گزارش «فرصت امروز» از بازار صنف تأسیسات مکانیکی ساختمان / بی حساب و کتاب پروانه کسب صادر می کنند

چه هوای گرم در جریان باشد و چه سرد، معمولا فصل هر کدام که شروع بشود، عده ای با لباس های فرم مخصوصی یا روی پشت بام ها در حال سرو کله زدن با جعبه های آبی و سفیدی به نام کولر آبی هستند یا در موتورخانه های ساختمان ها به نصب و تعمیر شوفاژ ها می پردازند. پای نصب و تعمیر لوازم ایمنی ساختمان و هرنوع لوله کشی هم که در میان باشد، باز پای همین فرم پوشان در میان است.

به این افراد تأسیسات مکانیکی ساختمان می گویند؛ شغلی که مبتنی بر مهارت است و معمولا افراد به صورت تجربی، حضور در کلاس های آموزشی و. . . آن را فرا می گیرند. بعضی به صورت سیار و به عنوان شغل دوم شان کار می کنند و بعضی نیز به استخدام مغازه های تأسیسات مکانیکی در می آیند. برای بررسی ساز وکارهای این شغل و بازاری که پیش رو دارد، گفت وگویی داشته ایم با بیژن عطارد، رئیس اتحادیه صنف تأسیسات مکانیکی ساختمان.

1100واحد صنفی و اشتغال زایی بیش از 3 هزار نفری

عطارد در ابتدا به مهارت هایی اشاره می کند که در این صنف وجود دارد و کارهایی که شاغلان حاضر در این کسب وکارها انجام می دهند: کارهای این شاغلان مجموعه ای از لوله کشی ساختمان، نصب، تعمیر و تجهیزات مرتبط با این لوله کشی ها مانند لوله کشی آتش نشانی، نصب شبکه، لوله کشی آب سرد و گرم ساختمان، لوله کشی گاز فشار قوی و ضعیف و تعمیرات مرتبط با این حوزه، تعمیر موتورخانه و نصب آن و... مجموعه ای از کارهای اینچینی در حوزه وظایف اعضای صنفی ما قرار می گیرد.

وی در ادامه با اشاره به تعداد واحدهای صنفی این اتحادیه می گوید: بیش از 1100 عضو صنفی دارای پروانه کسب در این اتحادیه فعالیت می کنند که در هر واحد صنفی به طور میانگین بین سه تا پنج نفر مشغول به کار هستند. البته واحدهای بزرگ تری هم داریم که به صورت شرکتی کار می کنند یا واحدهای کوچک تری که تنها با چند نفر اداره می شوند. باید این نکته را هم اضافه کنم که به لحاظ قوانین صدور پروانه کسب هر واحد صنفی باید حداقل شش متر فضای مغازه ای داشته باشد.

مهارت ها و آموزش های تأسیساتی و دستمزدها

مهارت های اعضای صنفی ما یا طی تجربه آموخته می شود یا با حضور در کلاس ها و دوره های سازمان فنی و حرفه ای که در دوره های زمانی متنوعی آموزش های لازم را به شرکت کنندگان می دهند. البته قبل از شروع هر دوره از افراد متقاضی تعیین سطح می کنند، بعد دوره های یک ماهه، شش ماهه، یک ساله برای شان تشکیل می دهند.

عطارد شرکت در این دوره ها را ضروری می داند و می گوید: براساس ماده 13 قانون نظام صنفی، افرادی که به نوعی مشاغل فنی دارند باید از مراجع ذی صلاح مجوزکسب دریافت کنند.

رئیس اتحادیه صنف تأسیسات ساختمان در مورد شیوه های نرخ گذاری دستمزد ها در این صنف به  «فرصت امروز» می گوید: مدتی است به خاطر اینکه کسب وکارها رونقی به خود بگیرد، دولت در بخش خدمات و نرخ گذاری در این حوزه دخالتی نمی کند، بنابراین خود اتحادیه براساس تجارب موجود و آگاهی از شیوه های انجام کار، نرخ نامه ای مصوب و در آغاز هر سال به واحدهای صنفی ارائه می کند که دستمزدها صورتی قانونی تر به خود بگیرد.

وی در ادامه در مورد اوضاع فعلی حاکم بر بازار این صنف می گوید: از آنجایی که سازوکار فعالان این صنف در ارتباط با ساختمان است، رکود حاکم بر این حوزه دامن کسب وکارهای تأسیساتی را هم گرفته است. تا جایی که واحدهای صنفی ما تنها با 20درصد از ظرفیت های خود کار می کنند و 80درصد ظرفیت های شان خالی مانده است. همین امر به کاهش درآمد این واحدهای صنفی منجر شده است. همه ما امیدواریم که با رونق بازار مسکن، مشاغل مرتبط با آن نیز رونق بگیرند. چون رکود موجود باعث شده که طی یکی دو سال اخیر بسیاری از واحدهای صنفی تعطیل شوند و به اصطلاح کرکره ها را پایین بکشند.

وی همچنین به درآمد فعلی واحدهای صنفی اشاره می کند و می گوید: بعضی از واحدها درآمد ماهانه شان تا 2میلیون تومان کاهش یافته است درحالی که هزینه های اجاره و مالیات و بیمه و دارایی و. . . را هم باید بپردازند.

