای که با وجود گذشت چند ماه از آن مشخص نیست چطور کنترل خواهد شد و نحوه برخورد با آن چگونه است.

هرچند سازمان هواپیمایی بارها اعلام کرده فروش چارتری بلیت ممنوع است و ایرلاین‌ها حق ندارند بیش از حد تعیین شده نرخ‌گذاری کنند اما بازهم شرایط بازار اوضاع را تغییر می‌دهد.

قیمت بلیت از منحنی عرضه و تقاضا تأثیر می‌گیرد

معاون سابق سازمان هواپیمایی کشوری معتقد است تا زمانی که وضعیت ناوگان ایران بهبود نیابد و تعداد صندلی‌های فعال و عرضه شده به مردم به میزان نیاز جامعه و تقاضای فعال نرسد، نمی‌توان انتظار داشت در ایام پیک قیمت بلیت‌ها ثابت باقی بماند.

علیرضا منظری در گفت‌وگو با «فرصت امروز» تأکید کرد: طرح‌هایی مانند آزادسازی قیمت بلیت هواپیما که در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته اجرا می‌شود نیاز به فراهم آوردن مقدمات و زیرساخت‌های لازم دارد. وقتی تعداد هواپیماهای فعال در یک مسیر افزایش یافت و ایرلاین‌های مختلف برای به دست آوردن مسافر رقابت کردند قیمت‌ها نیز پایین می‌آید اما در ایران با توجه به کمبود هواپیما و ایرلاین‌های فعال در یک مسیر، در زمان افزایش تقاضا قیمت‌ها بالا می‌رود و این امر دردسر ساز می‌شود.

به اعتقاد وی، اگر بتوان منحنی عرضه و تقاضا را در ایران نزدیک به یکدیگر کرد و دیگر فضایی برای بالا بردن قیمت‌ها باقی نگذاشت قطعا می‌توان به آزادسازی فکر کرد. افزایش قیمت‌ها برای سفر به کربلا و نجف به خوبی نشان می‌دهد ما هنوز در این حوزه به زیرسازی‌هایی احتیاج داریم.

منظری به راه‌اندازی بخش‌های مدیریت درآمد در ایرلاین‌های بزرگ جهان اشاره کرد و گفت: در این شرکت‌ها، مدیریت درآمد به شکل ریز هزینه یک پرواز را مشخص می‌کند و درصد سود بر هر مسافر را حساب می‌کند. از این‌رو ایرلاین با نگاهی باز می‌تواند برای مسیرهای پر‌تردد حدی معقول از افزایش قیمت را داشته باشد یا برای مسیرهای کم مسافر قدری تخفیف را لحاظ کند. معاون سابق سازمان هواپیمایی کشوری اضافه کرد: دولت‌ها نیز می‌توانند در این مسیر با نظارتی دقیق بر این مدیریت‌ها از افزایش قیمت‌ها جلوگیری کنند و به این وسیله نظمی مهم به بازار خود عرضه کنند.

با وجود تمام این تردید‌ها رئیس سازمان هواپیمایی گفته آزادسازی را تا پایان سال نهایی می‌کند. اجرای این طرح نشان از آن دارد که یا سازمان راه چاره‌ای برای بازارهای سیاه پیدا کرده که در حال حاضر یکی از بزرگ‌ترین آنها در مسیر ایران به عراق فعال است یا قصد دارد طراحی‌های نظارتی را پس از اجرای طرح نهایی کند. طرحی که هنوز پروازهای چارتری بزرگ‌ترین تهدید برای آن هستند.

بازار سیاه بلیت عتبات جمع می‌شود

معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه هنوز برنامه پروازی ایرلاین‌ها برای ماه محرم را دریافت نکرده‌ایم، گفت: بازار سیاه بلیت عتبات عالیات را جمع می‌کنیم. علی عابدزاده، رئیس سازمان هواپیمایی کشور در گفت‌وگو با ایلنا، با بیان اینکه هنوز برنامه پروازی و پروازهای فوق‌العاده شرکت‌ها به دستمان نرسیده است، ادامه داد: قطعا بدون تأیید سازمان هواپیمایی هیچ پرواز فوق‌العاده‌ای انجام نمی‌شود و قیمت بلیت تمام پرواز‌ها را کنترل خواهیم کرد. وی تأکید کرد: قطعا فرآیند پروازهای چارتری را عوض خواهیم کرد و از این پس کنترل بیشتری را در فروش بلیت اعمال می‌کنیم.

معاون وزیر راه و شهرسازی با تأکید بر اینکه در پروازهای خارجی نرخ مصوب وجود ندارد و قیمت‌ها آزاد است، اظهار کرد: باید کاری کنیم که بلیت‌ها راحت‌تر به دست مردم برسد و نه در بازار سیاه و چند برابر قیمت. عابدزاده با بیان اینکه امسال برای فروش بلیت پروازهای عتبات بازار سیاهی وجود نخواهد داشت، گفت: شرکت‌های هواپیمایی باید مبادرت به کنترل بیشتر و دقیق‌تر فروش بلیت هواپیما کنند و نباید بلیت‌ها توسط دست دلالان به فروش برسد. رئیس سازمان هواپیمایی با بیان اینکه چار‌تر را نمی‌توان ممنوع کرد، گفت: چار‌تر فرآیندی است که در دنیا وجود دارد و محدود کردن چار‌تر درست نیست، اما فرآیند آن نیاز به تغییر دارد.