فرصت‌های فوق‌العاده در روابط تجاری ایران و روسیه

در آخرین روزهای سال 94 یک هیات تجاری از کشور روسیه به ایران آمدند و مذاکراتی را با تجار و بازرگانان ایرانی داشتند. هدف از سفر این هیات تجاری روس به کشورمان تسهیل شرایط کسب‌و‌کار بین ایران و روسیه بود و این امیدواری وجود دارد که به تدریج فرصت‌ها و شرایط خوبی برای ارتباط تجاری میان این دو کشور حاصل شود و به خصوص برای سال 95 اتفاقات مثبتی در روابط تجاری ایران و روسیه رخ بدهد. در همین رابطه اگر آمار تبادلات تجاری و اقتصادی میان ایران و روسیه را بررسی کنیم، متوجه می‌شویم که دوران طلایی این ارتباط تجاری مربوط به سال 89 بود و در آن سال بیش از 3 میلیارد دلار تبادلات تجاری بین دو کشور انجام شد که رقم بسیار خوبی بود.

اما در سال‌های اخیر میزان تبادلات تجاری میان ایران و روسیه کاهش یافته است که یکی از دلایل این موضوع اعمال تحریم‌ها علیه ایران بود. البته در حال حاضر که تحریم‌ها لغو شده است، این امیدواری وجود دارد که حجم مبادلات تجاری دو کشور به دوران طلایی خود در سال 89 بازگردد. موضوعی که باید به آن توجه داشته باشیم این است که ایران در روابط تجاری با روسیه امکانات بسیار مناسب و خوبی را در اختیار دارد اما متاسفانه تمام زیرساخت‌های لازم برای این موضوع مهیا نیست.

یکی از این زیرساخت‌ها تعرفه گمرکی است. درحالی‌که کشورهای اوراسیا تعرفه گمرکی صفر یا بسیار پایینی با روسیه دارند، برای ایران چنین شرایطی مهیا نیست. موضوع دیگر ارزش پول روسیه است که سه برابر کاهش یافته است. مسئله دیگر این است که ما نمی‌توانیم در روسیه ال سی باز کنیم زیرا علیه روسیه نیز تحریم‌هایی وجود دارد و تجار و بازرگانان ایرانی باید ال سی را به شکل روبل به ریال باز کنند که هزینه بسیار بالایی دارد و برای تجار و بازرگانان صرفه اقتصادی ندارد.

اما با وجود تمام مشکلات این امکان وجود دارد که کشورمان و روسیه ارتباط تجاری و اقتصادی مناسب و خوبی داشته باشند و صادرات و واردات خوبی بین دو کشور در حد بالا و قابل قبولی انجام شود. البته از آنجا که قیمت روبل روسیه کاهش یافته، صادرات کالاها و محصولات ایرانی به روسیه اندکی دشوار شده است، زیرا روس‌ها سعی دارند که قیمت‌ها را ثابت نگه دارند. اما واردات از روسیه به خصوص واردات مواد اولیه نقطه مثبتی برای کشورمان است که باید آن را تقویت کنیم.

موضوعی که برخی کارشناسان و صاحب‌نظران مطرح می‌کنند این است به اندازه‌ای که روس‌ها از فرصت‌های تجاری ایران استفاده می‌کنند، بازرگانان کشورمان نتوانسته‌اند از فرصت‌های موجود در بازار روسیه بهره ببرند. در مورد این موضوع باید به این نکته اشاره کنم که ایران و روسیه در مورد گسترش همکاری‌های تجاری بسیار علاقه‌مند هستند و در همین رابطه به دنبال آن هستند که اقداماتی در زمینه حمل‌و‌نقل و ایجاد کانتینرهای یخچال‌دار انجام دهند تا روند صادرات و واردات تسهیل شود.

البته در کشور ما همه نوع آمادگی برای ورود محصولات و کالاهای کشور روسیه وجود دارد اما در روسیه هنوز قوانین سفت و سخت گمرکی و قرنطینه برقرار است که البته تا حدودی روان‌تر شده است. همچنین قرار بر این است که صدور روادید برای تجار و بازرگانان با روند آسان‌تری صورت بگیرد. در مجموع با توجه به اینکه بخشی از مشکلات در حال رفع است، می‌توان آینده خوبی را برای روابط تجاری ایران و روسیه پیش‌بینی کرد.

موضوع دیگری که برخی کارشناسان در مورد ارتباط تجاری ایران و روسیه مطرح می‌کنند این است که با توجه به قطع شدن ارتباط تجاری ترکیه و روسیه، فرصت بسیار خوبی برای کشورمان جهت حضور پررنگ‌تر در بازار روسیه فراهم شده است. در واقع این استدلال درست است و اتفاقی که بین روسیه و ترکیه رخ داده است و ممنوعیت ورود کالاهای ترکیه به روسیه نقطه عطفی برای تجارت ایران با روسیه است و ایران می‌تواند صادرات بسیار خوبی در زمینه محصولات کشاورزی و مواد‌غذایی به همسایه شمالی خود داشته باشد.

اما اعتقاد من این است که ما نباید با این نگرش به مسائل نگاه کنیم و کشور ما توانمندی‌های زیادی در تجارت دارد و اگر می‌خواهیم در بازاری حضور داشته باشیم باید این حضور مستمر و همیشگی باشد. در همین رابطه باید به‌گونه‌ای عمل کنیم که قیمت تمام شده کاهش بیابد و کیفیت کالاها افزایش پیدا کند که موجب استمرار حضور کالاهای ایرانی در سایر کشورها و از جمله روسیه شود.

این موضوع از آن جهت حائز اهمیت است که ممکن است در آینده ارتباط تجاری روسیه و ترکیه بهبود پیدا کنند و از سر گرفته شود و بنابراین ما باید تفکری برای حضور مداوم خود در بازار روسیه داشته باشیم.نکته این است که امکانات مواصلاتی ایران با روسیه بسیار ارزان‌تر از امکانات مواصلاتی ترکیه با روسیه است و اگر ما ورود جدی به بازار روسیه داشته باشیم، روس‌ها دیگر حاضر نخواهند بود از ترکیه کالاها را گران‌تر خریداری کنند.

نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران و روسیه