زنگ خطر بالا رفتن سن ناوگان عمومی به صدا درآمد

هرچند در سال‌های گذشته صنعت حمل‌ونقل كشور در سایه بالا آمدن سطح فناوری‌ها و امکانات اقتصاد ایران تغییر و تحولات جدی را پشت سر گذاشته، اما همچنان استفاده از ناوگان جاده‌ای عمومی یكی از اصلی‌ترین انتخاب‌های شهروندان ایرانی برای مسافرت‌های داخلی به حساب می‌آید. با پایین بودن قیمت بلیت اتوبوس‌های بین شهری در مقایسه با سفرهای هوایی و البته پوشش تمام جاده‌ها و نقاط دور افتاده كشور، این امكان به وجود آمده تا تعداد بالایی از اتوبوس‌های بین شهری در سطح كشور فعالیت كرده و سالانه چندین میلیون نفر سفر را ثبت كنند. حتی تلاش‌های صورت گرفته برای بالا بردن نقش راه‌آهن در سفرهای درون كشور نیز نتوانسته جای اتوبوس را به‌عنوان اصلی‌ترین وسیله حمل‌و‌نقل عمومی مورد استفاده ایرانیان بگیرد، همچنان در روزهای پیك سفر ترمینال‌های مسافرتی اصلی‌ترین مركز برای جابه جایی مسافران به شمار می‌آیند.

هر چند تلاش‌های چند نهاد موازی در سال‌های گذشته صرف بهبود وضعیت سفرهای جاده‌ای شده و چه در حوزه راهسازی و بالا بردن ایمنی سفرها و چه در زمینه بهبود وضعیت ناوگان تلاش‌های مثبتی صورت گرفته، اما همچنان ناوگان اتوبوسرانی ایران به توجهاتی نیاز ویژه دارد.

در روزهای گذشته مسئولان سازمان راهداری كشور در آماری رسمی اعلام كردند، بیش از 30 درصد از اتوبوس‌های فعال در ناوگان عمومی ایران بالای سن مجاز قرار داشته و فرسوده به حساب می‌آیند. با توجه به این‌كه سن مجاز فعالیت اتوبوس‌ها در ایران 15سال در نظر گرفته شده این آمار نشان از این دارد كه قریب به هشت هزار دستگاه اتوبوس عمری بیشتر از 15 سال پیدا كرده‌اند كه با توجه به نیازهای روزافزون كشور به استفاده از فناوری‌های ایمن به نوعی یك زنگ خطر به حساب می‌آید.

هر چند درسال‌های گذشته تلاش شده با حمایت‌های دولتی و در نظر گرفتن شرایط و تسهیلاتی مناسب بخشی از دارندگان فعال در عرصه جاده‌ای كشور توان تعویض خودروهای خود را به دست آورند، اما محدودیت‌های مالی از یك سو و پایین آوردن ظرفیت خودروسازان داخلی در تامین نیازهای كشور از سوی دیگر و البته بالا رفتن قیمت اتوبوس‌های نوساز و كار نكرده به‌عنوان اصلی‌ترین عامل مانع از ایجاد یك تغییر و تحول جدی در ساختار جاده‌های ایران شده است. هر چند در بودجه سال 1393 بخشی به شكل خاص برای حمایت از نوسازی این ناوگان در نظر گرفته شده و حتی وزیر راه و شهرسازی اعلام كرد، مذاكرات این وزارتخانه با وزارت نفت برای بهبود وضعیت ناوگان ادامه دارد، اما اظهارات رییس اتحادیه اتوبوسرانی كشور نشان می‌دهد، هنوز تسهیلات لازم به دست رانندگان نرسیده است.

سالانه به دو هزار اتوبوس جدید نیاز داریم

رییس اتحادیه اتوبوسرانی كشور در گفت‌وگو با «فرصت امروز» با بیان اینكه پایین آمدن ظرفیت تولیدات داخلی در سال‌های گذشته باعث شده بخشی از نیاز ناوگان به خودروهای جدید تامین نشود اظهار كرد: با توجه به رشد فناوری‌ها و امكانات كارشناسی در ایران می‌توان كشورمان را در سطح خاورمیانه به‌عنوان یكی از قطب‌های ساخت ماشین‌های حمل‌و‌نقل عمومی به حساب آورد، اما درسال‌های گذشته موتور محرك بعضی از این صنایع متوقف شده و این مسئله تاثیر خود را بر ناوگان گذاشته است.

احمدرضا عامری تصریح كرد: در صورت تامین شدن قطعات و وسایل فنی مورد نیاز در داخل كارشناسان ایرانی توانایی دارند كه با استفاده از امكانات روز وسایل نقلیه استاندارد را در اختیار اتحادیه قرار دهند. هر چند در صورت تامین شدن این مسئله نیز بحث مشكلات مالی رانندگان غیر‌قابل چشم‌پوششی است.

