ماراتن نفس‌گیر جذاب‌ترین گروه بورسی

با نگاه به حال و هوای این روزهای بورس پس از توافق هسته‌ای می‌توان دریافت که عکس‌العمل‌ها چندان درخور توجه نبوده، به‌طوری‌که رشد جذاب‌ترین و مورد توجه‌ترین گروه بورسی (بانک‌ها) نیز با وجود امیدواری سهامداران این گروه صنعتی به آینده همچنان به کندی پیش می‌رود.

کنکاش در فعالیت‌های گروه بانکداری بورسی را باید به دوره پیش از تحریم، در تحریم و پساتحریم تقسیم کرد. بالا رفتن نخستین نماد این گروه بر تابلوی تالار شیشه‌ای به اوایل تیرماه سال 1382 پس از ورود بانک کارآفرین و به ترتیب بانک‌های خصوصی دیگر چون اقتصاد نوین در اواخر دی ماه همان سال و بانک پارسیان در آبان 1386 به تابلوی معاملات تالار بورس برمی‌گردد. با ورود بانک‌ها به بورس اوراق بهادار و بازده بسیار مطلوبی که برای سهامداران خود به ارمغان آورد، صنعت نوپای بانکداری در کانون توجه قرار گرفت و تبدیل به نخستین صنعت سودآور بورسی آن سال‌ها شد تا جایی‌که سهم بانک‌های خصوصی به‌عنوان پیشگامان گروه صنعتی بانکی در خردادماه سال 1387 که هنوز سه بانک دولتی وارد آن نشده بودند به تنهایی 4.5‌درصد از کل بازار سهام بود و در سال 1388 ارزش سهام این گروه صنعتی به 13.6‌درصد رسید. پیشرفت در عملکرد این گروه بورسی ادامه داشت، به‌طوری‌که در سال 1390 گروه صنعتی بانک‌ها با در اختیار داشتن 24.2‌درصد از ارزش کل بازار در مقام نخست صنایع بورسی ایستاده بود.

افزایش تعداد بانک‌های حاضر در بورس از پایان سال 1387 و با واگذاری بانک ملت به‌عنوان نخستین بانک دولتی و همچنین ورود بانک‌های خصوصی دیگر به بازار بورس و فرابورس طی سال‌های 1389 قوت گرفت و بدین ترتیب تا آن زمان 16 بانک در بازار سهام حضور یافتند. اما ماه عسل گروه‌های بانکی در بورس دیری نپایید. بعد از انتشار خبر اختلاس در شبکه بانکی، توجه سهامداران از آینده این صنعت با سقوط آزاد ارزش سهام این گروه در بورس برگشت. پایین آمدن ارزش سهام صنعتی که زمانی از آن به‌عنوان بزرگ‌ترین صنعت بورسی یاد می‌شد به 17.1‌درصد از ارزش بازار سهام در سال 1391 گواه تاثیر سوءاستفاده‌های مالی از این بخش است.

با وجود هزینه‌های زیادی که در دوره تحریم بر عملیات ارزی کل سیستم بانکی تحمیل شد این بانک‌ها بودند که توانستند از شرایط محدود‌کننده تحریم‌های اتحادیه اروپا نفع ببرند. به‌طوری‌که فعالیت‌های بانک‌های کشور با جایگزینی ارتباطات غیرمستقیم بانک‌ها با خروج از کشور متوقف نشد. ارتباطی که بلافاصله پس از قطع سوییفت یا همان شبکه پرداخت جهانی در طول دوره تحریم‌های اروپایی با تشکیل شبکه‌های جدیدی چون تلکس و ایمیل‌های رمزدار برای بانک‌های کارگزاری موجود جایگزین شد.

برداشته شدن سوییفت که امکان ارتباطات مالی بین بانکی را فراهم می‌آورد به گفته نایب رییس کمیسیون تامین مالی، مانع از رصد شدن مکاتبات و معاملات ارزی بانک‌های ایران شد تا جایی‌که دور زدن تحریم‌ها توسط شرکت‌های ایرانی انجام می‌گرفت و از میان 10 نماد گروه بانکی و موسسات اعتباری در سال 1392، چهار نماد آن عضو شاخص 50 شرکت فعال‌تر و 30 شرکت بزرگ‌تر بورس بودند. درآن سال میانگین نسبت قیمت به سود هر سهم پیش‌بینی شده در گروه صنعت بانک‌ها و موسسات اعتباری 4.11‌درصد بود. این درحالی است که بالاترین نسبت درآمد به سود متعلق به پست بانک با P/E 8.39 و پایین‌ترین نسبت درآمد به سود مربوط به بانک ملت با نسبت 7.6 مرتبه‌ای است.

همچنین ارزش این گروه صنعتی پس از 10 سال از ورودش به بازار سهام تهران، 57.11‌درصد از کل ارزش بورس اوراق بهادار بود. بانک‌های صدرنشین پاسارگاد، ملت و تجارت به ترتیب بیشترین ارزش بازار را در آن زمان در اختیار داشتند و بانک‌های سینا، تجارت و صادرات نیز به ترتیب دارای بیشترین درصد بازدهی در سال 1392 بودند. با وجود ادامه‌دار شدن کاهش ارزش سهام گروه صنعتی بانکی بازگشت رشد به فعالیت‌های گروه صنعتی بانکداری در سال 1393 با عضویت شش نماد این گروه به‌طور همزمان در شاخص 30 شرکت بزرگ‌تر و شاخص 50 شرکت فعال‌تر، امیدوار‌کننده به‌نظر می‌آمد به‌طوری‌که مجموع ارزش سهام 17 بانک حاضر در بورس به 11.59‌درصد رسید. همچنین ارزش بازار هر یک از 10 نماد فعال این گروه در بازار بورس به بیش از 1000‌میلیارد ریال رسیدکه بیشترین درصد بازدهی در این گروه صنعتی در سال 1393 مربوط به بانک ایران زمین (10.9‌درصد) و بانک پاسارگاد (2.10‌درصد) بود.

میانگین نسبت قیمت به سود هر سهم پیش‌بینی شده در گروه صنعتی بانکداری در بورس اوراق بهادار در سال گذشته 7.13‌درصد بوده که این نشان‌دهنده نسبت کمتر P/E نمادهای فعال این گروه از متوسط نسبت درآمد به سود کل گروه صنعتی است. از سوی دیگر، آخرین بازده حقوق صاحبان سهام (ROE) گروه صنعت بانکداری در بورس اوراق بهادار که نشان‌دهنده مقدار سودآوری حقوق صاحبان سهام و مشخص‌کننده وضعیت بازدهی سهامداران است با صدرنشینی شش نماد این گروه در میزان بازدهی نمادهای بورسی، 24درصد است.

همچنین متوسط نرخ رشد دارایی‌های گروه صنعت بانکداری در سال گذشته با صدرنشینی پست بانک ایران به 33‌درصد و نرخ رشد سالانه سود خالص در گروه صنعت بانکداری نیز با صدرنشینی بانک ملت به 27‌درصد رسید. با نگاهی به این روزهای تالار شیشه‌ای در دوران پساتحریم برخلاف امیدواری کارشناسان و سهامداران حقوقی که تغییرات قابل توجهی از وضعیت سهام بانک‌های بورسی پیش‌بینی می‌کردند در درازمدت میسر خواهد شد، به‌طوری‌که انتظار می‌رود هرگونه تغییری در گروه بانکی بورسی به‌تدریج و به کندی رخ دهد.