اتکای شهرداری به درآمدهای ناپایدار با وجود رکود مسکن / تراکم فروشی پایتخت از مرز 9000 میلیارد تومان عبور می کند

لایحه بودجه سال 96 پایتخت نشان از آن دارد که برنامه های مدیریت شهری تهران هنوز در سال های پایانی دهه 70 و اوایل دهه 80 باقی مانده قصد ندارد بپذیرد آنچه در طول سال های گذشته بر بازار مسکن رفته فعلا امکان بازیابی ندارد.

رشد قابل توجه سرمایه گذاری ها در صنعت ساختمان ایران که از سال های پس از جنگ تحمیلی آغاز شد و رفته رفته به بالاترین عدد خود رسید باعث شد بسیاری از بخش ها و صنایع ایران عملاً متکی به این بخش اقتصادی شوند، تا جایی که وقتی در سال های ابتدایی دهه 90 رکود بر بازار مسکن ایران حکمفرما شد، بسیاری از صنایع وابسته به آن نیز نتوانستند به حرکت خود در این مسیر ادامه دهند.

در کنار صنایع، مدیریت شهری کلانشهر تهران نیز به نظر می رسد وابستگی قابل توجهی به تحرک در این بازار پیدا کرده است. کاهش قابل توجه زمین های قابل ساخت و ساز در پایتخت فروش آسمان را در قالب فروش تراکم و تغییر کاربری به شهرداری ها معرفی کرد تا خیلی زود استفاده از این منبع بادآورده به یکی از اصلی ترین منابع کمکی شهر در پیشبرد اهداف خود بدل شود.

هرچند بسیاری از کارشناسان از همان ابتدا تذکر می دادند که تداوم این رویه امکان پذیر نیست و نه تنها نمی توان روی آن به عنوان منبعی بلندمدت حساب کرد که حتی امکان آن وجود ندارد که شهر با این سیاست ها اداره شود اما نیاز جدی به رساندن منابع اعتباری به طرح هایی که پیش از این کلنگ زنی آنها سروصدای زیادی به پا کرده بود، باعث شد همچنان تراکم فروشی یکی از اصلی ترین منابع مالی شهرداری تهران باشد؛ موضوعی که بررسی لایحه بودجه سال 96 شهر تهران نیز آن را ثابت می کند.

هرچند شهردار تهران در جریان تحویل این لایحه به شورای شهر به طور رسمی اعلام کرده بدون  تردید امروز منکر تحرکاتی که در حوزه اقتصادی اتفاق افتاده است نیستیم، اما این تحرک در سایه فروش نفت بوده است و تأثیری در حوزه شهرداری ها به ویژه رونق ساخت و ساز و عمران که بیشترین تأثیر را در وضعیت اقتصادی شهرداری ها دارد مشاهده نمی کنیم.

براساس آمارها، هنوز بیشترین رشد منفی در حوزه ساخت و سازها بوده که به بیش از 10 درصد افزایش پیدا کرده است. در این شرایط نمی توانیم در چشم انداز نزدیک شاهد بهبود وضعیت اقتصادی شهرداری ها باشیم، اما در عین حال در بودجه ارائه شده باز هم افزایش سهم تراکم فروشی به چشم می خورد.

سال گذشته درآمدها از این محل 8هزار و 910میلیارد تومان بود و امسال به 9هزار و 60میلیارد تومان رسیده است. هرچند این رقم نشان از افزایش کمتر از یک درصدی دارد اما با توجه به اینکه کل بودجه تهران نیز با نگاهی بسیار دست به عصا رشدی 3.4درصدی را به ثبت رسانده، باز هم تراکم نقشی حیاتی ایفا خواهد کرد.

فروش هر متر تراکم خطرناک است

یک کارشناس عمران و شهرسازی معتقد است آنچه تاکنون برای تهران اتفاق افتاده شهر را به سمت غیر قابل سکونت شدن سوق داده و ادامه این حرکت قطعا خطرناک خواهد بود.

احمدرضا سرحدی در گفت وگو با «فرصت امروز» عنوان کرد: مشکلاتی مانند آلودگی جدی هوا، ترافیک های سنگین و اتفاقات ویران کننده مانند ریزش زمین یا آتش سوزی های غیر قابل مهار همه از وضعیت سیاست گذاری هایی نشات می گیرد که نه تنها متوقف نشده که تدام نیز یافته است. این حرکت از چند دهه قبل کلید خورد و ما به جای مقابله با آن نسبت به گسترش فروش تراکم اقدام کردیم.

به گفته وی، در شرایط فعلی حتی فروش یک متر تراکم جدید نیز می تواند خطرناک باشد زیرا شهر ظرفیت بیشتری برای ساخت و ساز ندارد.

سرحدی با بیان اینکه اوضاع بازار مسکن حکایت از آن دارد که امکان رشد در کوتاه مدت وجود ندارد، تأکید کرد: وقتی شهرداری خود با علم به اینکه رونق در بازار مسکن به وجود نخواهد آمد اقدام به افزایش رقم تراکم فروشی می کند نشان از آن دارد که یا این رقم به هیچ عنوان محقق نخواهد شد یا باید با کاهش ضوابط سخت گیرانه فروش تراکم در دستور کار قرار گیرد که در هر دو حالت امکان ضربه زدن به تهران وجود خواهد داشت.

ایمان معصومی، فعال و سرمایه گذار بازار مسکن نیز در گفت وگو با «فرصت امروز» به دشوار بودن تحقق بودجه 9 هزار میلیارد تومانی فروش تراکم اشاره کرد و گفت: وقتی در بازار مسکن با کاهش قابل توجه آمارها در صدور پروانه ساخت و ساز مواجه می شویم قطعاً نمی توان انتظار داشت در کوتاه مدت این روند حرکتی عکس پیدا کند. بسیاری از سرمایه گذاران و خانه سازان ترجیح داده اند به جای ورود به بازار صبر پیشه کنند و بعید است این روند در سال آینده با تغییرات جدی همراه شود.

به گفته وی، هرچند رشدی حداقلی در بازار اتفاق افتاده اما هنوز راهی طولانی تا رسیدن به رونق سال های قبل باقی است و از این رو شاید اتکا به فروش تراکم دشوار باشد.

با وجود آنکه در طول سال های گذشته تأکیدات بسیاری روی کاهش سهم درآمدهای غیر پایدار شهری صورت گرفته و بر لزوم برنامه ریزی های بلندمدت در این حوزه تأکید شده است اما هنوز آنچه از اعداد و ارقام بودجه سال آینده تهران به دست می آید حکایت از سهم جدی تراکم فروشی در برنامه های آتی پایتخت دارد و این موضوع شاید نتایج منفی خود را کوتاه مدت نمایان کند.

ارتباط با نویسنده: j.hashemi1992@gmail.com