بازی نفس‌گیر فروش

در ابتدای سال‌جاری رییس سازمان خصوصی‌سازی از واگذاری دو باشگاه استقلال و پرسپولیس به بخش خصوصی تا پایان آذر ماه خبر داد؛ خبری که اکنون با دو ماه تاخیر شکل واقعی به خود گرفته و امروز 27 بهمن ماه این مزایده به اجرا در می‌آید. سازمان خصوصی‌سازی این دو باشگاه را معادل 290 میلیارد تومان ارزش‌گذاری کرده است، رقمی که به زعم برخی کارشناسان میزان سنجش مشخصی نداشته است. در این میان روند خصوصی‌سازی و جابه‌جایی اختیارات این باشگاه‌ها از دولت به بخش خصوصی با اما و اگرهای بسیاری از سوی کارشناسان و متولیان امر همراه بوده است.

هر چند همه معتقدند روند خصوصی‌سازی باشگاه‌ها فی‌النفسه روند مناسبی است اما معتقدند دولت زیرساخت‌ها و قوانین مناسبی برای تسهیل کار بخش خصوصی ایجاد نکرده است و بخش خصوصی با در دست گرفتن زمام این باشگاه‌ها دچار مشکلات متعددی می‌شود که دیر یا زود ضرر این مشکلات متوجه خروجی این باشگاه‌ها و سپس فوتبال کشور خواهد شد. در ادامه مشروح نظر کارشناسان را پیش‌رو دارید که جزییات مشکلات خصوصی‌سازی را در این امر مطرح کرده‌اند.

***

عزیزالله محمدی:
طرح جامع باشگاه‌داری باید تصویب شود

عزیزالله محمدی، رییس پیشین سازمان لیگ برتر معتقد است تا زمانی که طرح جامع باشگاه‌داری تصویب نشود خصوصی‌سازی بی‌فایده است.

خصوصی‌سازی دو باشگاه استقلال و پرسپولیس را چگونه می‌بینید؟!

خصوصی‌سازی بسیار مفید است. براساس اصل 44 همان‌طور که صنایع مختلف لازم است به بخش خصوصی واگذار شوند، باشگاه‌ها نیز باید در دست بخش خصوصی قرار گیرند. تا این خصوصی‌سازی اتفاق نیفتد باشگاه‌ها به لحاظ کیفی رشد نخواهند کرد. در این شرایط بحث‌های حاشیه‌ای مانند بحث هدر رفتن بیت‌المال، زد و بند‌های سیاسی و... حذف می‌شود. البته بخش خصوصی توقع دارد به ازای هر ریالی که در باشگاه‌ها هزینه می‌کند، به همان اندازه بهره‌برداری کند. حداقل اینکه اگر بخش خصوصی به دنبال سود نیست، نمی‌خواهد تراز مالی سرمایه‌گذاری‌اش منفی شود و برای رسیدن به این امر بی‌شک در زمینه رشد کیفی باشگاه تلاش می‌کند. از سال 1999 در فیفا، هدف حرفه‌ای کردن باشگاه‌ها بود اما در سال 2009 فیفا معتقد بود باشگاه‌ها حرفه‌ای شده‌اند و حالا باید بحث مالی باشگاه‌ها و سوددهی آنها را مدنظر قرار داد.

این امر برای این دنبال شد که همیشه یکسری باشگاه‌های مشخص مثل رئال و بارسلونا قهرمان نشوند. بلکه قهرمانی در نتیجه بهره‌وری اقتصادی خود باشگاه‌ها باشد. در ایران هم ما باید این مسیر طی شود. بنابراین تا آن طرح جامع باشگاه‌داری که در مجلس ارائه شده، تصویب نشود، خصوصی‌سازی راه به جایی نخواهد برد. این طرح 12 بند دارد که همه باشگاه‌ها را به‌عنوان واحد‌های تولیدی خدماتی دیده است و بر این اساس برای آنها طرحی ارائه شده است. در اصل دولت ابتدا باید با پرداخت یارانه به باشگاه‌ها آنها را تقویت کند تا این باشگاه‌ها به سود برسند و سپس این بار مالی از دوش دولت برداشته شود.

آقای هاشمی‌طبا معتقد است براساس اصل 141 صنایعی که ورشکسته هستند قابلیت ارائه به بخش خصوصی را ندارند و این دو باشگاه در این شرایط هستند، نظر شما در این زمینه چیست؟

جناب هاشمی‌طبا سال‌ها در وزارت صنایع فعال بوده است و در این زمینه تخصص دارد و نظرش در این مورد صائب است. در این مزایده مطرح شده که مزایده این باشگاه‌ها فارغ از بدهی‌های این باشگاه‌هاست، اما حقیقت این است که زمانی که این باشگاه‌ها به بخش خصوصی واگذار شوند، این بخش مسئول پاسخگویی به فیفا و طرف‌های طلبکار است. بنابراین اول باید بدهی‌ها پرداخت و زیرساخت‌ها فراهم شود، سپس خصوصی‌سازی اتفاق بیفتد.

