شرایط جدید ایران برای خودروسازان اروپایی

با کاهش شدت تحریم‌های ایران، خودروسازان اروپایی که بازار خودرو ایران و ظرفیت قابل توجه آن جذابیت زیادی برای شان دارد مایلند تا بازگشتی دوباره به این کشور داشته باشند. اما تحریم صنعت خودروسازی ایران سبب شده تا شرایط همکاری با این شریک تجاری پیشین متفاوت از گذشته باشد.

پس از اعمال تحریم‌های یک‌جانبه غرب و امریکا علیه ایران به دلیل اختلاف این کشور با قدرت‌های عمده جهانی بر سر برنامه هسته‌ای این کشور، صنعت خودروی ایران به جهت تحریم‌های اعمال شده برآن دچار آسیب‌های جدی شد که کاهش میزان تولید و بیکاری کارگران از جمله تبعات این تحریم‌ها به شمار می‌رود. لازم به ذکر است که اعمال محدودیت‌های مالی و صنعتی در قالب تحریم‌های بین‌المللی سبب شد تا شرکت‌های پژوسیتروئن، هیوندای و کیاموتورز بازار ایران را ترک کنند. در حالی که رنو همچنان به تامین قطعات برای شرکای ایرانی خود ادامه داد که البته حجم قطعاتی که از سوی رنو تامین می‌شد به دلیل محدودیت‌های ناشی از تحریم‌های بین‌المللی بسیار کمتر از گذشته بود.

کاهش تولید خودرو از یک میلیون و 600 هزار عدد در سال 2011 به کمتر از نصف در سال 2013 تنها به دلیل اعمال محدودیت‌های بانکی و مالی در چارچوب تحریم‌های یک‌جانبه غرب علیه ایران صورت پذیرفت.

حال با توجه به توافق موقت ایران و قدرت‌های جهانی در ژنو برخی از این تحریم‌ها برداشته شده و انتظار می‌رود که اوضاع صـنـعت خـودروسازی این کشور به واسطه لغو برخی از محدودیت‌های مالی بهبود یابد. گفتنی است، افزایش خوشبینی‌ها بر سر لغو تحریم‌ها و توافق جامع ایران با شش قدرت عمده جهانی ممکن است شرکت‌های پیشرو در صنعت خودروسازی جهان را برای شرکت در دومین نمایشگاه بین‌المللی خودرو در ایران وسوسه کند. تاکنون مرسدس بنز، کیاموتورز، رنو، پژو، فولکس واگن و تویوتا حضور خود را در این نمایشگاه تایید کرده‌اند و شنیده‌ها حاکی از آن است که جنرال موتورز و فورد نیز به این نمایشگاه دعوت شده‌اند ولی هنوز از احتمال شرکت خودروسازان امریکایی در نمایشگاه خودرو ایران خبر موثقی در دست نیست.

آنچه از اقدامات ایران و فعالان صنعت خودرو در این کشور استنباط می‌شود آن است که هدف این کشور از برگزاری این قبیل نمایشگاه‌ها جذب سرمایه‌گذاری خارجی به منظور توسعه صنعت خودرو این کشور است. بازار خودرو ایران یک بازار بزرگ و بکر بوده و سرمایه‌گذاران خارجی در حوزه خودروسازی از این موضوع و ظرفیت‌های بالای این بازار 77 میلیون نفری مطلع هستند.

با وجود نیاز ایران به سرمایه‌گذاری خارجی در صنعت خودروسازی‌اش این کشور شرایط جدیدی را برای همکاری با خودروسازان خارجی و خصوصا اروپایی در نظر گرفته است. با اعمال شرایط جدید، وزارت صنعت ایران در نظر دارد قراردادهای جدید به صورتی منعقد شود که ابتدا 40 درصد از فرآیند تولید در ایران صورت گرفته و این میزان پس از پنج سال به 85 درصد خواهد رسید.

