بازار مکمل‌ها؛ هر روز گسترده‌تر از دیروز

بیش از 10تا 15سال است که فروش جهانی مواد تغذیه‌ای تحت عنوان مکمل‌های گوناگون پیشرفت بی‌سابقه‌ای را به خود دیده است. افراد زیادی به این عرصه وارد شده‌اند و محصولات متنوعی را به بازار عرضه کرده‌اند؛ محصولاتی که به قول آنان اکسیر جوانی، سلامتی و انرژی هستند. براساس آمارهای رسمی، در سال 2012 گردش مالی جهانی بازار مواد‌غذایی و مکمل‌ها 96میلیارد دلار بوده و در سال 2013 به حدود 104میلیارد دلار رسیده است. این گزارش‌ها رشد این بازار در سال‌های بعد را هم پیش‌بینی کرده‌اند. این رشد بیشتر در بازار پیشرفته‌ای چون ایالات متحده رخ خواهد داد، حال آنکه بازارهای در حال رشدی چون آسیا نرخ رشد خوبی را از خود نشان داده‌اند.

محصولات مربوط به کنترل وزن صدرنشین این روزها

دسته‌بندی این نوع محصولات در طول زمان به‌دلیل تغییرات زودگذر در بخش سلامت دستخوش تغییرات شده است. غذاهای کاربردی که ذاتا مفید و مناسب برای بازگرداندن سلامتی هستند، 30درصد بازار مکمل‌ها در سال 2012 را از آن خود کرده‌اند. غذاهای طبیعی و ارگانیک، دیگر دسته پرطرفدار در میان مواد‌غذایی و مکمل‌ها بوده‌اند.

این روند اما در حال تغییر است. محصولات پیشگیری و کنترل‌کننده احتمالا در سال‌های آینده گوی سبقت را از سایر رقبا می‌ربایند. یکی از دلایلی که می‌توان برای این موضوع ذکر کرد این است که مصرف‌کنندگان در کشورهای پیشرفته‌ای چون ژاپن، آمریکا و بریتانیا سالخورده هستند. تولیدکنندگان نیز با درک این مسئله به دنبال تولید محصولاتی می‌روند که مناسب این سن باشد. مثلا محصولات مربوط به بیماری‌های مزمن که احتمال ابتلا به آنها در این سن زیاد است. تولید این محصولات البته به خاطر سر و کار داشتن به جان افراد با موانعی چون مقررات سختگیرانه روبه‌رو است.

جهت‌گیری بازار مکمل‌ها در آینده

با اوضاعی که امروز بر جهان حاکم است، مقررات و نحوه اجرای آنها در مناطق مختلف جهان متفاوت است. این امر سرآغاز ایجاد فرهنگی تازه در بازار مواد‌غذایی و مکمل‌ها شده است. شیوه‌های کسب وکار، مواد تشکیل‌دهنده و محصولات اغلب برای رفتار یک منطقه خاص مناسب‌سازی شده است. برای مثال، اگر ماده اولیه خاصی در آمریکا ممنوع باشد، عرضه‌کنندگان دنبال فروختن آن ماده در کشورهای دارای اقتصاد نوظهور مثل هند یا برزیل هستند که قوانین‌شان کمتر سخت‌گیرانه است. به همین دلیل مطالعه بازار مواد‌غذایی و مکمل‌ها به‌صورت منطقه‌ای ضرورت به شمار می‌آید.

درحالی‌که نرخ رشد کلی بازار جهانی مواد‌غذایی و مکمل‌ها چندان انگیزه‌بخش و بزرگ نیست اما رشد قابل توجهی در دسته‌ها و زیردسته‌ها دیده می‌شود. اکنون مشتری‌ها آگاه‌تر از گذشته هستند و تمایل بیشتری به خرج کردن در این حوزه دارند. از نظر تولیدکنندگان، این اشتیاق می‌تواند تا حدی به خاطر تغییرات نظارتی و فراخوان محصولات واقعی نباشد. اختلال در عرضه می‌تواند یکی از نتایج این اتفاقات باشد. برای پیشگیری از وقوع این هیجان‌های آنی باید تولیدکنندگان به یک فرآیند مشخص برسند. در سال‌های 2013 و 2014، خیلی از کشورها هم قوانین نظارتی تازه‌ای وضع و هم قوانین موجود را تقویت کردند.

