سهامداران خارجی در راه ایران ایر

لغو تحریم‌ها و محدودیت‌هایی که در طول سال‌های طولانی گریبان ناوگان هوایی و ایرلاین‌های فعال ایرانی را گرفته بود، باعث شده صنعت هوانوردی دورخیزی جدی برای افزایش قدرت خود و بازگشت به عرصه‌های بین‌المللی کند؛ دورخیزی که اگر با مدیریت و برنامه‌ریزی دقیق همراه شود می‌تواند ایران را دوباره به صف کشورهای برتر در این عرصه برساند و اگر نتوان از این فرصت استفاده کرد شاید برای سال‌های طولانی ایرلاین‌های ایرانی باید خود را زیر سایه رقبای‌شان در حاشیه خلیج‌فارس ببینند.

بحث خرید هواپیماهای جدید یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌هایی است که در هفته‌های گذشته پس از اجرایی شدن برجام مطرح شده است. ایرلاین‌های ایرانی که در سال‌های گذشته مجبور شدند 40 درصد از ناوگان‌شان را در فرودگاه‌های کشور پارک کرده و آنها را در صف هواپیماهای زمین‌گیر قرار دهند حالا فرصت آن را دارند که در کنار تامین و نگهداری از هواپیماهای فعلی، نسبت به خرید هواپیماهای بیشتر نیز اقدام کنند. موضوعی که در حال حاضر تنها یک سد پیش روی آن قرار دارد و آن بحث تامین مالی هواپیماهای جدید است.

ایران ایر به‌عنوان شرکت هواپیمایی دولتی ایران در این موضوع پیشقدم شده و قراردادی بزرگ برای خرید 118 فروند ایرباس جدید را به امضا رسانده است؛ موضوعی که بناست بخش قابل توجهی از آن از طریق فاینانس خارجی تامین شود. با این وجود اما سختی کار طراحی مدل‌های فاینانس از یک سو و البته بحث خرید هواپیماهایی که بعضا نوساز نخواهند بود، از سوی دیگر به‌عنوان دغدغه‌ای مطرح شده که شاید چاره اصلی آن استفاده از منابع مالی داخل ایرلاین باشد؛ منابعی که اگر نتوان آن را از طریق سرمایه‌گذاران داخلی تامین کرد، می‌توان از طریق خارجی‌ها بخشی از آن را به صنعت وارد کرد. 

استفاده از سرمایه‌گذاران خارجی منوط به پیش‌شرط‌هایی از جمله مشخص کردن ساختار قطعی ایرلاین و تضمین سودآوری و فراهم بودن مقدمات اقتصادی و البته تعیین تکلیف آن با دولت است. ایران ایر که در حال حاضر تمام سهام آن به نام دولت ایران است، باید در چارچوب برنامه‌ای که برای اصلاح ساختاری‌اش در نظر گرفته شده به بازارهای سرمایه منتقل شود که با توجه به اظهار نظر وزیر راه، این بازارها می‌توانند بین‌المللی باشند.

پس از گذشت چند هفته از این صحبت‌های وزیر راه، حالا مدیرعامل ایران‌ایر به تشریح چگونگی ورود این ایرلاین به بازارهای جهانی پرداخته و اعلام کرده منظور از اینکه سهام ایران ایر در بازارهای جهانی به فروش برسد این است که این ایرلاین با یک ایرلاین خارجی شریک شود. براساس اظهارات پرورش، نظر دولت این است که پس از نوسازی ناوگان و بهبود نسبی اوضاع، هما در بازارهای جهانی بخشی از سهام خود را به یک شرکت هواپیمایی خارجی واگذار کرده و از این طریق آورده‌های مالی داشته باشد؛ موضوعی که به نظر می‌رسد در بلندمدت بتواند ایران‌ایر را به مدل‌های مالی موفق در این عرصه نزدیک کند.

شرایط از یک ایرلاین به ایرلاین دیگر متفاوت است

معاون سابق سازمان هواپیمایی کشوری معتقد است تا زمانی‌که ایرلاین‌های ایرانی از جمله ایران ایر نتوانند اصلاحات ساختاری مورد نظر را انجام داده و خود را در صف شرکت‌های موفق دربیاورند نمی‌توان انتظار داشت مقدمات شراکت با شرکت‌های خارجی فراهم شود.

علیرضا منظری در گفت‌وگو با «فرصت امروز» عنوان کرد: ایران ایر در طول سال‌های گذشته با مشکلات مختلفی دست و پنجه نرم کرده است که این موضوع باعث از بین رفتن برخی موقعیت‌های اقتصادی و البته نیاز جدی این شرکت به توسعه و تجهیز ناوگان شده است. اگر بنا باشد یک شرکت خارجی نسبت به شراکت با ایران‌ایر امیدوار شود، باید ابتدا مقدمات داخلی مربوط به این بحث فراهم شود.

به گفته وی، در گذشته نیز بسیاری از ایرلاین‌های ایرانی عملیات‌های هوایی مشترک با ایرلاین‌های خارجی را تجربه کرده‌اند که این موضوع با توجه به لغو تحریم‌ها می‌تواند بار دیگر اجرایی شود اما اینکه انتظار داشته باشیم یک ایرلاین خارجی سهام ایران‌ایر را بخرد قطعا نیاز به بهبود مراحل زیرساختی است. البته این نگرانی وجود ندارد که ایرلاین حامل پرچم ایران سهام خود را به خارجی‌ها بفروشد زیرا سال‌هاست این موضوع در جهان حل شده و بسیاری از ایرلاین‌های خارجی ساحتی بین‌المللی پیدا کرده‌اند.

حمیدرضا غوابش، دبیر سابق انجمن شرکت‌های هواپیمایی نیز در گفت‌وگو با «فرصت امروز» از اهمیت اصلاح ساختاری ایرلاین‌های داخلی برای شرکت با طرف‌های خارجی سخن گفت و اظهار کرد: اینکه یک ایرلاین توان همکاری و شراکت با طرف‌های خارجی را داشته باشد بسته به شرایط اقتصادی و برنامه‌های پروازی آن دارد.

به گفته وی، شاید یک ایرلاین ایرانی بتواند به راحتی بحث شراکت را پیش برده و از این موضوع به‌عنوان عاملی سودآور استفاده کند اما از طرف دیگر ایرلاینی با توجه به موقعیت خود توان یا شرایط این امر را نداشته باشد. این موضوع بسیار پیچیده و نیازمند طراحی و برنامه‌ریزی‌های گسترده است و نمی‌توان به راحتی برای کل صنعت یک راهکار و راه‌حل همه‌جانبه پیش‌بینی کرد.

هرچند تا نهایی شدن بحث اصلاح ساختاری ایران‌ایر و عرضه این شرکت در فضای بین‌المللی زمانی نسبتا طولانی باقی مانده که باید پیش از هر چیزی نوسازی و بهسازی ناوگان آن در دستور کار قرار گیرد اما طرح استفاده از سرمایه‌گذاران خارجی در تامین منابع مالی ایرلاین‌های ایران می‌تواند از ایران ایر آغاز شده و به دیگر شرکت‌های هواپیمایی انتقال یابد؛ بحثی که از یک سو به قدرت گرفتن نفوذ ایران در بین سرمایه‌گذاران خارجی منجر می‌شود و از سوی دیگر دغدغه تامین منابع مالی جدید به‌عنوان اصلی‌ترین اولویت پس از اجرای برجام را به‌طور کامل حل می‌کند.

ارتباط با نویسنده : j.hashemi1992@gmail.com