خط نهم سراسری برای صادرات گاز به اروپا اجرایی می‌شود

وزیر نفت از وضعیت احداث و تکمیل خط لوله نهم سراسری اطلاعی ندارد، به‌طوری که در پاسخ به پرسش خبرنگار ما به جای پاسخ دادن چندین بار می‌گوید: ‌«‌خط لوله نهم‌»‌ و سکوت می‌کند و از معاون خود می‌خواهد که توضیحی درباره آن ارائه دهد. حمیدرضا عراقی، مدیرعامل شرکت ملی گاز در این باره در جمع خبرنگاران به وزیر می‌گوید: ‌«‌بله خط نهم. در دستور کار تکمیل قرار گرفته است، ‌از عسلویه تا مرز بازرگان‌»‌ بیژن زنگنه سه بار این سوال را می‌پرسد تا پاسخی به خبرنگار بدهد،

این در حالی‌است که سیاست کنونی بیژن زنگنه وزیر نفت، صادرات گاز از طریق خط لوله به کشورهای همسایه است و تکمیل خطوط لوله گازی در اولویت قرار دارد. براساس برنامه‌ریزی‌های جدید شرکت ملی گاز، ایران به دنبال افزایش صادرات گاز به ترکیه و دستیابی به بازارهای گاز اروپا است. این امر از طریق مرز بازرگان و خط لوله نهم سراسری قابل اجراست. 

اما در این باره حمید رضا عراقی، معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران با بیان اینکه منابع مالی مورد نیاز برای خط نهم سراسری گاز دیده شده است، به «فرصت امروز» می‌گوید: «این خط لوله طولانی است و اجرای آن زمانبر و هزینه‌بر است، از این رو در تلاش هستیم تا این پروژه در چند فاز عملیاتی شود در غیراین‌صورت بخش‌خصوصی توان اجرایی آن را نخواهد داشت.»

وی با تأکید بر اینکه باید این خط اجرایی شود، می‌افزاید: «منابع این پروژه از بند «ق» تأمین خواهد شد و این موضوع در شورای اقتصاد تصویب شده است. در اجرای این طرح از ظرفیت بخش‌خصوصی استفاده خواهد شد اما تنها نگرانی ما این است که بخش‌خصوصی نتواند از عهده منابع مالی آن برآید، از این رو در نظر داریم این پروژه را در چند فاز اجرایی کنیم تا به خارجی‌ها واگذار کنیم.» به گفته معاون وزیر نفت در اجرای این پروژه به‌نوعی ورق فولادی خاص نیاز است که در کشور تنها یک شرکت در خوزستان توان تولید آن را به‌صورت محدود دارد، از این رو پیمانکاران داخلی در اجرای این پروژه با محدودیت مواجه هستند. 

اما خط نهم سراسری در غرب کشور و موازی با خط‌ششم سراسری گاز قرار دارد. این خط گاز را از منطقه عسلویه گرفته و پس از گذر از 1800 کیلومتر از استان خوزستان به مرز بازرگان می‌رساند تا از خاک ترکیه به اروپا صادر شود. برای این خط لوله سراسری مسیر عسلویه - اهواز- دهگلان- بازرگان با ١٧ ایستگاه تقویت فشار تعریف شده است تا انتقال گاز با پایداری هرچه بیشتر صورت گیرد. همچنین قطر لوله‌های این خط 56 اینچ با ظرفیت 110میلیون مترمکعب در روز است.

