گزارش «فرصت امروز» از صنعت تولید موکت / نبافته ای در الیاف اقتصاد ایران

صنعت نساجی به عنوان یکی از صنایع بالادستی در دودوتای اقتصاد کشورها همواره زمینه ای گسترده برای ایجاد ارزش افزوده مناسب و اشتغال زایی قابل توجه بوده است. ایران نیز از گذشته های دور در این صنعت دارای شاخصه های قابل توجه و البته منحصربه فردی بوده است که دور از ذهن نیست اگر بگوییم تار و پود این صنعت از گذشته در اقتصاد کشورمان تنیده شده است، اما امروز برخی از بخش های این صنعت گسترده مثل تولید موکت با امتیازها و ظرفیت های مناسبی که در کشورمان وجود دارد، به عنوان نبافته ای از ده ها زیرمجموعه صنعت نساجی در الیاف اقتصاد کشورمان هنوز جایگاه مناسبی به خود نگرفته است.

دهه 60 نقطه عطفی غیرقابل انکار

علیمردان شیبانی، نایب رئیس انجمن صنایع نساجی ایران درباره روند شکل گیری صنعت تولید موکت به «فرصت امروز» می گوید: به طور کلی از اوایل دهه 60شمسی با برآورد نیاز حدود 40میلیون متر مربع موکت برای کشورمان در 11شرکت تولیدی بنای این صنعت نهاده شد. به صورتی که سهم تولیدی هرکارخانه در آن زمان تقریبا یک میلیون و 250هزار متر مربع درنظر گرفته شده بود، اما در عمل هنگام نصب خطوط تولید این رقم دوبرابر شد، یعنی هر کارخانه 2میلیون و 500هزار تن سهم بازار را به خود اختصاص داد.

شیبانی در ادامه می افزاید: این افزایش ناگهانی در تولید و همچنین بازار مناسب موجود در کشورمان، برخی را بر این باور رساند که تولید موکت کاری سهل و سرمایه گذاری در آن بسیار سودآور است که همین نکته نقطه ضعفی برای این صنعت در آینده شد. چون روند تقاضای موافقت اصولی افزایش یافت تا جایی که قبل از آغاز دهه 80شمسی، تقریبا 40کارخانه با ظرفیت تولیدی100میلیون متر مربع موکت در کشورمان افتتاح شده بود.

وی با اشاره به اینکه امروز برخی از خطوط تولیدی کشورمان ظرفیت تولید 20 تا 30میلیون متر مربع در سال را دارند، تصریح می کند: این روند روبه رشد افتتاح خطوط تولید دقیقا زمانی رخ داد که به سرعت سبک زندگی افراد و همچنین مصالح مورد نیاز تزیین منازل و محیط کارشان نیز تغییر کرد تا جایی که میزان تولید این واحدها تقریبا برای بازار داخلی مازاد شده و لازم بود در بازارهای صادراتی سهم بهتری داشته باشیم. دقیقا زمانی که نوسان های نرخ ارز و تحریم ها باعث شد تا صنعت تولید موکت واقعا دچار مشکل شود.

نایب رئیس اتحادیه نساجی ایران به آثار این مشکل اقتصادی در کشورمان اشاره می کند: افزایش نوسان های نرخ ارز و همچنین کوچک شدن سهم بازارهای صادراتی عاملی شد تا به رغم محدود شدن ارائه موافقت  اصولی برای احداث کارخانه تولید موکت در نهایت تنها کمتر از دو دهه شاهد خروج یک به یک واحدهای تولیدی از صحنه تولید باشیم. به صورتی که امروز از آن تعداد واحد تولید شاید کمتر از تعداد انگشتان دست باقی مانده و کمتر از ظرفیت اسمی خود فعالیت می کنند.

