استفاده از درختان در محیط خانه و محل کار حکم نسخه پزشکان را دارد که برای درمانهای روحی و روانی تجویز میشود. بهویژه با استفاده از گیاهان میتوان به محیطهای خشک اداری و کاری شور و نشاطی تزریق کرد. یکی از درختچههای تزیینی که طرفداران زیادی هم پیدا کرده، بنسای است. این درختچه لوکس که قیمتش گاه به چندده میلیون تومان هم میرسد، از نشانههای خوشسلیقگی و به اصطلاح کلاس کاری مدیران به شمار میرود.
این اصطلاح ژاپنی از دو لغت بن به معنای درخت و سای به معنای گلدان تشكیل شده یعنی درخت در گلدان. معادل چینی آن هم پنجینك است و امروزه بنسای بهعنوان یك هنر معرفی شده است. بنسای در واقع تركیبی از باغبانی و هنر است. این هنر اصالتا چینی و مربوط به 1400سال پیش است. میگویند در ایران هم سابقه دارد. درگذشته حكیمباشیها گیاهان دارویی را با خود از این شهر به آن شهر میبردند، بنابراین گیاهان را در گلدان میكاشتند و برای درمان بیماران از شاخ و برگشان میزدند كه به تدریج تنه آنها رشد میكرده و مانند بنسایهای امروزی بودهاند. بعد از اینكه بنسای به ژاپن میرود، تبدیل به یك سبك هنری میشود و ژاپنیها درختهایی را كه قابلیت بیشتری برای تبدیل شدن به بنسای دارند، شناسایی میكنند.
بنسای شدن درختان
روشهای مختلفی برای تولید بنسای وجود دارد. هم میشود از بذر شروع كرد، هم قلمهزدن و حتی میشود درختی 200ساله را از طبیعت آورد در گلدان کاشت و طی 15 الی 20سال رویش كار کرد تا شكل هنری بگیرد و تبدیل به بنسای شود. اكثر درختها قابلیت بنسای شدن را دارند مانند نارون، كاج، تمر هندی و غیره. اما درخت بنسای باید چند ویژگی خاص
داشته باشد. نخست اینكه درخت مقاومی باشد. مثلا بید خیلی زیباست اما مقاوم نیست و در برابر آسیبهایی مانند حشرات و توفان شكننده است. دوم اینكه برگهایشان بزرگ نباشد. مثلا درخت گردو را هرچقدر كه هرس كنید، كوچك نمیشود. سوم اینكه هرسپذیر باشد و شكل بگیرد.
تعیین قیمت یك بنسای
مهمترین نكته در مورد یك بنسای فرم و شكل ظاهری آن است. سن در درجه دوم اهمیت قرار دارد. بنسای یك كار هنری است و مانند یك تابلوی نقاشی یا یك مجسمه، تكنیك ظاهری و زیبایی بصری آن تعیینكننده قیمت نهایی آن است. اصولی دارد كه مطابق آن بررسی میشود كه هر چه بیشتر تكنیكهای ساخت آن رعایت شده باشد، قیمت آن هم بیشتر است. سن، ابعاد و نوع گلدان آن مهم است.
مسنترین بنسای جهان
مسنترین بنسای جهان در ژاپن است كه 870سال سن دارد و 5میلیون دلار ارزشگذاری شده است. این بنسای شناسنامه هم دارد. یکی از مسنترین بنسایهای موجود در ایران درخت تمر هندی است كه 170سال سن دارد و 35 میلیون تومان قیمتگذاری شده است. هرچند این قیمت درمقیاس جهانی رقمی پایین محسوب میشود.به طور کلی میانگین قیمت بنسای در بازار ایران بین 45هزار تا 35میلیون تومان است.
بنسای وارداتی
بنسای بیشتر وارداتی است. چون درختهای وارداتی بیشتر متعلق به مناطق حارهای است. درختان این مناطق برای نگهداری در آب و هوای تهران و آپارتمانها مناسبند. درختان ایرانی بیشتر سردسیری محسوب میشوند و در آپارتمان نمیتوان آنها را نگه داشت و باید در فضای آزاد نگهداری شوند. زمانی بنسای ایران به كشورهای عراق، تركیه و آذربایجان صادر شده است.
مشتریان بنسای
چون بنسای واقعی قیمت بالایی دارد، مشتریانش بیشتر از قشر مرفه هستند. در همه جای دنیا بنسای را از مراكز معتبر خرید میكنند. چون یك گیاه معمولی مانند یك دسته گل نیست كه بشود از چهارراهها خرید و به خاطر قیمت بالایی كه دارد باید از مراكز معتبر خریداری شود.
حیات بنسای تضمینی نیست
موجود زنده تضمین ندارد ولی فروشندگان خدماتی به مشتریان ارائه میكنند. به عنوان مثال در نگهداری آن كمك میكنند. مثلا وقتی مشتری در سفر باشد، در غیاب او از آن مواظبت میکنند که برای مشتری دائم مجانی است و از دیگران ماهی 10هزار تومان هزینه میگیرند. همینطور درختی كه مریض شود، با نگهداری چند روزه درخت را احیا میكنند، در هرس كردن گیاه به مشتری كمك میكنند، خاك گلدان را هر سال و به طور رایگان عوض میكنند و مشاوره تلفنی هم میدهند.
بنسای تقلبی
در كارهای جدید مانند بنسای، كارهای مشابه و تقلبی زیاد است و چون مردم اطلاعات ندارند به سمت آنها میروند. ظاهر مصنوعی این گیاهان برای مشتری جاذبه دارد. با استفاده از هورمون و طی دو ماه این گیاهان را به شكل بنسای درمیآورند که ارزانتر هم هستند.
بنسای تقلبی بیشتر در چین و تایلند با پیوند بهوجود میآید. در ذهن مردم بنسای یعنی درختچهای كه تنه كلفت دارد با یك تاج. این درختچههای تقلبی هم تنه پفكرده مانند سیبزمینی دارند كه هورمونی است و در مدت كوتاهی پلاسیده میشود و از بین میرود.