لیزینگ واگن ماموریت جدید صندوق توسعه حمل و نقل

چند هفته پس از صحبت درباره احتمال وارد کردن هواپیماهای اجاره‌ای و لیزینگی به کشور که می‌تواند برای ایرلاین‌های ایرانی مدلی مطلوب در تأمین مالی هواپیماهای جدید باشد، حالا وزیر راه و شهرسازی از برنامه‌ای رونمایی کرده که این بار لیزینگ را از آسمان به خطوط ریلی کشور می‌رساند.

محدودیت جدی شرکت‌های حمل‌و‌نقل ایرانی در طول سال‌های گذشته باعث شده خرید ناوگان جدید برای آنها به یکی از سخت‌ترین ماموریت‌ها تبدیل شود و در صورتی که امکان خرید به وجود آید نیز استفاده از تسهیلات، فاینانس یا مدل‌های مالی جدید غیر‌ممکن باشد؛ مسئله‌ای که نتیجه آن به وضوح در نحوه عملکرد این شرکت‌ها خود را نشان می‌دهد.

رسیدن میانگین عمر ناوگان ریلی کشور به بیش از چند دهه تا جایی که راه‌آهن مجبور شده در دستور‌العمل‌هایی حرکت واگن‌های با عمر 55 و 45‌سال را ممنوع کند به خوبی نشان از اوضاع نه چندان مطلوب شرکت‌های ریلی در تأمین ناوگان جدید برای کشور دارد.

با رفع تحریم‌ها و امکان از سرگیری دوباره مذاکرات برای افزایش منابع مالی و خرید واگن از طرف‌های ایرانی و خارجی، بار دیگر بحث درباره چگونگی وارد کردن واگن‌های جدید به ناوگان ریلی کشور به یکی از داغ‌ترین مسائل این حوزه بدل شده است.

جدا از بحث خرید داخلی یا واردات واگن‌های خارجی که هنوز به جمع‌بندی نرسیده و هر طرف موافقان و مخالفان خاص خود را دارد، حالا وزیر راه و شهرسازی از امکان وارد کردن واگن‌های لیزینگی به ناوگان کشور سخن گفته است، موضوعی که باید در چارچوب وظایف صندوق توسعه حمل‌و‌نقل تعریف شود و در آینده نزدیک چگونگی عملکرد خود را بشناسد.

آخوندی در این باره گفته «در گفت‌وگوهایی که با شرکت‌های خارجی داشتیم به دنبال استفاده از سیستم اجاره و اجاره به شرط تملیک بودیم تا نهادهایی را به‌عنوان لیزینگ در حمل ونقل ریلی ایران پایه‌گذاری کنیم و این مسئله‌ای است که در نهایت باید به سمت آن حرکت کرد. اگر بخواهیم منتظر باشیم تا شرکت‌های ریلی سفارش دهند حجم سفارشات به دلیل توانایی پایین مالی محدود خواهد بود، به همین دلیل باید به طرف سیستم‌هایی حرکت کنیم که سفارشات انبوه داشته باشیم.»

هرچند وزیر راه هنوز جزییاتی از چگونگی اجرای این طرح ارائه نکرده و مهم‌تر از همه معلوم نکرده که آیا این واگن‌های لیزینگی تنها به طرف‌های خارجی اختصاص خواهد یافت یا واگن سازان داخلی نیز از این طرح بهره‌مند می‌شوند، اما صرف متنوع‌سازی تأمین مالی برای خرید واگن مسئله‌ای است که پس از طرح‌های ارائه شده در حوزه هوایی، می‌تواند عرصه ریلی کشور را نیز متحول کند.

نیاز به حمایت دولت در ارائه تسهیلات ارزان قیمت

مدیرعامل سابق شرکت ایریکو معتقد است استفاده از روش‌هایی مانند لیزینگ واگن می‌تواند برای صنعت حمل‌و‌نقل ریلی کشور گشایشی قابل توجه به همراه بیاورد، هرچند چگونگی اجرای این طرح و حمایت از صنایع داخلی نیز در تأثیر‌گذاری آن نقشی مهم ایفا خواهد کرد.

محمد سعیدی در گفت‌وگو با «فرصت امروز»، تصریح کرد: در طول سال‌های گذشته واگن‌سازان داخلی به دلیل محدودیت‌های منابع مالی و تحریم‌ها، فشارهای زیادی را پشت سر گذاشته‌اند و حالا که برخی از این محدودیت‌ها کنار رفته، حمایت از آنها نیز می‌تواند جزئی از برنامه‌های اصلی باشد.

به گفته وی، روش‌هایی مانند لیزینگ واگن در حالتی جواب خواهد داد که طرف‌های خارجی نسبت به بازگشت منابع مالی خود و سود آن تضمینی جدی دریافت کنند. از این رو لزوم حضور دولت در این عرصه و ارائه تضمین‌های لازم احساس می‌شود.

سعیدی افزود: در چنین شرایطی وقتی واگن‌سازان خارجی می‌توانند از منابع مالی نظیر فاینانس استفاده کنند، داخلی‌ها هم باید به وام‌های صندوق توسعه ملی فکر کنند، تسهیلاتی که سود پایین اولویت اصلی آنهاست زیرا در غیر‌این صورت امکان رقابت سلب می‌شود. اگر لیزینگ واگن با توجه به این شرایط به واگن‌های ساخت داخل نیز ارائه شود، قطعاً می‌توان نسبت به نتایج این برنامه جدید امیدوار بود.

مرتضی دلخوش، کارشناس مسائل مالی نیز در گفت‌وگو با «فرصت امروز» به اهمیت استفاده از تمام روش‌های تأمین مالی در حوزه‌های زیرساختی کشور پس از اجرایی شدن برجام اشاره کرد و گفت: ما در طول این سال‌ها برای استفاده از درصد قابل توجهی از این روش‌ها محروم بودیم و این موضوع هم برای تولیدکنندگان ما سخت بود و هم برای شرکت‌های بهره‌برداری که در این حوزه‌ها فعالیت دارند.

به گفته وی، انتقال این تجربیات به بازارهای مالی و سرمایه‌ای کشور می‌تواند دست آنها را در حمایت از صنایع زیرساختی کشور بیشتر باز کند و این موضوع در بلندمدت تأثیراتی مطلوب در عملکرد هر دو طرف خواهد گذاشت.

دلخوش خاطرنشان کرد: صنایع زیرساختی کشور در کنار نقش بسزایی که در افزایش سرعت برای حرکت به سمت توسعه دارند، می‌توانند وظایف خود در حوزه اشتغال‌زایی را نیز اجرایی کنند که این امر در بلندمدت تأثیر خود را در بدنه اصلی اقتصادی کشور خواهد گذاشت.

در شرایطی که بسیاری از شرکت‌های ریلی در تأمین مالی خرید واگن‌های جدید دچار مشکلاتی اساسی هستند، شاید ارائه طرح‌هایی مانند اجاره و لیزینگ واگن‌های جدید بتواند این گره مهم را با کمترین هزینه باز کند. هرچند هنوز شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران خارجی طرحی دقیق برای این حوزه ارائه نداده‌اند، اما شاید با نهایی شدن مقدمات تأسیس صندوق توسعه حمل‌و‌نقل در طول ماه‌های آینده این برنامه بسیار مهم نیز تصویر آینده خود را بشناسد.

ارتباط با نویسنده : j.hashemi1992@gmail.com