مواد اولیه ایرانی شده است

شیبانی در ادامه می افزاید: طی سال های اخیر با تلاش و پشتکار متخصصان کشورمان با درنظر گرفتن مواد موجود داخل کشورمان تمامی مواد اولیه مورد نیاز این صنعت داخلی شده و درصورت حمایت از صنعت، ارزش افزوده قابل ملاحظه ای به اقتصاد کشورمان هدیه داده خواهد شد.

این مقام صنفی معتقد است از آنجا که تولید موکت کار زیاد مشکلی نیست و امروز تولید مواد اولیه مورد نیاز داخل کشورمان بومی شده است، می توان با استفاده از ظرفیت های سرمایه گذاری شده موجود تنها با حمایت های قانونی زمینه رونق دوباره و اشتغال زایی قابل توجهی را در کنار ارزآوری مناسب فراهم کرد.

وی تاکید کرد: حمایت های مورد نیاز امروز صرفا نقدینگی نیست بلکه لازم است حمایت های قانونی برای دستیابی ساده تر به بازارهای صادراتی کشورمان فراهم شود. دقیقا سیاستی که کشور همسایه ایران یعنی ترکیه در پیش گرفته و امروز می بینیم تولیدات این کشور در اقصی نقاط جهان به خوبی توانسته اند سهم بازار خوبی به خود اختصاص دهند درصورتی که توانایی تولید ایران و تنوع محصولات در برخی موارد حتی بالاتر است.

نایب رئیس انجمن نساجی ایران بازارهای صادراتی ایران را عمدتا در کشورهای همسایه معرفی کرده و می گوید: اساسا بازارهای سنتی ایران امروز عراق و افغانستان، برخی از کشورهای شمال آفریقا و کشورهای CIS خریداران محصولات ایرانی هستند، اما به دلیل مشکلات نقل و انتقال پول این خطر وجود دارد که رقبای ایران یعنی ترکیه و چین بتوانند در این بازارها سهم ایران را به خود اختصاص دهند.

تخصصی تر؛ سودآورتر

وی با اشاره به تنوع نیاز موکت در صنایع مختلف به «فرصت امروز» گفت: امروز موکت فقط برای پوشش کف منازل کاربرد ندارد بلکه روز به روز کاربردهای تازه ای برای آن شناخته می شود که هر یک از آنها با مشخصات و تکنولوژی خاصی، محصولات مورد نیاز خود را از صنعت تولید موکت مطالبه می کنند. بنابراین فرصت بسیار مناسبی است تا با حرکت به سمت تولید تخصصی موکت علاوه بر افزایش ارزآوری برای کشورمان، زمینه های بیشتری برای اشتغال زایی ایجاد کنیم.

شیبانی تاکید می کند: اکنون در بازارهای بین المللی قیمت موکت تقریبا یک تا یک و نیم دلار است اما اگر موکت با مشخصات خاصی برای صنایع دیگر لازم باشد، دیگر قیمت آن یک و نیم دلار نیست بلکه بعضا می تواند تا چندین برابر متناسب با مشخصات و کیفیت و الیاف کاربردی در آن تعیین قیمت شود.

***

سرمایه گذاری:

اگرچه تولید موکت در نگاه اول یکی از ساده ترین انواع سرمایه گذاری است، اما نباید فراموش کنیم دودوتای سرمایه گذاری در این زمینه نیز دارای ویژگی های خاص خود بوده و باید برهمین اساس وارد میدان تولید شویم.

برای تولید موکت هایی با ابتدایی ترین دستگاه ها که امروز از سوی کارشناسان توصیه نمی شود حداقل یک سوله 600 متری مسقف و حدود 2000 تا 4000 مترمربع فضای کارگاهی دیگر نیاز داریم. این درحالی است که برق سه فاز، آب و گاز نیز جزءلاینفک سرمایه گذاری در این زمینه بوده و باید نسبت به دریافت مجوزها و امکانات آنها نیز اقدام کنیم.

