سودای سنگ

قابلیت‌های معدنی کشوری مانند ایران به‌قدری است که اگر برنامه‌ریزی دقیق و مشخصی در این بخش انجام شود می‌تواند زمینه‌های توسعه صادرات غیر‌نفتی را فراهم آورد. مزیت‌های نسبی کشور در زمینه سنگ‌های زینتی ساختمانی با توجه به تنوع زیاد و ذخیره قابل توجه منابع معدنی در این بخش پتانسیل‌های بالقوه‌ای را در زمینه استخراج، فرآوری و صادرات این سنگ‌ها فراهم آورده است. در حال حاضر بیش از 95 درصد سنگ‌های ساختمانی به مصرف داخلی اختصاص دارد و تنها پنج درصد آن برای مقاصد صادراتی در نظر گرفته شده است.

این در حالی است که در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری خوبی در این بخش صورت گرفته است. قابلیت‌های صادراتی سنگ‌های زینتی به‌صورت خام، نیمه‌فرآوری و فرآوری شده این امکان را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند تا با سرمایه‌گذاری در این بخش ضمن توسعه صادرات غیر‌نفتی به سود‌آوری قابل توجهی دست یابند، ازاین‌رو در این گزارش به بررسی جنبه‌های مختلف سرمایه‌گذاری در این بازار بالقوه می‌پردازیم.

سرمایه و امکانات لازم

فعالیت در بخش معدن به سرمایه بالایی نیاز دارد اما در بخش معادن سنگ با حداقل سرمایه پنج میلیارد تومانی می‌توان کار را آغاز کرد. به گفته کارشناسان این بخش، بیشتر سرمایه لازم، باید صرف خرید تجهیزات و امکانات مورد نیاز شود. بنابراین تا 80 درصد حجم سرمایه‌گذاری‌تان باید به این بخش اختصاص یابد که عموما برای خرید ماشین‌آلات سنگین به کار می‌رود. برای شروع کار در این سطح لااقل به یک دستگاه لودر معدنی، یک دستگاه بیل مکانیکی سنگین، ژنراتور برق (در صورت عدم استفاده از شبکه سراسری)، دستگاه سیم برش و دستگاه حفاری راسول نیاز دارید.

نکته مهم در این بخش وارداتی بودن عمده تجهیزات سنگین است که از کشور‌هایی نظیرایتالیا و چین وارد می‌شود اما خرید دستگاه کار کرده و دست دوم برای تازه‌کار‌ها به‌صرفه‌تر است. بخشی از سرمایه کار برای خرید ملزومات جانبی، شرکت در مزایده و مسائلی از این دست در نظر گرفته می‌شود. توجه داشته باشید در صورتی که معدن شما موفق نشود، بخش اعظمی از سرمایه‌گذاری شما حفظ می‌شود چون تمامی تجهیزات و ماشین‌آلات تقریبا به همان قیمت قبلی قابل فروشند. از آنجایی که ریسک سرمایه‌گذاری در بخش اکتشاف بسیار بالاست و به‌طور میانگین تنها 10درصد از اکتشافات این بخش به نتیجه منجر می‌شود، بنابراین توصیه «فرصت امروز» به شما این است که کار را از شرکت در مزایده و خرید معادن آماده آغاز کنید زیرا با این کار ریسک سرمایه‌گذاری در این بخش تا حد زیادی کاهش می‌یابد. مرحله بعدی کار پس از شرکت در مزایده، انجام عملیات تکمیلی اکتشاف است تا میزان ذخیره و نوع کالا مشخص شود.

گام بعدی آغاز عملیات برداشت و استخراج است. بسته به کیفت سنگ استخراج شده و استقبال بازار سود‌آوری از همان ابتدای کار قابل تصور است، علاوه‌بر این بازار‌های صادراتی مناسبی هم پیش روی این صنعت قرار دارد. مجوز‌های اکتشاف و بهره‌برداری از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت صادر می‌شود. در نهایت با این حجم سرمایه‌گذاری بین 15 تا 20 شغل مستقیم ایجاد خواهد شد که به نسبت برخی دیگر از صنایع مانند فولاد و پتروشیمی میزان سرمایه‌ کمتری به ازای هر شغل نیاز دارد. از سوی دیگر به ازای هر شغل مستقیم در این بخش برای سه تا پنج نفر اشتغال غیرمستقیم به وجود خواهد آمد.

