ساختمان‌های تازه ساخت به پیری زودرس مبتلا شده‌اند

کارشناسان و محققان صنعت ساختمان، عمر مفید ساختمان را حدود 80تا 100 سال عنوان می‌کنند و طبق مقررات و قوانین تعریف شده تمام ساختمان‌ها باید برای حداقل 80 سال ماندگاری با کیفیت ساخته شده باشند. در کشورهایی که روش ساخت‌و‌ساز صنعتی شده، برای عمر مفید ساختمان حتی بازه‌زمانی بیش از 100 سال هم تعریف شده است.

حال موضوعی که باعث نگرانی کارشناسان این حوزه در کشورمان شده این است که میانگین عمر ساختمان در ایران با چیزی که در کشورهای دیگر حتی در کشورهای آسیایی همسایه تعریف شده، فاصله زیادی دارد. طبق گفته کارشناسان، میانگین سن ساختمان‌های کشورمان در بهترین حالت حدود 20 سال است که بعد از گذشت 10 سال، به یقین به تعمیر و بازسازی نیاز دارد. کارشناسان معتقدند، سـاخـتمان‌های کشورمان به‌ویژه کلانشهرها دچار پیری زودرس شده‌اند که دو عامل را در ابتلا به این بیماری دخیل می‌دانند؛ نخست استفاده از مصالح بی‌کیفیت و دوم روش غیر‌اصولی ساخت.

 همچنین پدیده‌ای که در حال حاضر اغلب ساختمان‌های کلانشهرها درگیر آن هستند؛ تخریب زودتر از موعد است که در این حالت، ساختمان‌هایی که هنوز به سن بازنشستگی نرسیده‌اند، قربانی تراکم‌فروشی می‌شوند و قبل از اینکه از عمر مفید این ساختمان‌ها اسـتـفاده شود، تخریب می‌شوند.

عمر ساختمان در ایران بسیار کوتاه است

هر چند، برخی از کارشناسان مصالح ساختمانی بی‌کیفیت را متهم ردیف اول کاهش عمر ساختمان‌های کشورمان می‌دانند، محققان معتقدند، روش ساخت‌و‌ساز در کشورمان باید اصلاح شود. شکرچی زاده، رییس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» با اشاره به عدم رعایت استانداردهای ساخت‌و‌ساز در کشورمان، گفت: عمر ساختمان در ایران در بهترین حالت ممکن 20 سال است، این در حالی است که در کشورهای صنعتی یا همین کشورهای آسیایی حداقل عمر یک ساختمان حدود 70 تا 80 سال است و این نشان می‌دهد، عمر ساختمان‌ها در ایران بسیار کمتر از نرم جهانی آن است.

وی با بیان اینکه نمی‌توان تنها عامل کاهش عمر ساختمان را مصالح ساختمانی دانست، تاکید کرد: اغلب مصالح ساختمانی تولید داخل از کیفیت مطلوب و استانداردهای تعریف شده برخوردار هستند، اما هر چه که هست به پروسه تولید تا بازار مربوط می‌شود، چراکه برخی از همین مصالح در بازار کیفیت موردنظر را ندارد.

رییس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی ادامه داد: نمی‌توان بی‌کیفیت بودن مصالح ساختمانی را به همه تولیدات داخل نسبت داد، زیرا برخی از همین تولیدات داخل در بازار جهانی مشتری زیادی دارند، اما قطعا در پروسه ساخت از نمونه‌های بی‌کیفیت هم استفاده می‌شود که بر عمر ساختمان و مقاومت ساختمان تاثیر منفی می‌گذارد. 

زنجیره ناقص ایمنی و کیفیت در فرآیند ساختمان‌سازی

مهدی موذن، رییس سازمان نظام کاردانی ساختمان کشور معتقد است: استفاده نكردن از توان كارشناسان در فرآیند ساختمان‌سازی ایرانی زنجیره ایمنی و كیفیت را ناقص كرده و این امر بر كاهش عمر ساختمان‌ها موثرترین عامل است. این کارشناس مسکن در گفت‌وگو با «فرصت امروز»، تضمین كیفیت ساختمان را معطوف به شكل‌گیری زنجیره اصولی عمران دانسته و تصریح كرد: در ایران آیین‌نامه‌ها و مقررات ساختمان‌سازی به شكلی مدرن و اصولی تدوین شده و برای سبك‌های مختلف ساخت‌و‌ساز قوانین راه را روشن كرده، از این رو، در این حوزه كمبود خاصی وجود ندارد، اما آنچه كار را خراب می‌كند، استفاده نادرست از توان نیروی انسانی است.

به گفته وی، در سال‌های گذشته طراحی و ساخت خانه‌ها در ایران مهندس محور شده و این نگاه جامع به ساختمان را از بین برده است. طبق قوانین مصوب برای تضمین كیفیت می‌توان از نظرات كاردان فنی و معمار تجربی بهره برد و این درحالی است كه در ایران تنها به موضوع مهندسی توجه شده و ابعاد دیگر كنار گذاشته می‌شوند.

موذن بهبود كیفیت خانه‌های ایرانی و بالا بردن عمر آنها را نیازمند تایید كارشناسی بر تمام مراحل دانست و اظهار كرد: یكی از اصلی‌ترین عوامل تاثیرگذار در عمر ساختمان كیفیت مصالح ساختمانی مورد استفاده است، هر چند در سال‌های گذشته تمهیدات مختلفی برای کنترل كیفیت آنها در نظر گرفته شده، اما در عمل مكانیزم دقیقی برای روشن‌شدن نحوه كاربرد مصالح وجود ندارد. این یكی از مراحلی است كه حضور متخصص و كارشناس مجرب در آن الزامی است و این امر را می‌توان به دیگر مراحل ساخت وساز نیز تسری داد.

این كارشناس مسكن بر لزوم توجه جدی به كیفیت ساخت‌و‌سازها تاكید كرد و گفت: آنچه را با جان و مال مردم در ارتباط است نمی‌توان جدی نگرفت. حوادثی مانند زلزله در سال‌های گذشته جان بسیاری از ایرانی‌ها را گرفته كه كیفیت پایین خانه‌ها یكی از اصلی‌ترین عوامل به وجود آمدن آن بوده است. از این رو، باید برای رفع این چالش تضمین كیفیت و رساندن سن مفید ساختمان‌ها به استانداردهای جهانی حلقه‌های گمشده این زنجیره را تكمیل كرد و در كنار قوانین موجود نیروهای انسانی متخصص را در حوزه‌های مختلف به شكلی درست به كار گرفت. در ایران هنوز ساختمان‌ها را ملوک‌الطوایفی می‌سازند و نظارت كاربری بر مرحله به مرحله هنوز وجود ندارد.