تایرسازان ارزان تولید کردند، گران فروختند

بازار ایران سال‌هاست که به انحصار و قیمت‌گذاری‌های رو به رشد عادت دارد و این رویه به سنتی برای بازارهای مختلف تبدیل شده است. از همه جالب‌تر اینکه تأثیر قیمت‌های جهانی عموما به قیمت محصولات در ایران نمی‌رسد و تولیدکنندگان و فروشندگان هم عموما نیازی نمی‌بینند که این نوسانات را در قیمت‌گذاری‌های خود لحاظ کنند، به خصوص اگر این نوسان در مسیر کاهش قیمت‌ها اتفاق افتاده باشد. به گزارش ایسنا، مصرف‌کنندگان هنوز فراموش نکرده‌اند که چندسال پیش همزمان با افزایش نرخ ارز، تولیدکنندگان به شدت خواهان افزایش قیمت محصولات‌شان بودند، آن هم در شرایطی که محصولات موجود در انبارها یا آنهایی که روی خط تولید می‌رفت با مواد اولیه‌ای ساخته می‌شد که مواد خام‌شان با ارز ارزان خریداری شده بود.

به عبارت دیگر، هنوز موج واقعی افزایش قیمت‌ها به بازار نرسیده، تولیدکنندگان دست پیش را در گرانی گرفته بودند. بعدها اما وقتی ارز به مدار ثبات رسید و ارزان شد، همین تولیدکنندگان میلی به عقب نشینی قیمت‌ها نداشتند و حتی حرف از درخواست افزایش قیمت سالانه به بهانه‌هایی نظیر افزایش هزینه‌های تولید و تورم می‌زدند.

یکی از این دسته تولیدکنندگان، تایرسازان بودند. اوج این میل به مقاومت در برابر کاهش قیمت‌ها هم سال‌های 2011 تا 2014 رخ داد، درست در زمانی که قیمت کائوچو به عنوان ماده اولیه ساخت تایر در بازارهای جهانی کاهش یافت و خاطره بحران 2008 را زنده کرد. در این میان قیمت هر تن کائوچو از 5750 دلار در سال 2011 به 1200 دلار در سال 2015 رسید. این نزول شدید با توجه به کاهش قابل توجه هزینه‌های تولید و تورم، ابتدا حاشیه سود تولیدکنندگان را به شدت بالا برد و در ادامه آنها را ناچار به کاهش قیمت نهایی محصولاتشان کرد.

کارشناسان معتقدند که سقوط 75 درصدی قیمت کائوچو پس از رکورد بی‌سابقه سال 2011 در نتیجه بلوغ درختان در آسیا، افزایش تولیدات لاتکس و تحقق کندترین میزان رشد اقتصادی چین از سال 1990 بوده است. به هر حال روند کاهشی نرخ جهانی کائوچو در بازه زمانی گفته شده هزینه تولید برای تایرسازان را با کاهش قابل توجهی رو به رو کرد. در نتیجه همین شرایط یکی از بزرگ‌ترین تایرسازان منطقه آمریکای شمالی درآمد عملیاتی خود را 1.7میلیارد دلار در سال 2014 منتشر کرد که 8درصد از سال گذشته بیشتر بود و دلیل اصلی آن هم کاهش هزینه مواد اولیه عنوان شد. آمار و ارقام نشان می‌دهد که سال 2014 به‌طور متوسط قیمت جهانی لاستیک 5.5 درصد کاهش یافته، ضمن اینکه رقم کاهشی در چین به 10‌تا15درصد هم رسیده است.

بررسی بهای تمام شده چهار شرکت بزرگ تایرسازی جهان نشان می‌دهد که در سال گذشته رشد 9درصد در حاشیه سود ناخالص خود داشته‌اند که از دلایل عمده آن افت شدید در هزینه‌های مواد مستقیم شرکت بوده است. این هزینه‌ها بیش از 65درصد از کل هزینه‌های تایر را تشکیل می‌دهند. با این حال انتظارات مصرف‌کننده در مورد کاهش قیمت تایر به‌مراتب بیشتر از این ارقام است. نکته جالب در این میان این است که با وجود کاهش قیمت جهانی آن هم روی شیب تند، تولیدکنندگان داخلی تایر نه تنها میلی به کاهش قیمت‌ها نشان ندادند بلکه با ایجاد سکوت خبری در مورد قیمت‌های جهانی، در سال گذشته تقاضای افزایش 30 درصدی قیمت نهایی را هم روی میز دولت گذاشتند. 

این در حالی است که بر اساس گزارش‌های حسابرسی شده سال 1393 یکی از تولیدکنندگان بزرگ تایر در کشور، هزینه نهایی تولید هر کیلو تایر در این سال، سه دلار اظهار شده است. به این ترتیب با در نظر گرفتن دلاری که به قیمت مبادله‌ای 2500تومان به تولیدکنندگان تایر تخصیص می‌یافت، هر تایر با وزن میانگین هشت کیلوگرم با سایز 65R14 -185، قیمت تمام شده 60 هزار تومانی برای تولیدکننده در بر داشت، اما تایرسازان داخلی با حاشیه سودی بیش از 50 درصدی هر حلقه لاستیک را در فروش عمده به خودروسازان 99 هزار تومان و در بازار آزاد به قیمت 130 هزار تومان به فروش می‌رساندند.