ضرورت‌های افزایش حجم تجاری میان ایران و افغانستان

در روزهای اخیر سومین نمایشگاه اختصاصی ایران در کابل در حالی برگزار شد که تعداد قابل توجهی از شرکت‌های ایرانی این امکان را یافتند تا ضمن حضور در این نمایشگاه، رایزنی‌هایی را در راستای حضور پررنگ‌تر و موثرتر نسبت به گذشته با افغان‌ها داشته باشند. به نظر می‌رسد که برگزاری این نمایشگاه و نمایشگاه‌هایی از این دست فرصت بسیار خوبی است تا ایران بتواند در شرایط پساتحریم استفاده لازم را از شرایط به وجود آمده داشته باشد و سرمایه‌گذاری و حضور در افغانستان را پررنگ‌تر کند. اما اگر بخواهیم به پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های تجاری و اقتصادی افغانستان اشاره کنیم باید این موضوع را در نظر بگیریم که در این کشور مزیت‌هایی وجود دارد که کمتر کشوری برای ما دارای این مزیت‌ها است. یکی از مزیت‌ها زبان مردم افغانستان است که مانند ما فارسی است.

مزیت دیگر همسایه بودن ما با افغانستان است که موجب می‌شود هزینه‌های حمل‌و‌نقل به حداقل کاهش می‌یابد، زیرا در حال حاضر هزینه‌های حمل‌و‌نقل نقش بسیار مهمی را در قیمت تمام شده کالا و خدمات دارد. موضوع دیگر این است که دین مردم افغانستان نیز اسلام است و آنها نیز محدودیت‌هایی را در زمینه خوراک و پوشاک و سایر موارد دارند. بخش مهم دیگر این است که ایران و افغانستان دارای اشتراکات فرهنگی هستند و سلیقه و فرهنگ آنها به ما بسیار نزدیک است.

این مزیت‌ها موجب می‌شود که ما بیشتر از سایر کشورها بتوانیم در کشور افغانستان حضور داشته باشیم.در حال حاضر حجم مبادلات تجاری ایران با افغانستان حدود 2 میلیارد و 500 میلیون دلار در سال است و این رقم نشان‌دهنده وجود مزیت‌های مذکور است. خوشبختانه افغانستان کشور در حال توسعه‌ای است و از همین رو مزیت‌های خوبی برای کشورمان در زمینه‌های مختلف دارد و ایران می‌تواند فرصت خوبی چه از نظر سرمایه‌گذاری و چه از نظر تجاری در افغانستان به‌ویژه در شرایط پساتحریم داشته باشد.

خوشبختانه نمایشگاه‌هایی که در افغانستان برگزار می‌شود معمولا در همین زمینه‌ها است و در زمینه‌های همکاری مشترک که بین ایران و افغانستان وجود دارد، این نمایشگاه‌ها برپا می‌شود. همان‌طور که عنوان شد در حال حاضر مبادلات تجاری ایران با افغانستان بسیار خوب است و امیدواریم به دنبال این موضوع که میزان امنیت در افغانستان افزایش پیدا می‌کند، این امکان فراهم شود که میزان سرمایه‌گذاری ایران در این کشور نیز رشد بیابد.

هم‌اکنون ایران سرمایه‌گذاری‌هایی را در شهرک صنعتی هرات و به‌صورت مشترک با فعالان اقتصادی افغانستان انجام داده است. البته عمده فعالیت‌های ایران در افغانستان فعلا معطوف به تجارت است و قاعدتا باید افزایش پیدا کند. در مجموع نکته قابل توجه این است که ظرفیت اقتصادی و تجاری ایران و افغانستان بسیار بالا است و این موضوع که به چه میزان می‌توانیم حجم مبادلات تجاری را افزایش دهیم، بستگی به شرایط اقتصادی و اجتماعی افغانستان دارد. همچنین در حال حاضر و در پساتحریم ایران اعلام آمادگی لازم را برای توسعه میزان حضور و سرمایه‌گذاری در افغانستان انجام داده است.

در این میان موضوع مهم آن است که افغانستان کشور در حال توسعه‌ای است و آنها به‌شدت به دریافت خدمات فنی و مهندسی نیاز دارند و خوشبختانه در کشورمان و همچنین در استان خراسان رضوی این توانمندی را داریم که خدمات فنی و مهندسی را به افغانستان صادر کنیم. اما در مورد این موضوع که زیرساخت‌های کشورمان تا چه اندازه آمادگی برای توسعه صادرات و تجارت دارد، باید به این موضوع اشاره کنم که وجود زیرساخت‌ها یکی از مهم‌ترین مسائل برای کشورمان در جهت توسعه تجارت با افغانستان است.

از همین رو یکی از اقداماتی که دولت انجام داده، ایجاد خطوط ریلی از مشهد به هرات افغانستان است که این خط ریلی می‌تواند به شبکه ریلی کشور و به آسیای میانه و اروپا متصل شود. خوشبختانه بخشی از این خط ریلی که باید تا مرز ایران و افغانستان می‌رفته‌، تقریبا آماده شده است، اما متاسفانه طرف افغانی هنوز سرمایه‌گذاری خود را در این بخش آغاز نکرده است. البته در حال حاضر دولت به دنبال این است که حتی توافقاتی را با افغانستان انجام دهد که در صورت کوتاهی یا عدم انجام کار از سوی دولت افغانستان، ایران این خط ریلی را در افغانستان توسعه دهد.

درباره خطوط جاده‌ای نیز دولت ایران جاده بسیار مناسبی را از مرز دوغارون تا هرات احداث کرده است و بهره‌برداری از آن در حال انجام است. از نظر خطوط هوایی نیز از ایران پرواز به اغلب شهرهای مهم افغانستان وجود دارد و این پرواز‌ها حتی مورد استقبال افغان‌ها نیز قرار گرفته است. در مجموع می‌توانیم بگوییم که برای توسعه تجارت با افغانستان زیرساخت‌ها را تا حدود زیادی در اختیار داریم اما باید اقدامات جدی‌تری در این رابطه به انجام برسد تا شاهد توسعه هر چه بیشتر توسعه تجارت ایران و افغانستان در آینده نزدیک باشیم.

مدیر امور بین‌الملل اتاق بازرگانی خراسان رضوی