داخلی‌ها بر توان اجرایی‌شان تأکید دارند

برآورد اولیه برای ساخت این خط سراسری این است که در مجموع 5‌میلیارد دلار هزینه دارد که 3/3میلیارد دلار برای مسیر و 1/7 میلیارد دلار نیز برای ایستگاه تقویت فشار است. این پروژه در چهار سال باید اجرایی شود. حال سوال اینجاست که آیا بخش‌خصوصی داخلی توان اجرایی و مالی اجرای این طرح را دارد؟

ولی‌الله مهابادی، رئیس هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان لوله‌های فولادی و پوشش خطوط انتقال با اشاره به اینکه تولیدکنندگان داخلی توان تأمین تمامی نیاز پیمانکاران و کارفرمایان را دارند، به «فرصت امروز» می‌گوید: «در حال حاضر سه کارخانه بزرگ لوله‌های گاز برای خطوط انتقال گاز را تولید می‌کنند اما به دلیل برخی از سیاست‌های داخلی از تمامی ظرفیت‌های لازم استفاده نمی‌شود. بارها به این موضوع اعتراض کردیم و اعلام کردیم که باید سیاست کارفرمایان به‌خصوص شرکت ملی گاز به‌گونه‌ای باشد که از ظرفیت داخل استفاده شود و باید در تمامی مناقصات اولویت با داخلی‌ها باشد.»

وی با بیان اینکه توجه به ظرفیت‌های داخلی در راستای اقتصاد مقاومتی اعلام شده از سوی رهبری است، درباره چگونگی تأمین منابع مورد نیاز برای مواد اولیه ساخت لوله‌های انتقال گاز می‌افزاید: «انتظار داریم وزارت نفت به‌خصوص شرکت ملی گاز اصول مالی را در پروژه‌ها رعایت کنند. طبق قراردادهای اولیه باید بیش از 60 درصد از منابع مورد نیاز مواد اولیه کار پرداخت شود اما متأسفانه این موضوع اجرایی نمی‌شود.»

مهابادی با اشاره به اینکه در صورت تأمین منابع مالی پروژه از طریق فاینانس نگرانی ما افزایش خواهد یافت، اظهار می‌کند: «نگران هستیم که مسئولان اجرایی با تکیه بر فاینانس فضا را برای حضور خارجی‌ها میسر کنند و فضا برای تولیدکنندگان در دوران پساتحریم محدودتر شود. البته بارها این موضوع را اعلام کردیم.‌»‌ وی در پاسخ به این پرسش که شما تولیدکننده هستید، آیا توان اجرای کار و لوله‌گذاری به‌صورت فنی وجود دارد، می‌گوید: ‌«‌کنسرسیوم مشترکی با حضور تولیدکنندگان لوله‌های فولادی تشکیل شده که به مسئله اجرای کار نیز توجه شده است تا در کنار تولید لوله، توان اجرای کار نیز توسط بخش‌خصوصی وجود داشته باشد.»

به گفته این فعال بخش‌خصوصی، داخلی‌ها توانایی لازم را برای اجرای خطوط لوله در هر خطی دارند، به شرط اینکه وزارت نفت به تعهداتش عمل کند و پیش‌پرداخت اولیه قرارداد را عملیاتی کند. مشکل اصلی نبود نقدینگی در کارهای بزرگ است. در حال حاضر توان تولید سالانه 4 میلیون تن لوله وجود دارد. متأسفانه مطالبات تولیدکنندگان لوله‌های فولادی و پوشش خطوط انتقال به تعویق افتاده و این مسئله موجب شده تا مشکلات بانکی ایجاد شود.

اما اکبری، مدیرعامل سابق شرکت پایندان با سابقه طولانی در اجرای احداث خطوط لوله، پالایشگاه‌های نفت و گاز، واحدهای پتروشیمی و ایستگاه‌های تقویت فشار نفت و گاز به «فرصت امروز» می‌گوید: «بعد از انقلاب تمامی پروژه‌ها در بخش خطوط لوله گاز توسط داخلی‌ها انجام می‌شود و این توانمندی امروز بالا رفته است، به‌طوری که ساخت خط لوله نهم در صورت تأمین منابع مالی، کار سختی نخواهد بود.»

وی تنها مشکل داخلی‌ها را کمبود نقدینگی می‌داند که در چند سال اخیر ایجاد شده است و می‌افزاید: «خط نهم سراسری هم مانند سایر خطوط است. در صورت واگذاری کار به نحو احسن به سرانجام خواهدرسید.»