در این میان مشکلی هم که در صنف ما به چشم می خورد مربوط به تأسیساتی های سیار است. این افراد بدون اینکه مهارت لازم را داشته باشند، به منازل و ساختمان های اداری می روند و چون واحد صنفی مشخصی هم نیستند، در صورت بروز هرگونه مشکل جوابگوی مشتری نیستند.مسئله دیگری که در این صنف وجود دارد مربوط به فروشندگان لوازمی است که شاغلان صنف ما نصاب و تعمیرکننده اش هستند.

مثلاً وقتی مشتری به فروشگاه شوفاژ و تهویه مراجعه می کند، مغازه دار به مشتری نصاب هم معرفی می کند. درحالی که طبق قانون، فروشنده حق ندارد خدمات پس از فروش ارائه کند، بلکه تنها تولیدکننده می تواند خدمات پس از فروش بدهد که آن هم تنها باید به افراد دارای مجوز صنفی ارائه این خدمات را بسپارند.

راه قانونی هم این است که با اتحادیه در این زمینه همکاری کنند.اما در کشور ما نه تنها چنین هماهنگی هایی وجود ندارد، بلکه افرادی بدون داشتن صلاحیت و مهارت لازم و بدون داشتن مجوز صنفی، راهی منازل و ساختمان های اداری و. . . می شوند که تبعات زیادی را هم برای مشتری به همراه دارد.

بی قانونی هایی که رایج شده است

وی شیوه های دسترسی به تعمیرکاران و نصابان بدون مجوز را بیشتر از طریق آگهی های جراید می داند و می گوید: افراد بدون مجوز درحالی در جراید آگهی می دهند که در این گونه موارد طبق قانون نظام صنفی جراید تنها باید از کسانی آگهی دریافت کنند که مجوز صنفی داشته باشند.

اما چنین اتفاقی در عمل رخ نمی دهد و ما شاهد آگهی دادن افرادی بدون مجوز و بدون صلاحیت در جراید کشورمان هستیم. دولت هم طی سال های اخیر برای اینکه به زعم خود کسب وکارها رونق بگیرند و مشاغل بیشتری ایجاد شده و بیکاری کمتر شود، مانع بزرگی بر سر راه این افراد قرار نمی دهد و به اصطلاح مراعات شان را می کند.

مثلا قبلا افراد دارای سوءپیشینه و افراد دارای پیشینه اعتیاد حق دریافت مجوز چنین فعالیت هایی را که مستقیما با خانواده و منازل در ارتباط است، نداشتند و نمی توانستند چنین مشاغلی را انتخاب کنند، اما این مسائل حذف شده تا  افراد بیشتری بتوانند شاغل شوند اما کسی متوجه تبعات آن نیست. چون دراین صورت امنیت خانواده ها تهدید می شود و ممکن است اتفاقاتی رخ دهد. این مسئله حدنصاب های ایجاد واحدهای صنفی را هم از بین می برد. چون به صورت استاندارد جهانی برای هر هزار نفر 20 تا 30 واحد صنفی باید ایجاد شود، اما این مسئله در کشور ما بیش از 10برابر حدنصاب جهانی است.

به همین دلیل هرگونه تکانی که بازار بخورد، افراد زیادی باید تعطیل کنند و خانه نشین شوند، چون اضافه بر سازمان بازار کار کرده اند. این مسئله در نهایت به نفع دولت هم نیست که ریزش واحدهای صنفی را افزایش بیکاری می دانند و نمرات منفی به شمار می روند، درحالی که بسیاری از واحدهای صنفی در هر شغلی که حساب کنید، بدون در نظر گرفتن بازار و جامعه مخاطب ایجاد شده اند.

به همین دلیل الان در صنف خودمان با مازاد نیرو مواجه هستیم، چون پروانه های کسب بدون حساب و کتاب صادر می شوند و با تلنگری کوچک، حجم بالایی از این افرادی دارای پروانه کسب، خانه نشین می شوند.

ابزار کار

صنوف و مشاغلی که به نوعی کارهای خدماتی و فنی انجام می دهند، معمولا علاوه بر اینکه انواع مهارت ها را چاشنی کارشان دارند، ابزارهایی را هم برای انجام وظایف شان خریداری می کنند. در این صنف نیز داستانی از این دست جریان دارد.

عطارد در این باره و در مورد هزینه هایی که بابت خریداری ابزارها و جعبه ابزار در این صنف پرداخت می شود، می گوید: لوازم کار ما با مواد غذایی فرق دارد که قیمت های به روزی دارند و تغییرات قیمتی زیادی به خود می بینند. وسایل مورد نیاز اعضای صنفی ما طی سال های اخیر افزایش قیمت تأثیرگذاری به خود ندیده اند، اما مسئله دیگری که در ارتباط با این وسایل قابل ذکر است، برمی گردد به استهلاک شان.

البته این بحث در مالیات هم گنجانده شده و بین 10 تا 15درصد هزینه استهلاک برای اعضای صنفی ما در نظر گرفته می شود. به طور کلی هر عضو صنفی برای تهیه جعبه ابزار مورد نیازش حداقل باید 16میلیون تومان هزینه کند. به این هزینه باید هزینه رهن تا 20میلیون تومان، اجاره بین یک تا 2 میلیون تومان و هزینه های انرژی و... را هم اضافه کرد.