راه آهن مدیریت سفرهای نوروزی را کلید زد / در انتظار شلوغی بدون بازار سیاه

تعطیلات چند هفته ای آغاز سال نو در ایران بهترین فرصت برای بسیاری از متقاضیان سفرهای برون شهری به حساب می آید، متقاضیانی که بخش قابل توجهی از آنها از حمل و نقل عمومی به عنوان نخستین گزینه خود بهره می برند.

با وجود آنکه رشد قابل توجه تعداد ماشین های سواری از یک سو و کاهش کیفیت خدمات ارائه شده در ناوگان عمومی به دنبال تحریم ها از سویی دیگر باعث شده، سفر جاده ای با خودروی شخصی از اصلی ترین شاخصه های سفرهای نوروزی باشد اما همچنان سفر با وسایل نقلیه عمومی در چهار سطح دریایی، ریلی، هوایی و زمینی در بازه زمانی 25 اسفند تا 15 فروردین بخش قابل توجهی از بار سفرهای نوروزی را به دوش می کشند.

چگونگی استقبال مردم از شقوق مختلف حمل و نقل وابستگی مستقیمی به کیفیت ارائه خدمات و البته ثبات در هر حوزه دارد. بسیاری از سفرها به مناطق جنوبی کشور از طریق هواپیما انجام می شود، ریل پایه اصلی سفر به مشهد و تبریز است و سفر استان های شمالی با محوریت حمل و نقل زمینی صورت می گیرد. با وجود این تنوع قابل توجه، آنچه بیشترین اهمیت را دارد چگونگی مدیریت این بازارها در ایام پیک سفر است.

اگر حمل و نقل عمومی در برخی حوزه ها از نبود تقاضای کافی در طول سال ناراضی است، در ایام سفرهای نوروز حتی با وجود فعالیت با تمام توان نیز همچنان پاسخگوی تمام تقاضاها نیست و این امر راه را بر سودجویانی باز می کند که بعضاً مسائل و مشکلاتی جدی در مسیر حرکت حمل و نقل عمومی به وجود می آورند.

انسداد راه دلالان

اصلی ترین حوزه ای که در طول سال های گذشته با مسئله بازار سیاه و افزایش قیمت ها مواجه بوده، صنعت هوایی ایران است. پس از آنکه وزارت راه و شهرسازی در راستای افزایش رقابت پذیری در بازار سفرهای هوایی ابتدا نسبت به متنوع سازی و سپس آزادسازی نرخ بلیت هواپیما اقدام کرد، برخی آژانس ها و تورها با بالا بردن قیمت بلیت به بهانه چارتر در سفرهای نوروزی دو سال قبل مشکلات فراوانی به وجود آوردند تا سازمان هواپیمایی تصمیم به نظارت مستقیم بر فرآیند خریدوفروش بلیت هواپیما در نوروز 95 بگیرد، موضوعی که توانست بخش قابل توجهی از نیاز بازار به تأمین ثبات را پاسخ دهد.

هرچند هنوز سازمان هواپیمایی به طور دقیق اعلام نکرده که در  نوروز 96 چه روشی را برای مدیریت بازار در نظر خواهد گرفت اما با توجه به تجربه سال های قبل به نظر می رسد با همکاری ایرلاین ها و نظارت مستقیم، امکان آن وجود نخواهد داشت که قیمت بلیت هواپیما سر به فلک بگذارد.

اگر در صنعت هوایی ایران آزادسازی نرخ به طور کامل اجرایی شده و رقابت هرچند در سطح محدود خود آغاز شده است، صنعت ریلی ایران با وجود ایجاد فضای رقابتی که با خصوصی سازی شرکت های ریلی در طول سال های گذشته به وجود آمده، نسبت به ایجاد فضایی در باز گذاشتن دست شرکت های خصوصی برای اعمال نرخ های مدنظر خود اقدام کرده است، فضایی که به شرکت ها اجازه می دهد در صورت ارائه تخفیف به مسافران خود در ایام غیر پیک، در روزهایی که تقاضا برای بلیت بیشتر است، تا 20 درصد به قیمت ها بیفزایند، موضوعی که طبق اظهارات معاون مسافری راه آهن تنها تغییر احتمالی در نرخ بلیت خواهد بود و جز آن قیمت ها مانند گذشته ارائه می شوند.

موسوی گفته برای کل ایام پیک نوروز ۴۳۰۰ نفر با ظرفیت مسافرگیری یک میلیون و ۵۶۰ هزار نفر در نظر گرفته شده است. از ساعت ۱۷ روز ۱۷ اسفندماه پیش فروش قطارهای نوروزی تمام مسیرها به جز تهران – مشهد به شکل اینترنتی آغاز خواهد شد و بلیت همین مسیرها از ساعت7:30 صبح ۱۸ بهمن ماه از طریق مراکز حضوری فروش بلیت در دسترس خواهد بود. راه آهن برای این ایام ۲۰۰۰ مرکز فروش بلیت حضوری در سراسر کشور در نظر گرفته است.

به گفته وی، همچنین درباره قیمت بلیت های در نظر گرفته شده برای ایام نوروز نیز اظهار کرد: برای این ایام شرکت راه آهن هیچ درخواست رسمی از سوی شرکت های حمل ونقل ریلی برای افزایش قیمت بلیت نداشته است و از این رو بلیت این قطارها بدون هیچ تغییری در قیاس با گذشته به فروش خواهند رسید.

این موضوع نشان از برنامه ریزی کامل راه آهن برای ایام نوروز دارد و با توجه به تبلیغات گسترده و نوسازی ناوگان در برخی بخش ها می توان انتظار داشت اوضاع راه آهن در قیاس با سال های گذشته قدری تغییر کند. در سفرهای جاده ای با توجه به پایین بودن قیمت بلیت ها و استفاده اقشار کم درآمد تر کشش بازار بسیار پایین است و از این رو به طور معمول بازار سیاه خاصی در ایام نوروز شکل نمی گیرد.

هرچند طبق روال معمول هرساله با توجه به آنکه بسیاری از اتوبوس ها در ایام عید مجبور می شوند به شکل یک سر خالی تردد کنند اتحادیه 20 درصد به نرخ بلیت ها می افزاید و بعد از پایان تعطیلات آن را به حالت سابق بازمی گرداند.

هرچند حدود یک و ماه نیم به آغاز تعطیلات سال نو باقی مانده ، اما دغدغه مدیریت سفرهای نوروزی از حالا در وزارت راه و شهرسازی آغاز شده و راه آهن نخستین بخشی است که برنامه های خود برای این بازه حدودا 20 روزه را اعلام کرده است، برنامه هایی که به نظر می رسد مانند سال های قبل به دنبال آن است که با تزریق شفافیت راه را بر نفوذ فعالان بازار سیاه ببندد.

ارتباط با نویسنده: j.hashemi1992@gmail.com