بازار جهانی مکمل‌های ورزشی

افزایش آگاهی نسبت به اهمیت سلامتی و تغییر گروه‌های مصرف‌کنندگان از جمله عوامل اصلی رشد بازار جهانی مواد‌غذایی و مکمل‌های ورزشی است. براساس گزارش یک شرکت تحقیقات غذایی بریتانیا در سال 2012، نسبت دنبال‌کنندگان رژیم‌های غذایی سالم در بریتانیا از 70درصد در سال 2004 به 80درصد در سال 2012 رسید. در سال‌های اخیر، گروه‌های مصرف‌کننده جدید سهم خود را در بازار مکمل‌های ورزشی افزایش داده‌اند. مصرف‌کنندگان حرفه‌ای که سبک زندگی‌شان براساس این مکمل‌ها شکل گرفته، از این داروها برای تجدید قوا، جایگزینی فوری برای وعده‌های غدایی یا میان وعده سالم استفاده می‌کنند، بنابراین تولیدکنندگان با تمرکز بر سالم بودن و طعم دلپذیر محصولات‌شان را تولید می‌کنند.

بازار مکمل‌های ورزشی نیز در مسیر توسعه است و راه خود را از بازارهای بزرگ در آمریکای شمالی به سمت کشورهای در حال توسعه در اروپا، ‌آسیا و اقیانوس آرام کشانده است. کشورهایی چون هند و چین به دلیل جمعیت زیاد در آینده فرصت‌های خوبی را برای بازار این نوع مکمل‌ها ایجاد خواهند کرد. علاوه بر این، مصرف سرانه پایین و رویدادهای ورزشی معتبر پیش‌رو به شرکت‌های تولیدکننده مکمل‌های ورزشی اجازه می‌دهد خودشان را بیش از پیش در این بازار تثبیت کنند. این شرکت‌ها در حال حاضر و هم‌راستا با تغییر گروه‌های مصرف‌کنندگان و نیز مناطق گوناگون شروع به تولید محصولات و طعم‌های تازه کرده‌اند.

مهم‌ترین چالشی که در مسیر رشد این شرکت‌ها وجود دارد، تبلیغات منفی درباره استفاده از مواد ممنوع در ترکیب این مکمل‌هاست. از این گذشته، تغییر اولویت‌های مشتری و گسترش شبکه‌های توزیع از دیگر موانع سر راه این شرکت‌هاست. با همه این موانع و مشکلات کشورهای پیشرفته‌ای چون آمریکا و کشورهای اروپایی بخش بزرگی از این بازار را در اختیار دارند، اما همزمان با تمایل هرچه بیشتر مصرف‌کنندگان در کشورهای در حال توسعه به مصرف محصولات مرتبط با سلامت، انتظار می‌رود این اقتصادها چالشی جدی را برای برتری اقتصادهای توسعه‌یافته ایجاد کنند. انتظار می‌رود که سازماندهی رویدادهای معتبر ورزشی در این کشورها منجر به افزایش زیاد تقاضا برای محصولات غذایی ورزشی در بازارهای مواد‌غذایی ورزشی شود.

آمارها سخن می‌گویند

در سال‌های اخیر و با فراگیر شدن هر چه بیشتر زندگی آنلاین امکان خرید اینترنتی و رسیدن مستقیم محصول به مصرف‌کننده بیش‌از‌پیش فراهم شده است. همین امر باعث شده تا تقریبا تمام کالاهای مورد نیاز مصرف‌کنندگان به‌صورت آنلاین قابل خریداری باشد. آمار جالبی در این‌باره در آمریکا وجود دارد. در سال 2012 کل خریداران اینترنتی این اقلام 1/19 میلیون‌نفر بوده‌اند و انتظار می‌رود این آمار در سال 2018 به رقم خیره‌کننده 1/215میلیون نفر هم برسد. دسترسی آسان به وب‌سایت‌های اینترنتی و امکان بالا رفتن اطلاعات درباره اهمیت سلامتی باعث شده تا کاروبار این نوع محصولات در آمریکا و البته جهان سکه باشد.

به‌طورکلی آمریکای شمالی بیشترین سهم را در بازار مصرف مکمل‌های ورزشی دارد. اروپا نیز پس از آمریکای شمالی در رتبه دوم قرار دارد و بعد از قاره سبز آسیا و اقیانوسیه قرار دارند. آمریکا بیشترین سهم بازار را در آمریکای شمالی دارد. براساس آمارهای رسمی در سال 2013 جمعیت شهری کشورهای آسیا و اقیانوسیه 9/1 میلیارد نفر بوده است. انتظار می‌رود این آمار در سال 2050 به 3/3 میلیارد نفر برسد. افزایش جمعیت شهری در آسیا و اقیانوسیه می‌تواند فرصت مغتنمی برای رشد فرصت‌های ارزشمند بازارهای مواد‌غذایی و مکمل‌ها باشد. این فرصت مغتنم مسلما بیش از هر چیز و هر کس به کام سازندگان مکمل‌های غذایی خواهد بود. اما تغییر در الگوی خرید مکمل‌های ورزشی در کشورهای در حال توسعه می‌تواند باعث فروریختن دیواره سازمان پرقدرت صنایع تولید مکمل‌های ورزشی در کشورهای پیشرفته شود.