تردید بویینگ و ایرباس به ضررشان تمام خواهد شد / تنوع در انتخاب، رهاورد برجام برای ایرلاین های ایرانی

مسیری که باید چند ماه قبل برجام طی می کرد را حالا باید قراردادهای بزرگ هواپیمایی ایران طی کنند، قراردادهایی که براساس حق صریح به رسمیت شناخته شده ایران در توافق هسته ای گام های نخست خود را برداشته اند و با گذر از پیچ تندروهای آمریکایی به مرحله اجرا خواهند رسید. 

جمهوریخواهان مخالف برجام در کنگره آمریکا که برای ماه های طولانی اجرایی شدن برجام را تهدید می کردند و در مقابل آن مواضع سختی می گرفتند، در عرصه عمل حتی نتوانستند از سد مجلس سنای ایالات متحده بگذرند و توافق هسته ای با قاطعیت به اجرا درآمد. حالا همان مخالفان سازی را کوک کرده اند که نتیجه آن ممنوعیت فروش هواپیما به ایران خواهد بود. این مصوبه که باید ابتدا از خان مجلس سنا بگذرد، حتی در صورت موفقیت نیز به دست رئیس جمهوری ایالات متحده خواهد رسید و اوباما براساس وعده ابتدایی خود این مصوبه را نیز مانند تمام آنچه بر خلاف برجام است وتو خواهد کرد.

با وجود تمام این شرایط قطعی، طرح تندروهای آمریکایی برای نمایندگان شرکت بویینگ موج جدیدی از نگرانی را به وجود آورده است. این غول آمریکایی که پس از مدت ها تلاش سرانجام مجوز مذاکره با ایران را دریافت کرد و در خردادماه تفاهم نامه ای ابتدایی برای فروش هواپیما به ایران ایر را رسمی کرد، حالا می گوید در صورتی که بویینگ اجازه فروش هواپیما به ایران را نداشته باشد، دیگر شرکت های آمریکایی نیز باید از این امر منع شوند و از این رو ایرباس نیز که بخشی از قطعات خود را از آمریکایی ها می گیرد نباید قراردادی را با ایران اجرایی کند.

هرچند شرایط واقعی تعاملات بین المللی ایران نشان از آن دارد که طرح کنگره آمریکا توانایی آن را ندارد که در مقابل قراردادهای ایران بایستد و احتمالا ظرف هفته های آینده نگرانی موجود در این زمینه به طور کامل برطرف خواهد شد، اما صرف تعلل بویینگ و ایرباس در برطرف کردن سدهایی که بر سر راه شان به وجود آمده ایران را بر آن می دارد که به دیگر گزینه های خود با قدرتی بیشتر نگاه کند.

ایران در کنار گزینه خرید هواپیماهای نوساز انتخاب های متنوع دیگری را نیز پیش روی خود می بیند و قطعاً این انتخاب ها از محدودیت های فعلی نیز در امان خواهند بود. امکان اجاره یا اجاره به شرط تملیک – لیزینگ – هواپیما یکی از این گزینه هاست که وزیر راه وشهرسازی ایران نیز آن را تأیید کرده و حتی خبر از آغاز مذاکرات در این رابطه داده است.

در سوی دیگر ماجرا، امکان معامله با شرکت های هواپیمایی فعال در جهان و خرید هواپیماهای دست دوم با سن پایین نیز از دیگر گزینه های مطرح است که جای کار بسیاری خواهد داشت. شرکت هایی مانند سوخو در روسیه، بمباردیه در کانادا، امبرائر در برزیل و میتسوبیشی در ژاپن از جمله دیگر شرکت های هواپیما ساز فعال هستند که معامله آنها با ایران به شکلی ساده تر و حتی از نظر اقتصادی به صرفه تر امکان پذیر خواهد بود.

سفرهای داخلی به بویینگ و ایرباس وابسته نیست

نماینده سابق ایران در ایکائو معتقد است با توجه به شرایطی که اجرای برجام به وجود آورده، فروش هواپیما به ایران محدودیت خاصی نخواهد داشت و حتی در صورت تلاش کنگره، این رئیس جمهوری آمریکاست که با توانایی خود سدهای موجود در این حوزه را می تواند به طور کامل برطرف کند.

علیرضا منظری در گفت وگو با «فرصت امروز»، تشریح کرد: ما پس از اجرایی شدن برجام، در شرایطی که گزینه های متنوعی داشتیم سراغ خرید هواپیماهای نو رفتیم. موضوعی که حق طبیعی ایران است و طبق برجام در این زمینه محدودیتی وجود نخواهد داشت. اگر بر فرض محال نیز در این حوزه مشکلی به وجود بیاید ایران توان آن را خواهد داشت که با استفاده از گزینه های متنوع خود این امر را جبران کند.

به گفته وی، ایران در پروازهای داخلی خود برای بسیاری از مسیرها، هواپیماهایی با سرنشینان کم خواهد خواست و برای پیگیری این امر نیازی به معامله صرف با بویینگ یا ایرباس نیست، بلکه شرکت هایی مانند بمباردیه و امبرائر با نوع ناوگان خاص خود این موضوع را برطرف خواهند کرد. در کنار آن در صورتی که در کنار هواپیماهای نو به هواپیماهای دست دوم با سن پایین فکر کنیم قطعاً چه از نظر هزینه ای و چه از نظر سهولت در معامله پیشرفتی مثبت خواهیم داشت و این امر تنها بخشی از گزینه های متنوع صنعت هوانوردی ایران را می سازد.

حمیدرضا غوابش، دبیر سابق انجمن شرکت های هواپیمایی نیز در گفت وگو با «فرصت امروز» به تجربه سال های تحریم در صنعت هوانوردی ایران اشاره کرد و گفت: وقتی با وجود تمام محدودیت های سابق ایران توانست هواپیماهای جدید به ناوگان خود اضافه کند، قطعاً در صورت اجرایی شدن موانع جدید نیز همین رویه ادامه خواهد یافت هرچند با توجه به صحبت های انجام شده و مخالفت دولت آمریکا بعید به نظر می رسد که راه بسته شود.

وی ادامه داد: در کنار ایرباس و بویینگ شرکت هایی مانند امبرائر و میتسوبیشی نیز هواپیماهایی دارند که با ناوگان ایران سازگار است. هرچند احتمال دارد با توجه به کار گرفتن تجهیزات آمریکایی فروش آنها نیز به ایران سخت شود اما قطعاً گزینه های کشور با برنامه هایی چون هواپیماهای دست دوم فعال خواهد ماند.

هرچند به نظر می رسد پشتیبان دولت آمریکا از اجرای برجام خیلی زود راه را بر تندروهای آمریکایی خواهد بست، اما در صورت درجا زدن شرکت هایی مانند بویینگ و ایرباس به نظر می رسد در بازار آینده ایران تنها متضرر خود این شرکت ها خواهند بود، زیرا ایران اعلام کرده در طول سال های آینده به تعداد قابل توجهی هواپیمای جدید احتیاج دارد و با حذف دو گزینه، تنها به دیگر انتخاب های خود فکر خواهد کرد.

ارتباط با نویسنده : j.hashemi1992@gmail.com