دستگاه های مختلف از جمله آهار، نورد یا... در این زمینه قلب تپنده تولید هستند و باید برای خرید هرکدام از آنها هزینه ای متفاوت داشته باشیم که هرگز استفاده از وارداتی های چینی توصیه نمی شود چون نمونه های ایرانی با کیفیت و اروپایی در دسترسی علاقه مند است. جمع این صورتحساب سرمایه گذاری برای خرید خط تولید و فضای کارگاهی در مجموع رقمی حدود 3میلیارد تومان برای تان هزینه خواهد داشت و باید نسبت به تامین این میزان نقدینگی یا به دارایی های خودتان تکیه کنید یا اینکه در صفوف دریافت وام منتظر بمانید.

***

ریسک و تهدید:

شاید در اوایل دهه 70 شمسی هیچ ریسک یا تهدیدی برای موکت متصور نبودیم، اما امروز با تغییر سبک زندگی و همچنین ورود محصولات نوین دیگر برای پوشش کف منازل به نوعی ریسک و تهدید سرمایه گذاری در این زمینه افزایش یافته است، به صورتی که باید علاقه مندان حضور در این صنعت نسبت به جوانب کار آگاهی داشته باشند و با دیدی باز وارد این گونه سرمایه گذاری شوند.

به اعتقاد کارشناسان و اهالی فن، مهم ترین ریسک و تهدید صنعت تولید موکت در کشورمان امروز مازاد تولید و ظرفیت غیراصولی تولید است، اما اگر از این موضوع بگذریم دومین عامل در بحث واردات و قاچاق کالاهای مشابه مثل موکت های تزیینی از کشور ترکیه، ایتالیا، چین و هندوستان مطرح شده است.

نکته اصلی که می توان آن را ریسک تولید عنوان کرد مربوط به سرمایه گذاری برای تولیدات مشابه یا قدیمی است به این صورت که علاقه مندان و سرمایه گذاران به هیچ عنوان نباید نسبت به تولید نمونه ها و موکت های سنتی گذشته اقدام کنند چون امروز بازار نیازی متفاوت داشته و لازم است با درنظر گرفتن آن گام برداریم.

نکته دیگر که می توان از آن به عنوان آخرین تهدید صنعت یاد کرد مربوط به تهیه و دسترسی آسان به برخی مواد اولیه مورد نیاز برای تولیدکنندگان داخلی است چون هنوز دسترسی به سیستم بانکی بین المللی برای سرمایه گذاران امکان پذیر نیست.

***

مجوزها:

برای دریافت مجوزهای مورد نیاز راه اندازی و احداث یک واحد تولیدی موکت لازم است ابتدا با استفاده از فهرست اولویت های سرمایه گذاری استان استانداری و وزارت صنعت، معدن و تجارت - موردنظرتان، نسبت به اعطای مجوز و موافقت اصولی مطلع شوید چون در صورت فاقد اولویت بودن طرح تولیدی شما در آن منطقه بدون تردید امتیازهایی از سوی دولت برای شروع کارتان نخواهید داشت و باید بیشتر نیازهای مالی خودتان را شخصا تامین کنید، اما در حالت دیگر می توانید از امتیازهای موردنظر دولت برای سرمایه گذاری در منطقه استفاده کنید، بنابراین نخستین گزینه شما مراجعه به وزارت صنعت، معدن وتجارت استان یا شهرستان موردنظر است.

در این زمینه با ارائه طرح های توجیهی و همچنین برآوردهای مالی خود یا همان FS معروف مراحل کار را آغاز می کنید که اصولا این موافقت نامه ها در شهرک های صنعتی برای تان صادر خواهد شد. پس از دریافت موافقت اصولی لازم است برای دریافت انشعاب های آب و برق گاز به نهادهای مربوطه مراجعه و در نهایت با احداث فضای کارگاهی خود نسبت به نصب و راه اندازی خط تولیدتان اقدام کنید. نکته مهم این است که برای مکان یابی محل سرمایه گذاری خود به امتیازهای نزدیکی به بازار هدف و زیرساخت های صادراتی توجه کافی داشته باشید.