مصطفی هاشمی‌طبا:
خصوصی‌سازی موفق نخواهد بود

مصطفی هاشمی طبا، مشاور وزیر ورزش و جوانان معتقد است که در شرایط فعلی خصوصی‌سازی موفق نخواهد بود. 

خصوصی‌سازی باشگاه پرسپولیس و استقلال به نفع فوتبال ایران است یا به ضرر آن؟!

خصوصی‌سازی شرایط مشخصی دارد که اگر آن شرایط فراهم شود، بی‌شک نقش موثری در فوتبال خواهد داشت. بخشی از این شرایط به تامین منابع مالی از طریق ظرفیت‌های باشگاه مانند فروش بلیت، برند و پخش تلویزیونی بازمی‌گردد. اگر این تامین منابع در قالب خصوصی به دست بیاید آنگاه می‌توان براساس میزان درآمد برای باشگاه برنامه‌ریزی کرد و استراتژی چید تا در نهایت خروجی مناسبی از آن باشگاه دریافت کرد.

در شرایطی که این تامین منابع به دلیل محدودیت‌هایی که وجود دارد و فقدان قوانین لازم با مشکل روبه‌رو است، چگونه باشگاه‌ها می‌توانند تامین منابع کنند؟!

فکر می‌کنم که باشگاه‌ها نمی‌توانند در این شرایط تامین منابع مالی داشته باشند. ابتدا دولت باید زیربناهای حقوقی خصوصی‌سازی را فراهم کند و سپس به فکر جذب سرمایه و خصوصی‌سازی بیفتد.

حال که این مزایده در آستانه برگزاری است، دولت در این شرایط چه توجیه اقتصادی پیش‌روی سرمایه‌گذاران خواهد گذاشت؟!

نمی‌دانم دولت با چه عنوانی این مزایده را برگزار می‌کند. من از اساس با این رویکرد مخالف هستم. طبق ماده 141 قانون تجارت دولت نمی‌تواند شرکت‌های ورشکسته را واگذار کند.

یک رویکرد معتقد است خصوصی‌سازی کمک می‌کند تا برنامه‌ریزی مناسب‌تری در باشگاه‌ها اتفاق بیفتد و بر این اساس بخش‌خصوصی با کمک‌های دولتی یا رانت‌های دولتی می‌تواند تامین منابع کند و برنامه هایش را پیش ببرد، نظر شما در این زمینه چیست؟

برنامه‌ریزی بخش‌خصوصی باید برنامه‌ریزی اقتصادی باشد. اصلا اگر قرار باشد بخش‌خصوصی با پول دولت کار کند که این امر را نمی‌توان خصوصی‌سازی قلمداد کرد. وقتی صنعتی خصوصی می‌شود که بخش‌خصوصی با سرمایه خود آن صنعت را پیش ببرد و رونق دهد.

پس با توجه به صحبت‌های شما، خصوصی‌سازی در این زمینه موفق نخواهد بود؟!

بله! به نظر من یا خصوصی‌سازی اتفاق نمی‌افتد یا اگر هم انجام شود نتیجه مثبتی به دنبال نخواهد داشت. در ابتدا باید زمینه‌چینی کرد و مانند کشورهای ترکیه و اروپا تعریف قوانین کرد و سپس با زمینه‌سازی مناسب به سمت خصوصی‌سازی رفت.

مجتبی تقوی:
باشگاه یا خصوصی است یا نیست!

مجتبی تقوی، بازیکن سابق و مربی فوتبال معتقد است اگر قرار باشد دولت پس از خصوصی‌سازی تامین منابع کند، خصوصی‌سازی بی‌معناست. 

ارزیابی شما از خصوصی‌سازی دو باشگاه استقلال و پرسپولیس چیست؟!

به نظر من تا منبع درآمد مشخصی برای باشگاه‌های خصوصی تعریف نشده باشد و همچنان خلأ قوانین سبب شود که تامین منابع با مشکل روبه‌رو باشد، بی‌شک روند خصوصی‌سازی روند پاسخ دهی نخواهد بود. این تجربه در زمینه باشگاه‌هایی که شکلی یا واقعی خصوصی‌سازی شده‌اند، اتفاق افتاده و سبب ایجاد مشکل برای این باشگاه‌ها شده است.

به نظر می‌آید که تا تدبیر‌های لازم در زمینه زیرساخت‌های خصوصی‌سازی اعمال نشود، نمی‌توان امیدی به نتیجه مناسب از خصوصی‌سازی داشت. استقلال و پرسپولیس دو باشگاه با پشتوانه تماشاچی انبوه هستند و تاثیر بسزایی در فوتبال کشور دارند. نتیجه مثبت این دو باشگاه در مسابقات مختلف سبب ایجاد امید نسبت به فوتبال در میان هواداران فوتبال که بسیار زیاد هستند می‌شود و نتیجه نگرفتن آنها در مسابقات مختلف موجی از نا امیدی را رقم می‌زند. نمی‌توان گفت که دولت بدون کارشناسی دست به خصوصی‌سازی این دو باشگاه زده است، اما به نظر می‌آید که تا این معضل تامین منابع حل نشود، کل بحث خصوصی‌سازی در هر باشگاهی نتیجه‌بخش نخواهد بود. 

