«فرصت امروز» عملکرد تعاونی های مسکن را بررسی می کند / جدال بر سر واگذاری ساخت خانه به متخصصان

اقتصاد ایران در قوانین بالادستی خود سهمی قابل توجه به تعاون داده و در کنار دولت یکی از اصلی ترین بخش هایی بوده که در دهه های گذشته سهمی جدی در حوزه های مختلف اقتصادی ایفا کرده است. 

با وجود این گذشته قابل اتکا اما تعاونی های مسکن هرگز نتوانسته اند آنطور که باید نقش آفرینی کنند و سابقه آنها با اما و اگرهای مختلفی رو به رو بوده است.

یکی از اصلی ترین این ابهام ها مربوط به طرح مسکن مهر می شود. با وجود آنکه در ابتدا بنا بود مراحل ابتدایی کار به طور کامل از سوی تعاونی ها پیگیری شود و تنها اجرای طرح به عهده انبوه سازان باشد، اما در نهایت به دلیل ناهماهنگی های به وجود آمده در اجرا، سرانجام وزارت مسکن وقت ترجیح داد خود راسا ورود کند و کار را با انبوه سازان پیش ببرد.

با وجود آنکه طرح مسکن مهر تا مراحل پایانی خود پیش رفته و به نظر می رسد مراحل اجرایی آن نهایی شده است اما هنوز این سوال مهم مطرح است که نقش و سهم تعاونی های مسکن در این بازار بزرگ چه خواهد بود و با توجه به اینکه دولت تلاش می کند شرایط را برای سرمایه گذاری های جدید در این عرصه آماده کند آیا امکان آن وجود دارد که از نقش این تعاونی ها بهره مثبت برد یا خیر.

نگاهی به انتقاد های صورت گرفته نسبت به عملکرد این تعاونی ها در طول سال های گذشته نشان می دهد جدای از مراحل ابتدایی، اجرای نهایی طرح های مسکن مسئله ای جدی بر سر راه تعاونی هاست. با وجود آنکه در چارچوب های رسمی باید نقش تعاونی ها به نام نویسی از متقاضیان، برنامه ریزی برای خرید یا ساخت واحدها و واگذاری آن به خانه سازان شناسنامه دار یا انبوه سازان خلاصه شود، اما بعضی از تعاونی ها ترجیح داده اند خود راسا به ساخت واحدهای مسکونی لازم اقدام کنند. هرچند برخی از این تعاونی ها اختیار قانونی این کار را به دست آورده اند اما بر هم خوردن نظم کار از شروع نام نویسی تا اجرای نهایی باعث شده در عمل واحدهای تعاونی در زمان مقرر به متقاضیان نرسند یا مشکلاتی دیگر به همراه داشته باشند؛ موضوعی که به نظر می رسد ریشه در تصمیم های مدیریتی این عرصه دارد.

مدیریت و ثبات؛ دو دغدغه اصلی تعاونی ها

رئیس انجمن انبوه سازان تهران معتقد است بی ثباتی در مدیریت تعاونی های مسکن و نبود نگاه تخصصی به این بخش اصلی ترین عواملی هستند که استفاده از توان تعاونی ها در بازار مسکن را با اماواگر مواجه کرده اند.

حسن محتشم در گفت وگو با «فرصت امروز»، عنوان کرد: براساس قوانین کشور، تعاونی ها سهمی قابل توجه در اقتصاد ایران دارند و قطعا می توان از ظرفیت هایی که این بخش دارد استفاده حداکثری کرد اما به دلیل شرایطی که در طول سال های گذشته وجود داشته، عملا استفاده از این ظرفیت در بازار مسکن با مشکلاتی روبه رو بوده است. وی ادامه داد: تعاونی ها با وجود سهمی که در اقتصاد دارند، هرگز نتوانسته اند جایگاه خود را در اقتصاد ایران پیدا کنند و این امر سبب شده تیم های مدیریتی آنها نتوانند با فضای تخصصی ارتباط دقیق بگیرند.

رئیس انجمن انبوه سازان با بیان اینکه اجرای طرح های عمرانی به عنوان امری تخصصی باید از سوی کسانی اجرایی شود که صلاحیت شان تایید شده، اظهار کرد: در تعاونی ها معمولا اعضای هیات مدیره از بین افراد همان شرکت انتخاب می شود و این افراد لزوما از شرایط صنعت ساختمان مطلع نیستند. از این رو به جز تعاونی هایی که مجوز رسمی دریافت کرده اند، مابقی در اجرای طرح های خود باید به متخصصان من جمله انبوه سازان مراجعه کنند. به گفته محتشم، انبوه سازان مانند سیاست های رسمی خود در دیگر حوزه ها آمادگی این را دارند که در طرح های تعاونی ها حضور داشته باشند، اما این به شرطی است که شرایط دقیق آنها مشخص شود و تیم های مدیریتی فعال شوند که کار را از ابتدا تا انتها به طور دقیق پیش بینی کرده و طرح را نهایی کنند.

ایرج رهبر، عضو هیات مدیره انجمن انبوه سازان نیز در گفت و گو با «فرصت امروز» به تجربه ناموفق حضور تعاونی ها در مسکن مهر اشاره کرد و گفت: با وجود آنکه در ابتدا از سوی دولت تعاونی ها مسئول پیگیری طرح مسکن مهر شدند، اما ایرادها و مشکلاتی که در این زمینه به وجود آمد باعث شد طرح بار دیگر از سوی وزارت مسکن وقت پیگیری شود.

به گفته وی، یکی از اصلی ترین دلایلی که باعث شده تعاونی ها نتوانند به اهداف مدنظر دسترسی پیدا کنند، این است که هیات مدیره های آنها از بی ثباتی رنج می برند و تا طرحی سنگین مانند برنامه های عمرانی به مرحله اجرا نزدیک می شود، با تغییر در تیم ها باید کار وارد فرآیندی جدید شود.

رهبر ادامه داد: موضوع دیگر به لزوم نگاه تخصصی به مسکن باز می گردد. قطعا نقش آفرینی در این حوزه نیاز به تجربه و دانش دارد. از این رو همان طور که انبوه سازان پیش از این نیز اعلام کرده اند آماده مشارکت کامل در طرح های تعاونی مسکن هستند اما این امر به شرطی است که مشکلات گذشته تکرار نشود. با حل این ابهام ها می توان از ظرفیت این بخش استفاده کرد اما در غیر این صورت احتمالا مشکلات گذشته تکرار خواهد شد. با وجود تجربه نه چندان موفق تعاونی های مسکن در طول سال های گذشته نگاه مثبت انبوه سازان به امکان تغییر شرایط در آنها و از سرگیری همکاری های مشترک می تواند نشانه ای از احتمال نقش آفرینی مثبت آنها در آینده مسکن باشد. هرچند به نظر می رسد همکاری های آینده در گرو تخصصی سازی نقش ها خواهد بود و در این حوزه تعاونی ها برنامه ریزی ابتدایی را انجام می دهند و کار اجرایی به انبوه سازان واگذار خواهد شد.

ارتباط با نویسنده : j.hashemi1992@gmail.com