حمل و نقل و مسکن ایران در آیینه یک سالگی برجام / رونق، توسعه، امید و انتظار

در پی انتشار گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی که اجرای تعهد ایران را تضمین کرد، کلیه تحریم های هسته ای علیه ایران بلااثر شد. این خبری بود که سال گذشته روی خروجی تمام خبرگزاری ها و سایت های بزرگ جهان قرار گرفت تا بر تحریم های ظالمانه ای که اقتصاد ایران را هدف قرار داده بود، خط بطلان بکشد.

سال های ابتدایی هزاره سوم میلادی برای فعالان اقتصادی ایران با اتفاقاتی عجیب و نگران کننده آغاز شد. هرچند ایران تلاش کرد در گام های نخست جلوی تشدید فشارها را بگیرد اما در سال های بعد شرایط به سمتی سوق یافت که نتیجه اش تحریم های پی در پی شورای امنیت سازمان ملل و افزایش فشارها بر اقتصاد ایران بود.

دولت یازدهم در حالی کار خود را آغاز کرد که یکی از اصلی ترین شعارهای خود را به ترمیم رابطه ایران با جهان و آغاز فرآیند برد-برد قرار داده بود. مذاکرات هسته ای در نخستین هفته های شروع به کار دولت یازدهم کلید خورد و پس از چند سال مذاکره مداوم سرانجام به نتیجه ای تاریخی رسید تا در 27 دی ماه سال 1394 رسماً تحریم های هسته ای علیه اقتصاد ایران لغو شود.

در طول سال های سخت تحریم صنایع زیرساختی در عرصه حمل و نقل از ریل و هواپیما گرفته تا جاده و دریاهای ایران با مشکلاتی جدی روبه رو شدند. کشتی های ایران امکان پهلوگیری در بسیاری از بنادر جهان را از دست دادند و لاینرهای بین المللی آب های ایران را ترک کردند.

ایران نه تنها امکان خرید هواپیماهای جدید حتی امکان تأمین سوخت و قطعات یدکی را نیز از دست داد. سرمایه گذاران عرصه ریلی سرزمین ایران را ترک کردند و همکاری برای انتقال فناوری های نوین در ورود واگن یا ریل های جدید متوقف شد.

اجرای برجام تمام این محدودیت ها را کنار زد؛ در طول ماه های گذشته صفی طولانی از لاینرها تشکیل شده که بار دیگر به آب های ایران دل بسته اند، بیمه کشتی های ایران متوقف شده و سرمایه گذاران خارجی در چابهار و بندر رجایی مستقر شده اند.

راه آهن ایران توانسته با بسیاری از سرمایه گذاران جدید قرارداد امضا کند و ورود واگن های خارجی در دستور کار قرار گرفته است. ترانزیت جاده ای بار دیگر به روزهای اوج خود نزدیک شده و امید، اصلی ترین شاخصه حمل و نقل ایران در ماه های گذشته به حساب می آید.

انقلاب هوایی کلید خورده است

هرچند بسیاری از اقداماتی که در طول ماه های گذشته آغاز شده برای نتیجه بخش شدن نیاز به گذشتن زمان دارد، اما صرف امید به تحول، فعالان عرصه را باردیگر بازگردانده است. اوج این اتفاق در صنعت هوایی ایران به وقوع پیوسته؛ جایی که پس از سال ها درجا زدن، حالا تعداد زیادی از سرمایه گذاران به دنبال ورود به عرصه هوایی هستند و این امر نشان دهنده ثمربخش بودن برجام است.

علی رضا منظری، معاون سابق سازمان هواپیمایی و نماینده سابق ایران در ایکائو معتقد است بخش قابل توجهی از انتظارات مثبت از برجام در صنعت هوایی ایران به وقوع پیوسته و آنچه باقی مانده باید از طریق سیاست های دیگر پیگیری شود.

وی در گفت وگو با «فرصت امروز» تصریح کرد: ما سال های تحریم را در حالی پشت سر گذاشتیم که ایرلاین های ایرانی امکان ایجاد رابطه با شرکت های هواپیماساز را نداشتند و وارد کردن هواپیماهای جدید با مشکلات جدی مواجه بود. به شرکت های ایرانی در بسیاری از فرودگاه ها سوخت داده نمی شد و سرمایه گذاران علاقه ای به ورود به این بخش نداشتند.

منظری ادامه داد: با اجرای برجام، بار دیگر امکان تبادل ارز میان بانک ها به وجود آمد و در مرحله نخست تأثیر خود را در خرید هواپیماهای جدید گذاشت. اینکه ما توانستیم پس از سال های طولانی با شرکت های هواپیماساز به طور مستقیم مذاکره کنیم و نسبت به خرید جدیدترین مدل ها اقدام کنیم دستاورد بسیار مهم برجام به حساب می آید. در کنار آن تأمین تجهیزات ناوبری جدید، ورود سرمایه گذاران بین المللی و افزایش امید برای بهبود زیرساخت ها پس از اجرای برجام محقق شده است.

معاون سابق سازمان هواپیمایی معتقد است با این اتفاقات می توان گفت بخش قابل توجهی از نیازهای کشور که بنا بود با برجام اجرایی شود، محقق شده است، اگر انتظاری باقی مانده منوط به سیاست گذاری در دیگر بخش هاست که می توان به اجرای آنها امیدوار بود.

در کنار عرصه حمل و نقل، بخش مسکن ایران نیز انتظارات و تصوراتی از اجرای برجام داشته که هرچند هنوز به عرصه عمل نرسیده است اما امیدها را برای آینده حفظ می کنند.

احمدرضا سرحدی، کارشناس عرصه مسکن در گفت وگو با «فرصت امروز» در این رابطه گفت: واقعیت این است که بخش مسکن ایران لااقل در بخش ساخت وابستگی چندانی به خارج از کشور ندارد و از این رو نمی توان انتظار داشت اجرای توافق هسته ای به طور مستقیم روی این بخش تأثیر بگذارد.

وی افزود: اما انتظار اصلی از توافق هسته ای ایجاد رونق در بازارهای اقتصادی کشور، افزایش گردش مالی و تأثیر گذاری آنها در بخش مسکن است. متأسفانه هنوز این انتظارات در مرحله اجرا محقق نشده و نمی توان به طور دقیق درباره آینده اظهار نظر کرد. اما با این وجود اگر مشکلات موجود بر سر راه اجرای توافق کنار رود و امید به رونق حفظ شود، می توان انتظار داشت در آینده برجام تأثیرات مثبت دقیق تری بر روند حرکتی بازار مسکن بگذارد.

اجرای توافق هسته ای هرچند یک ساله شده اما هنوز برای ارزیابی دقیق اثرات آن بر عرصه های زیرساختی و عمرانی به زمان بیشتری نیاز خواهد بود. با وجود آنکه نهایی شدن طرح های عمرانی به زمانی طولانی نیاز خواهد داشت اما نگاهی به آنچه در طول این 12ماه اتفاق افتاده نشان از تغییرات جدی، رونق و توسعه احتمالی و امید به آینده دارد؛ امیدی که شاید اصلی ترین تأثیر برجام بر عرصه های زیرساختی ایران را می سازد.

ارتباط با نویسنده: j.hashemi1992@gmail.com