شرایط بازار و سود احتمالی

سنگ یک کالای ساختمانی است بنابراین رونق این بازار ارتباط مستقیمی با حجم ساخت‌و‌ساز‌ها دارد، بنابراین شرایط بازار آن تا حد زیادی به توسعه بازار مسکن وابسته است. در حال حاضر سنگ تراورتن پرفروش‌ترین سنگ بازار داخلی است و سنگ‌های مرمری، چینی و کریستال، گرانیت و مرمر در بالاترین سطح توجه بازار قرار دارند. اکبر زنگنه، مدیر مجموعه صنعتی و معدنی ایران‌مرمر در رابطه با شرایط فعلی بازار سنگ‌های ساختمانی می‌گوید: باتوجه به اینکه در سال‌های اخیر حجم ساخت‌و‌ساز‌ها تا حدزیادی کاهش یافته، به تبع تقاضا برای سنگ در بازار داخلی هم تا حد زیادی کاهش داشته است و کارخانه‌ها با ظرفیت کمتری در حال فعالیتند.

وی ادامه می‌دهد: تولید فعلی کشور حدود 90 میلیون مترمربع است که تقریبا پنج درصد آن صادر می‌شود و بقیه هم در بازار‌های داخلی به مصرف می‌رسد. بازار صادراتی کالای سنگ ایران عمدتا بر کشور‌های همسایه نظیر عراق، آذربایجان، افغانستان و ترکیه تمرکز دارد. این فعال بازار و رییس سابق انجمن صنایع سنگ ایران می‌گوید: میزان صادرات سنگ خام کشور به لحاظ ارزش بیش از سنگ فرآوری شده است که با توجه به رشد قابل توجه صادرات سنگ فرآوری شده انتظار می‌رود تا پایان سال‌جاری این دو رقم با هم برابر شود. وی می‌افزاید: پیش‌بینی می‌شود که ارزش کل صادرات کشور در این بخش به حدود 200 میلیون دلار برسد، بنابراین علاوه بر بازار داخلی چشم‌انداز مثبتی برای بازار‌های صادراتی وجود دارد.

زنگنه در رابطه با سود‌آوری این بخش می‌گوید: اگر سرمایه‌گذاران در بخش اکتشاف و تحقیقات درست عمل کنند به‌طور متعارف سودی بین 20 تا 50 درصد قابل انتظار است. این مسئله تا حد زیادی به توان بازاریابی و کیفیت استخراج و نوع سنگ معدنی موردنظر بستگی دارد. در نهایت طی یک دوره سه تا چهار ساله سرمایه فرد بازخواهد گشت.

این فعال بازار در ادامه با اشاره به میزان مصرف سنگ در کشور‌هایی نظیر آمریکا، کانادا، استرالیا، ژاپن و کشور‌های اروپایی می‌افزاید: بازار‌های بالقوه‌ای برای تولیدات سنگ ایران وجود دارد که به دلیل مسئله تحریم‌‌ها امکان دستیابی به این بازار‌ها در حال حاضر وجود ندارد. عمده بازار جهانی سنگ‌های ساختمانی در دست چینی‌هاست و پس از آن هند، ترکیه، ایتالیا، ایران، اسپانیا، پرتغال و مصر در مکان‌های بعدی تولید سنگ ساختمانی قرار دارند، بنابراین جایگاه تولیدی ایران به نسبت سایر کشور‌ها جایگاه مناسبی است. زنگنه ادامه می‌دهد: برنامه‌ریزی، بازاریابی، فرآوری با کیفیت و حل‌وفصل منازعات سیاسی بین‌المللی تا حد زیادی در ادامه روند افزایشی صادرات این محصول موثر است.

توصیه فعالان بازار

زنگنه در پایان در توصیه به سرمایه‌گذاران می‌گوید: شروع کار از بازار بهترین راهکار برای فعالیت در بخش سنگ‌های ساختمانی است. شناخت سلیقه بازار و اهمیت بازاریابی در این صنعت ایجاب می‌کند که افراد با شناخت دقیق بازار اقدام به سرمایه‌گذاری در بخش معدن کنند، در این صورت احتمال شکست کار بسیار پایین‌تر خواهد بود. این فعال بازار آشنایی با روش‌های نوین تولید و استفاده از تکنولوژی روز دنیا را از الزامات سرمایه‌گذاری در این بخش عنوان می‌کند و می‌افزاید: بهبود بهره‌وری در کار تا حد زیادی معطوف به تکنولوژی‌های روز تولید است بنابراین توجه به این بخش اهمیت زیادی دارد. از سوی دیگر کیفیت و زیبایی سنگ‌های تولیدی یک عامل مهم در فروش است لذا فرآوری و نوع سنگ در فروش و سود‌آوری تاثیر‌گذار است.