وام‌ها نیز مسکن را از خواب سنگین بیدار نمی‌کنند

سال94 پا در ششمین ماه گذاشته و هنوز هیچ خبری از بازگشت رونق به بازار مسکن ایران نیست. از پیش‌بینی‌های خوشبینانه نیمه سال گذشته گرفته تا کارشناسانی که اردیبهشت امسال را نقطه قطعی حرکت بازار مسکن از رکود به سمت رونق می‌دانستند، شکست قطعی داشتند تا باز هم مردم و خانه‌سازان تمام ارزیابی‌های صورت گرفته را باطل کنند. این تداوم رکود در حالی سایه سنگین خود را بر بازار مسکن حفظ کرده که حتی بدبین‌ترین فعالان این بخش نیز انتظار این را نداشتند با وجود نهایی شدن راه‌حل چند نگرانی بزرگ همچنان مردم علاقه‌ای برای خریدوفروش نداشته باشند.

نهایی شدن تسهیلات بانکی جدید برای خرید مسکن از سوی شورای پول و اعتبار و نتیجه‌بخش شدن مذاکرات هسته‌ای به‌عنوان اصلی‌ترین سوالی که در مسیر تصویر‌سازی از آینده اقتصاد ایران باقی مانده بود باعث شد بسیاری تابستان را پایان بخش رکود بدانند، تابستانی که به روزهای پایانی خود نزدیک می‌شود و هنوز بویی از رونق با خود ندارد.

این در حالی است که دولت با پیگیری‌های طولانی‌مدت توانست وام خرید خانه را به 60 و 80 میلیون تومان برساند و این خود نقطه‌ای بسیار امیدوار‌کننده بود. هرچند تا رسیدن این وام‌ها به بازار مسکن راه زیادی مانده و وام 60 میلیونی در میان پاسکاری بین بانک‌ها و وام 80 میلیونی در انتظار سر رسیدن مهلت یک ساله قرار دارند اما پیش‌بینی می‌شد صرف تصویب این‌ وام‌ها لااقل بخشی از بازار را بیش از گذشته فعال کند.

با وجود شکست این برنامه در کوتاه‌مدت، بانک مسکن همچنان امیدوار است بتواند بار دیگر مجوز افزایش مبلغ وام خرید را به دست آورد و در این راستا درخواست‌های جدید خود را نیز ارائه کرده است. البته پیشنهاد جدید بیشتر حول محور وام 35 میلیونی گذشته و تلاش برای رساندن آن به 50 میلیون تومان می‌چرخد.

وام تنها 15 درصد از هزینه را تأمین می‌کند

رئیس انجمن صنفی کارفرمایی انبوه‌سازان معتقد است دلیل اصلی عدم استقبال مردم از وام‌های جدید عدم کفایت آنها برای کمک به خرید خانه‌های جدید است و تا زمانی که فکری به حال این مشکل نشود احتمالا نمی‌توان انتظار داشت نحوه استفاده از آنها تغییری پیدا کند.حسن محتشم در گفت‌وگو با «فرصت امروز» تصریح کرد: ‌نکته دیگری که نمی‌توان آن را فراموش کرد عدم استقبال بانک‌ها از طرح جدید بود. بسیاری از بانک‌ها در طول سال‌های گذشته با مشکلات اعتباری مواجه شده‌اند و در حال حاضر از ارائه وام‌های جدید استقبال زیادی نمی‌کنند. کند شدن حرکت موسسات مالی در ارائه تسهیلات می‌تواند بر بازار تأثیر منفی بگذارد. 

به اعتقاد وی، قطعاً افزایش مبلغ وام مسکن می‌تواند به‌شدت کمک حال بازار باشد و هر مبلغ جدیدی در حد توان خود تأثیر‌گذار خواهد بود. اما وقتی وامی صرفاً 10 تا 15 درصد از هزینه خرید یک خانه جدید در کلان‌شهرها را می‌دهد قطعاً باید در کنار آن شرایط دیگر بخش‌های اقتصادی نیز مهیا شود. محتشم معتقد است عدم شفافیت در وضعیت اقتصادی کشور و آینده آن باعث شده مردم نسبت به سرمایه‌گذاری‌های جدید به‌شدت محتاطانه عمل کنند از این رو باید در کنار تلاش برای افزایش مبلغ وام مسکن به تحریک بخش تقاضا در دیگر محورهای اقتصاد ملی نیز فکر کرد.

از سوی دیگر قرار گرفتن آینده اقتصادی ایران در ابهام و بی‌اطلاعی مردم از آن یکی از دلایل تداوم رکود مطرح می‌شود.شهریار شقاقی، کارشناس اقتصاد مسکن در گفت‌وگو با «فرصت امروز» با بیان این موضوع تصریح کرد: هرچند نهایی شدن مذاکرات توانسته چارچوب‌های اقتصادی را روشن کند اما برای دیدن تأثیرات عملی آن بر بازار هنوز باید صبر کرد. مردم نیاز دارند اطمینان پیدا کنند و این قدری طول می‌کشد. به گفته وی، پس از روشن شدن شرایط اقتصادی نیز نمی‌توان انتظار داشت وام‌های فعلی بتوانند گره خاصی باز کنند. در کلان‌شهری مانند تهران که قیمت خانه در معمولی‌ترین شکل خود چند صد میلیون تومان تخمین زده می‌شود نمی‌توان تصور کرد با تسهیلات فعلی معجزه خاصی رخ دهد. 

شقاقی به تجربه کشورهایی مانند امارات اشاره کرد و گفت: نه‌تنها در کشورهای اروپایی که حتی در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس نیز بانک‌ها مبلغی معادل 90 درصد از هزینه خرید خانه را وام می‌دهند اما در ایران این مبلغ حتی برای خانه‌های کوچک نیز کفاف نمی‌دهد. به اعتقاد وی، وقتی قیمت خانه‌ در فاصله چند سال ناگهان 200 درصد افزایش پیدا می‌کند نمی‌توان انتظار داشت با افزایش چند میلیونی مبلغ وام خرید مسکن ناگهان تغییری جدی در این عرصه اتفاق افتد. قطعاً افزایش‌ها کمک حال خواهند بود اما باید نقش‌ آنها را در حد توان‌شان تعیین کرد.

این نظرات نشان می‌دهد افزایش‌ها نتوانسته در بدنه اصلی بازار مسکن تأثیر چندانی بگذارد. هرچند ارائه وام‌های 60 و 80 میلیونی پس از سال‌ها وقفه تغییری مثبت ارزیابی شده و حتی نگاه‌ها نسبت به افزایش دوباره آن نیز مثبت است اما تا تغییر جدی در دیدگاه‌های موجود در نظام بانکی ایران و افزایش مبلغ وام‌ها به 90 درصد قیمت خرید خانه شاید نتوان برای عبور از رکود و رسیدن به رونق روی وام‌های خرید خانه حساب زیادی باز کرد.