ظرفیت‌های خالی در صنایع تبدیلی زیتون

بـــه تازگــــی وزارت جهادکشاورزی در اقدامی جدی، سعی در تغییر نگاه مردم و مسئولان نسبت به بخش کشاورزی دارد. از این رو به نظر می‌رسد در صورت ادامه این روند، سرازیر شدن سرمایه‌ها و تمایل بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در آن به‌صورت چشمگیری افزایش یابد اما یکی از مهم‌ترین موانع سرمایه‌گذاری، عدم شناخت کافی مردم از زوایای پیدا و پنهان کشاورزی و پتانسیل‌هایی است که بنا به دلایلی رسانه‌ای نشده است.

بر این اساس، یکی از اهدافی که در زمینه مدیریت سرمایه‌گذاری می‌توان دنبال کرد، همین شناسایی و کشف ظرفیت‌های جدیدی است که می‌تواند راه را برای سرمایه‌گذاران باز کند و در سطح کلان به پیشرفت و رونق اقتصادی بینجامد. رشته‌ها و زیرمجموعه‌های بسیاری در کشاورزی وجود دارد که می‌توان درباره آنها کتاب‌ها نوشت. یکی از این رشته‌ها تولید و بسته‌بندی زیتون است.

اینکه سرمایه‌گذاری در کسب‌و‌کار‌های تولیدی خوب است شکی در آن نیست و اینکه باید افراد را به سرمایه‌گذاری در کشاورزی، صنعت و به طور کلی تولید تشویق کرد امر مطلوب و پسندیده‌ای است اما نکته‌ای که معمولا در توصیه‌های سرمایه‌گذاری به آن توجه نمی‌شود مدیریت هدفمند سرمایه‌گذاری در جهت حداکثر کارایی است. در کشور‌های در حال توسعه و کمتر توسعه‌یافته معمولا شکل نامتوازن توسعه به دلیل عدم هدایت اصولی و هدفمند سرمایه‌گذاری در اقتصاد دیده می‌شود.

وجود ظرفیت‌های خالی در برخی صنایع خود دلیل محکمی بر این ادعاست که به دلیل عدم مدیریت صحیح منابع و تمرکز سرمایه‌گذاری در برخی زیربخش‌ها یا صنایع مختلف اتفاق افتاده است. صنایع تبدیلی زیتون یکی از فرصت‌های سرمایه‌گذاری در کشور بوده که به دلیل همین مسائل با مشکلات جدی مواجه است. حجم سرمایه‌گذاری بالاتر از ظرفیت‌های موجود، تامین مواد اولیه این صنعت را با چالشی جدی روبه‌رو کرده است. صنعتی که به گفته رییس شورای ملی زیتون ایران حال و روز خوشی ندارد .

درحال حاضر در صنعت فرآورده‌های زیتون در بخش کنسرو، تولید بیش از نیاز کشور است. در راستای تحقق اهداف طرح طوبی بنا بر این بود که 80‌درصد زیتون تولیدی از باغات کشور به روغن زیتون تبدیل شود و مابقی به فرآورده‌های کنسروی اختصاص یابد اما متاسفانه به دلیل توسعه غیر‌تحقیقاتی این معادله معکوس شده است و 80‌درصد زیتون تولیدی کشور به فرآورده‌های کنسروی تبدیل می‌شود. بنابراین به لحاظ تولید کنسرو زیتون نه تنها نیاز‌های کشور تامین شده است بلکه مازادی هم در بازار وجود دارد که باید به فکر بازار‌های صادراتی بود .

سرانه مصرف روغن زیتون در کشور حدود 200 گرم است با این وجود در بخش روغن‌کشی به‌رغم میزان اندک سرانه مصرف در کشور تنها حدود 60گرم آن در داخل تولید می‌شود و بقیه روغن‌های موجود در بازار، وارداتی است. سیداحمد بلند‌نظر، رییس شورای ملی زیتون ایران در رابطه با نیاز‌های وارداتی کشور به روغن زیتون به «فرصت امروز» می‌گوید: در حال حاضر نیاز وارداتی کشور حدود 10 هزار تن است اما در بحث بسته‌بندی به دلیل توسعه بی‌رویه کشت زیتون در کشور، صنایع تبدیلی آن هم رشدی بی‌رویه داشته است و متاسفانه کارخانجات این بخش با حداقل ظرفیت کار می‌کنند و بخشی هم به دلیل کمبود میوه تعطیل اند‌.