در این بین ایران خودرو که سهمش از بازار خودروی ایران 54 درصد است قصد دارد تا در سال جاری دوباره به آمار تولید خود در سال 2011 بازگشته و تولید سالانه خود را به 600‌هزار دستگاه افزایش دهد. در همین رابطه هاشم یکه زارع، مدیرعامل ایران خودرو در گفت‌و‌گو با خبرگزاری ای‌اف‌پی گفت: پیش از این مجموعه تحت مدیریت وی با پژو، رنو و سوزوکی قرارداد داشته ولی در حال حاضر محصولات این شرکت بدون هیچ گونه همکاری خارجی تولید می‌شوند. یکه زارع ادامه داد: انتظار ما این است که شرکای پیشین ما به ایران بازگردند اما آنها این بار ناچار خواهند بود تا با شرایط جدیدی که ما پیشنهاد می‌کنیم با ما کارکنند. روی سخن مدیرعامل ایران خودرو در این مورد به‌خصوص با شرکت پژو- سیتروئن است، چرا که این شرکت به گفته یکه زارع زمانی که شرایط صنعت خودروسازی ایران به واسطه تحریم‌های بین‌المللی دچار وخامت شد این کشور را ترک کردند و به همین دلیل شرکت‌هایی که چنین اقدامی را صورت دادند هزینه ترک بازار ایران را خواهند پرداخت.

در همین راستا نمایندگان خودروسازان فرانسوی ابتدای ماه اکتبر با مسئولان صنایع خودروسازی ایران در پاریس دیدارهایی را به منظور بازگشت احتمالی به بازار این کشور برگزار کردند. گفتنی است ایران خودرو هم‌اکنون خواهان انعقاد قراردادهای تجاری مشترک به‌صورت 50-50 بوده و تمایلی به انعقاد قراردادهای جدید با فرمول پیشین و به صورت 51-49 به سود طرف خارجی ندارد. همچنین این شرکت خودروسازی خواهان تولید فراگیر محصولات، انتقال تکنولوژی و دسترسی به شبکه خارجی شرکت پژو- سیتروئن است.

اگرچه همکاری ایران خودرو با شرکت‌های فرانسوی و به‌خصوص شرکت پژو- سیتروئن به سال 1990 میلادی بازمی‌گردد اما این مسئله دلیل موجهی برای ترجیح داده شدن شرکت‌های فرانسوی برای همکاری نخواهد بود. در همین راستا یکه زارع اعلام کرد: ما منافع خودمان را به خوبی می‌شناسیم و قصد داریم تا با شرکتی همکاری کنیم که به بهترین شکل منافع ما را تامین می‌کند. گفتنی است، پیش‌تر ایران خودرو در چارچوب همکاریش با رنو دو مدل جدید را برای تولید در یکی از کارخانه‌های خود در شمال غربی ایران و در شهر تبریز معرفی کرده است. افزایش تولید این دو محصول جدید رنو در ایران می‌تواند سهم ایران خودرو از بازار خودرو این کشور را به 60درصد افزایش دهد. اما فراموش نکنیم که هرگونه توسعه و بهبود موثر شرایط صنعت خودرو در ایران به انعقاد یک توافق جامع با قدرت‌های عمده جهانی بر سر برنامه هسته این کشور بستگی دارد.

در همین رابطه یکی از کارشناسان صنعت خودرو معتقد است: زمانی که توافق جامع هسته‌ای امضا شود رونق به صنعت خودروی ایران نیز بازخواهد گشت. به گفته این کارشناس هم‌اکنون توافق ابتدایی میان ایران خودرو و شرکت اسکودا که از زیرمجموعه‌های شرکت فولکس واگن به شمار می‌رود صورت گرفته و طبق گزارش‌ها هیوندای و فیات نیز علاقه‌مند به همکاری با ایران خودرو هستند.

با این همه تا زمانی که تحریم‌های بانکی ایران لغو نشوند همچنان مشکلات پابرجا بوده و شرایط به حالت پیشین باز نخواهد گشت. این در حالی است که در آستانه برگزاری نمایشگاه خودرو در ایران خودروسازان به مشکلات دیگری که بر سر راه همکاری با ایران وجود دارد نیز اشاره می‌کنند.

با وجود حمایت‌های دولتی از ایران خودرو و سایپا در زمینه تولید خودروهای شهری، بسیاری از کارشناسان تردید‌های جدی را در مورد تعهد ایران به عدم اعمال تبعیض در فعالیت‌های تجاری در صنعت خودروسازی این کشور مطرح کرده‌اند. در این میان مصطفی جعفری، مدیربازرگانی شرکت کرمان موتور که در حال حاضر با مونتاژ خودروهای چینی لیفان و جی‌ای سی در بازار ایران فعالیت می‌کند معتقد است: شرکت کرمان موتور توانایی و ظرفیت تولید خودروهای شهری و مینی و اس یو وی‌ها را داشته و با سه برابر شدن ظرفیت تولید، این شرکت قادر خواهد بود تا سهم خود از بازار خودروی ایران را به 15 درصد افزایش دهد.