برخی کارشناسان معتقدند در ابتدای کار، بخش‌خصوصی تا حل این مشکلات می‌تواند از کمک‌های مالی دولت بهره ببرد، اما با برنامه‌ریزی مناسب و استراتژی‌های کاربردی نفش خودش را در رشد باشگاه‌ها اعمال کند، ارزیابی شما نسبت به این امر چیست؟!

اگر قرار باشد باز دولت تامین منابع را بر عهده بگیرد، پس این چه خصوصی‌سازی است. باشگاه یا خصوصی است یا نیست. این برنامه که برخی جاها نیمه‌خصوصی هستند و خصولتی و این عنوان‌ها به این معناست که خصوصی‌سازی اتفاق نیفتاده است. در کل همیشه افرادی بوده‌اند که تمایل داشته‌اند و دارند که در فوتبال سرمایه‌گذاری کنند، اما زمانی که این سرمایه‌گذار‌ها نتوانند بازگشت سرمایه‌ای ببینند دچار روند فرسایشی می‌شوند و این باشگاه‌ها را رها می‌کنند و می‌روند. نمی‌توان امر خصوصی‌سازی را بی‌توجه به ایجاد شرایط اعمال کرد. هر اتفاقی نیازمند محمل‌سازی است.

حشمت‌الله مهاجرانی:
پول شرط لازم و نه کافی برای سرمایه‌گذاری است

حشمت‌الله مهاجرانی، رییس باشگاه ابومسلم و مربی سال‌های دور تیم ملی ایران معتقد است بخش خصوصی برای در اختیار گرفتن این دو باشگاه باید تضمینی ارائه کند. 

به نظر شما دو باشگاه استقلال و پرسپولیس باید خصوصی‌سازی شوند یا خیر؟!

روند خصوصی‌سازی زمانی موفق خواهد بود که براساس ضوابط مشخصی صورت گیرد. ممکن است یک سرمایه‌گذار باشگاهی را برای چند سال در اختیار بگیرد و ناگهان پس از چند سال به هر دلیلی نخواهد این باشگاه را در اختیار داشته باشد. در این شرایط این باشگاه است که لطمه می‌بیند، بنابراین زمان خصوصی‌سازی باید یکسری ضوابط تعیین شود. در خارج از کشور برای بخش خصوصی یک ضابطه مشخص تعیین می‌کنند تا سرمایه‌گذار در حالی‌که از ظرفیت‌های باشگاه استفاده می‌کند، ملزم باشد یک خروجی مشخصی را در باشگاه ارائه کند.

مثلا سرمایه‌گذار برای سه‌سال باشگاه را در اختیار می‌گیرد و در این سه سال ملزم است یک استادیوم مختص باشگاه بسازد. در این شرایط زمانی که سرمایه‌گذار باشگاه را واگذار می‌کند، یک ارزش افزوده برای آن ایجاد کرده است. نباید داشتن پول تنها فاکتور واگذاری باشگاه تعیین شود، بلکه باید برای در اختیار گرفتن باشگاه یکسری ویژگی و ضوابط تعریف شود و آن زمان با توجه به داشتن آن ویژگی‌ها باشگاه را در اختیار سرمایه‌گذار گذاشت.

شرایط تامین منابع باشگاه‌ها به دلیل خلأ برخی قوانین نامشخص است، به نظر شما بخش خصوصی با در دست گرفتن این باشگاه‌ها چگونه می‌تواند تامین منابع کند؟!

وقتی ما درباره گارانتی سرمایه‌گذار صحبت می‌کنیم، در اصل با توجه به شرایط موجود این امر را مشخص می‌کنیم. اگر همه راه‌های تامین منابع باشگاه‌ها مشخص باشد و باشگاه سودآوری اقتصادی داشته باشد که دیگر نیازی به تضمین نیست. خود سرمایه‌گذار در این شرایط تمایلی به واگذاری و رها کردن باشگاه ندارد. اگر هم به هر دلیلی بخواهد این واگذاری را انجام دهد بی‌شک باشگاهی که سوددهی اقتصادی دارد خواهان زیادی خواهد داشت.

بنابراین بخش خصوصی با توجه به شرایط موجود و مشکل تامین منابع باید تصمیم بگیرد که باشگاه را در اختیار بگیرد. وقتی بخش خصوصی شرایط را پذیرفت و احساس کرد ظرفیت‌هایی برای او از سوی باشگاه ایجاد می‌شود، حالا باید برای در اختیار گرفتن باشگاه تضمینی ارائه کند.