این فعال بازار ادامه می‌دهد: در حال حاضر تعداد زیادی کارخانه برای فروش وجود دارد که خریداری برای آنها نیست.40 کارخانه موجود در کشور ظرفیت فراوری حدود 140 هزار تن میوه زیتون را دارند اما تولیدکشور رقمی زیر صد هزار تن است، از سوی دیگر بخشی از میوه‌های تولیدی با روش‌های سنتی فرآوری می‌شود که باید به سمت صنعتی شدن حرکت کرد. بنابراین تولید میوه زیتون در کشور باید افزایش یابد تا بتوان از ظرفیت‌های خالی در این بخش استفاده کرد. راهکاری که می‌توان در این بخش مورد توجه قرار داد ترغیب بازار به سمت زیتون بسته‌بندی و جلوگیری از فروش فله‌ای و فرآوری به روش‌های سنتی در بازار است. بلندنظر می‌گوید: تعداد مجوزهای صادر شده در صنایع تبدیلی زیتون بیش از نیاز کشور است.

میزان سرمایه‌گذاری و امکانات لازم

برای سرمایه‌گذاری در صنعت بسته‌بندی و روغن‌کشی زیتون به سرمایه‌ای در حدود پنج میلیارد تومان نیاز دارید البته این مقدار سرمایه منهای قیمت زمین است. کارخانه‌ای در این سطح به حدود دو هکتار زمین نیاز دارد‌. از این مبلغ پنج میلیارد حدود 5/2 میلیارد تومان برای احداث سالن تولید و ساختمان اداری و غیره اختصاص می‌یابد و مابقی صرف تجهیز و راه‌اندازی خط تولید می‌شود البته مبلغی را هم باید به‌عنوان سرمایه در گردش در نظر گرفت‌.

با این حجم سرمایه‌گذاری کارخانه‌ای با ظرفیت تولید سالانه 400 تن راه‌اندازی می‌شود که به لحاظ اقتصادی به صرفه است‌. قابلیت سوددهی در این بخش حدود 20 تا 30 درصد است اما باید این نکته را در نظر داشته باشید که اغلب کارخانه‌های این صنعت کمتر از ظرفیت اسمی خود در حال تولید‌ند. سرمایه‌گذاری در صنایع تبدیلی زیتون در دو بخش کنسرو‌سازی و روغن‌کشی انجام می‌شود. در بخش کنسرو‌سازی اغلب تجهیزات و دستگاه‌های مورد نیاز در داخل تولید می‌شود اما در بخش بسته‌بندی و روغن‌کشی عموما دستگاه‌ها وارداتی است و از کشور‌های ایتالیا، ترکیه، یونان و اسپانیا وارد کشور می‌شود. مجوز‌های کارخانه باید از وزارت صنعت، معدن و تجارت و جهاد کشاورزی اخذ شود. در نهایت کارخانه‌ای در این سطح در بخش روغن‌کشی با چهار تا پنج نیروی کار و در بخش کنسرو‌سازی با 10 تا 12 نیرو قابل اداره است.

چشم‌انداز آینده بازار

بلندنظر در رابطه با چشم‌انداز آینده این صنعت می‌گوید: به طور کلی در بازار محصولات کشاورزی به دلیل کمبود منابع آبی چشم‌انداز محدودکننده‌ای پیش‌رو داریم. طبیعتا وقتی تولید محصولات کشاورزی رونق نداشته باشد صنایع تبدیلی هم دچار مشکل خواهد شد‌. در مورد زیتون هم این مشکلات وجود دارد. عضوهیات رییسه خانه کشاورز ادامه می‌دهد: استفاده از سیستم‌های آبیاری تحت فشار و مدیریت منابع آب تنها راه رونق در بخش کشاورزی است بنابراین کشاورزان با کمک دولت باید در این بخش سرمایه‌گذاری کنند.

مدیر عامل شرکت کشت و صنعت زیتون فدک با اشاره به سرمایه‌گذاری‌های گسترده انجام شده در این بخش عنوان می‌کند: در شرایطی که اکثر کارخانه‌ها در صنایع تبدیلی زیتون با حداقل ظرفیت کار می‌کنند بنابراین به سرمایه‌گذاران توصیه می‌شود به دنبال سرمایه‌گذاری در این بخش نباشند.

پیشنهاد «فرصت امروز» به شما این است که اگر تمایل به سرمایه‌گذاری در این کار را دارید باید از ابتدا به فکر تامین مواد اولیه کار خود باشید در این صورت راه‌اندازی شرکت کشت و صنعت می‌تواند سود‌آوری خوبی برای تان داشته باشد. مکان‌یابی مناسب، توجه به محدودیت منابع آبی، برنامه‌ریزی بلند‌مدت و شناخت صحیح عوامل بازار و توجه به بازار‌های صادراتی از الزامات سرمایه‌گذاری در این بخش است.