وی با بیان اینكه هنوز تسهیلات موردنظر دولت برای نوسازی ناوگان به دست رانندگان اتوبوس نرسیده است، تاكید كرد: با توجه به بالا رفتن عمر ناوگان و رسیدن بخشی از آنها به سن بالای 17 سال قطعا نیاز به نوسازی جزو اصلی‌ترین اولویت‌های حوزه راه كشور به حساب می‌آید. اگر بخواهیم از این روند افزایشی سن ناوگان عبور كرده و به حالتی استاندارد برسیم سالانه به دو هزار دستگاه اتوبوس جدید احتیاج خواهیم داشت.

به گفته عامری، ‌در صورتی كه این تسهیلات برای نوسازی ناوگان به موقع تامین نشود با توجه به لب‌مرز بودن سن بسیاری از اتوبوس‌های فعال در جاده‌های كشور قطعا در سال‌های آینده شاهد بالا رفتن عمر وسایل بیشتری خواهیم بود كه حتی از میانگین فعلی كه فرسودگی بخش مهمی ازناوگان را نشان می‌دهد نیز فراتر خواهد رفت.

8500 دستگاه اتوبوس تا سال 1400 نوسازی می‌شوند

معاون دفتر حمل‌و‌نقل بار و مسافر سازمان راهداری با اشاره به تسهیلات در نظر گرفته شده برای نوسازی ناوگان در بند (ق) تبصره 2 بودجه سال 1393 اظهار كرد: دولت تمام تلاش خود را خواهد كرد كه اتوبوس‌های فعال در جاده‌های ایران با استانداردهای مدنظر برابری كند و از این رو مذاكرات دو وزارت راه و شهرسازی و نفت به منظور تامین تسهیلات لازم برای نوسازی ناوگان ادامه دارد.

نیما شهرزاد، در گفت‌وگو با «فرصت‌‌‌امروز» با بیان این‌ مطلب كه طبق برنامه‌ریزی‌ها تا سال 1400بخش عمده‌ای از ناوگان فعال در جاده‌های ایران نوسازی خواهند شد، تصریح كرد: طبق این برنامه و در صورت تامین شدن تسهیلات لازم از طریق منابع دولت تا این سال بالغ بر 8500 دستگاه اتوبوس جدید به ناوگان كشور اضافه می‌شود تا به این ترتیب بخشی از نیاز برطرف شود.

به گفته وی، قوانین بالادستی نظام میانگین سن 10 سال را برای ناوگان عمومی بین شهری در نظر گرفته‌اند كه تلاش سازمان راهداری كشور بر این است كه در كوتاه‌ترین زمان ممكن میانگین عمر ناوگان را به حد در نظر گرفته شده در قانون برساند. البته در این بین ظرفیت خودروسازان داخلی نیز مدنظر خواهد بود تا با فراهم آمدن تسهیلات لازم امكانات نیز فراهم شود.

شهرزاد خاطرنشان كرد: برای بهبود وضعیت ناوگان عمومی كشور كه سهم عمده‌ای در رفاه مردم و البته حفظ امنیت آنها دارد تمامی دستگاه‌ها باید دست به دست هم دهند تا با برنامه‌ریزی‌های انجام شده از سوی وزارت راه و شهرسازی تسهیلات تامین شده از سوی وزارت نفت و تامین شرایط تولید از سوی وزارت صنعت وضعیت نوسازی ناوگان بهبود یابد. با توجه به برنامه‌ریزی‌های گسترده انجام شده از سوی وزارت راه و شهرسازی برای بالا بردن امنیت و ایمنی درجاده‌های كشور و البته هدف‌گذاری بلند‌مدت برای كاهش چشمگیر تلفات و تصادفات جاده‌ای در سال‌های آینده به نظر می‌رسد تامین تسهیلات لازم برای ناوگان عمومی كشور كه سهم عمده‌ای از سفرهای جاده‌ای را به خود اختصاص می‌دهد از جمله اولویت‌های غیر‌قابل چشم پوشی در سال‌های آینده خواهد بود.

هر چند تاكنون محدود بودن منابع بانكی و البته نرسیدن تسهیلات به دست گروه اصلی هدف باعث شده بخش عمده‌ای از برنامه‌ها در عمل اجرایی نشود، اما با تبصره‌ای كه در بودجه 1393 قرار داده شد، بناست، درسال 1394 نیز بخش عمده‌ای را به خود اختصاص دهد. امید رانندگان اتوبوس برای بهبود وضعیت ناوگان خود هر روز بیشتر می‌شود.