برجام نگذاشت اقتصاد سقوط کند

یک سال از امضای قرارداد «برنامه جامع اقدام مشترک» که در ایران به «برجام» اشتهار یافته است می گذرد. این روزها درباره پیامدهای این مصالحه بزرگ میان ایران و غرب (با چین و روسیه چندان مجادله ای نبود) داوری های گوناگون از سوی دولت ایران و هواداران آن، منتقدان سیاسی و تندروی دولت و منتقدان منصف تر برجام که اصولا با غرب سرستیز دارند به اطلاع افکار عمومی ایران می رسد. از طرف دیگر در سایر کشورهای جهان به ویژه آمریکایی ها و کشورهای همسایه، ناظران و کارشناسان بین المللی عضو نهادهای پژوهشی و اندیشکده ها نیز درباره پیامدهای برجام داوری های پرشمار صورت می پذیرد.

مخالفان تندرو در ایران و در آمریکا در دو سر طیف قرار دارند و یک حرف می زنند: برجام به کشور آسیب زده و امضاکنندگان منافع ملی را نادیده گرفته اند. این داوری از سوی دو طرف به این معناست که ایران و آمریکا هر دو زیان کرده اند که به نظر می رسد غیرمنطقی باشد و یک طرف ارزیابی نادرست دارد. موافقان برجام در ایران و در سایر کشورها اما باورشان این است که امضای این قرارداد و مصالحه بزرگ به منفعت ایران، آمریکا و سایر کشورهای جهان بوده است.

برخی دیدگاه ها وجود دارند که می گویند برجام به نفع ایران و به زیان رقبای منطقه ای ایران بوده است. نوشته حاضر قصد ندارد پیامدهای مثبت این رخداد را در سیاست خارجی، در اقتصاد، در سرمایه گذاری، در دگرگون شدن نگاه جهانی به ایران و... بررسی کند. نگارنده باور دارد که می توان از این زاویه به برجام نگاه کرد که اگر به نقطه مطلوب نمی رسید، الان وضعیت ایران چه بود؟ بدیهی است که داوری دقیق و منطبق با همه واقعیت ها سخت و دشوار است اما بر پایه قیاس با آنچه در سال های 91 تا 92 و پس از آن تا امروز رخ داده است می توان به یک قضاوت قطعی رسید.

اگر برجام رخ نمی داد اقتصاد ایران با سقوط ترس آور رشد تولید ناخالص داخلی، رشد بیکاری، رشد درآمدهای ارزی و... مواجه می شد. اگر یادمان باشد که کاهش قیمت نفت در دو سال اخیر و نصف شدن درآمدهای ارزی اکنون چه مقدار سختی بر ما تحمیل کرده است می توان ابعاد تداوم شرایط تحریم را تا اندازه زیادی لمس کرد. رخداد تاریخی برجام و مصالحه بزرگ انجام شده، کابوس جنگ احتمالی، کابوس تنها ماندن در جهان و کابوس روزهای سخت تر کسب وکار را از زندگی ایرانیان دور کرد. به نظر می رسد دولت و هواداران آن در رسانه ها، در مجامع دانشگاهی و آکادمیک و در میان احزاب و گروه های سیاسی می توانند از این دریچه نیز به پیامدهای برجام دقیق شده و افکار عمومی را در جریان قرار دهند.

عضو شورای سردبیری