بازارهایی که هیچ انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاران باقی نمی‌گذارد

امروزه در برخوردهای اجتماعی یا کاری می‌بینیم که دوستان یا مشتریان از شرایط بد مالی خود صحبت می‌کنند و اشاره به وضع بد بازار و رکود حاکم در فضای اقتصادی و کسب‌وکاری دارند، در حالی‌که شاید اگر از جایی به آنها پیشنهاد سرمایه‌گذاری شود به استقبال آن می‌روند. بر این باورم با توجه به شرایط کمبود نقدینگی در اقتصاد که همه از آن گله‌مندند، اکثر مردم به دنبال سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت، پربازده، کم ریسک و با سود بالا هستند و این موضوع بیش از آنکه متاثر از مسائل اقتصادی صرف باشد به عدم اطمینان موجود در بازار و فضای مه آلود حاکم بر اقتصاد ایرانباز می‌گردد. ناگفته نماند که برخی از موارد فوق می‌تواند اجتماع نقیضین باشد. به‌عنوان مثال بدیهی است که سرمایه‌گذاری کم‌ریسک سوددهی زیادی نمی‌تواند داشته باشد و ...

اولویت اول صاحبان سرمایه

در چنین شرایطی نخستین، کم ریسک‌ترین و مطمئن‌ترین گزینه‌ای که برای سرمایه‌گذاری به ذهن می‌رسد، انتقال پول به حساب‌های بانکی و موسسات اعتباری مجاز است تا فرآیند سرمایه‌گذاری از این کانال دنبال شود و با توجه به شرایط حاکم بر نظام بانکی کشور بخش قابل توجهی از ریسک سرمایه‌گذاری به بانک‌ها منتقل شود. طبعا بانک‌های تحت نظارت بانک مرکزی نمی‌توانند همچون موسسات غیر‌مجاز سود غیر‌مصوب را به مشتریان ارائه کنند در حالی‌که موسسات غیر‌مجاز یا به عبارت بهتر غیر‌قانونی سود بیشتر با درصد ریسک بالاتر به مشتریان خود ارائه می‌کنند. همان‌طور که در هفته‌های گذشته مقامات بانک مرکزی اعلام کردند که مسئولیت سرمایه‌گذاری در این موسسات بر عهده خود مشتری است و نه بانک مرکزی.

به هر روی سرمایه‌گذاری در بانک‌ها و موسسات غیر‌مجاز علاوه بر آنکه پول را از چرخه تولید دور می‌کند در شرایط امروز سرمایه‌گذار را به بازارهای دیگر سوق می‌دهد (در شرایط فعلی اقتصاد ایران بازدهی تولید مولد به‌طور میانگین نسبت به سایر بخش‌ها کمتر است). به‌عنوان مثال عدم تناسب نرخ تورم و سود سپرده‌ها می‌تواند برای مشتری حسابگر موجب برهم زدن آرامش فکری او و تأمل در گزینه‌های دیگر سرمایه‌گذاری شود.

املاک و مستغلات بازار کم ریسک و قابل اتکا در بلند‌مدت 

بازار املاک و زمین همچون گذشته از ریسک‌پذیری پایینی برخوردارند. همچون ادوار گذشته – به‌جز موارد استثنایی – کمتر شاهد بودیم که با خرید ملک یا زمین زیان‌ده باشد. با توجه به مشکلات ساخت‌و‌ساز از قبیل گرانی مصالح و نوسان قیمت آهن در سنوات اخیر عده بیشتری به بازار زمین تمایل نشان داده‌اند. سرمایه‌گذاری در این زمینه مطابق آمار‌های ادواری چندین دهه اخیر می‌تواند ریسکی پایین، بازدهی مطمئن به‌رغم قابلیت سهل‌الوصول بودن به دلیل شرایط راکد بازار ملک داشته باشد و به عنوان رایج‌ترین روش سرمایه‌گذاری امروز در ایران اطلاق شود. اما نکته‌ای که بیش از همه اهمیت دارد قابلیت نقدشوندگی در بازار املاک و مستغلات است. در شرایط فعلی که شرایط رکودی در بازار حاکم است این مسئله بیشتر به چشم می‌آید، بنابراین سرمایه‌گذاری در این زمینه بهترین گزینه برای افراد با اهداف بلند‌مدت است. با توجه به اینکه تقاضای مصرفی در این بازار روند طبیعی خود را دنبال می‌کند کاهش تقاضای سوداگری در بازار املاک باعث شده تا تب و تاب بازار فروکش کند و به نظر نمی‌آید اتفاق تازه‌ای در این بازار رخ دهد، لااقل تا پایان سال این پیش‌بینی قابل اتکاست.

مبتدی‌ها به بازار سهام فکر نکنند

درخصوص بازار سهام و اوراق بهادار نیز باید اذعان داشت که به‌دلیل برخی سیاست‌های نادرست دولتی از تب و تاب سنوات گذشته افتاده است. برخی سوء‌استفاده‌ها از ناآگاهی برخی اقشار جامعه و ضررهای ابتدایی افراد به‌دلیل راهنمایی‌های نادرست و سرمایه‌گذاری‌های غلط موجب شده تا میزان سرمایه‌گذاری در بورس اوراق بهادار به حداقل خود برسد. لازم به ذکر است که شرایط سیاسی خاص حاکم بر جامعه نیز در متلاطم بودن دریای بورس بی‌تأثیر نیست، چراکه همچون بسیاری از بازارها، این بازار منتظر آینده توافقات مانده است. بنابراین در یک توصیه کلی می‌توان گفت که تازه وارد‌ها و مبتدی‌ها به هیچ‌وجه با انگیزه‌های سوداگری و نوسان‌گیری وارد بازار نشوند. توقع بازدهی کوتاه‌مدت در شرایط فعلی بازار به‌ویژه برای مبتدی‌ها بعید و غیر‌منطقی است اما با یک نگاه بنیادی و بلند‌مدت حضور در این بازار می‌تواند منافعی را برای شما تضمین کند.

آرامش قبل از توفان 

بازار ارز و طلا هر کدام در عین به هم پیوسته بودن و تأثیر و تاثرپذیری از عوامل و متغیر‌های دیگر اقتصاد، شرایطی متفاوت از هم را دارند. به‌طور جزء بازار طلا علاوه بر متغیرهای مؤثر بر بازار دلار از اعتصابات معدنچیان جنوب آفریقا نیز تأثیر می‌گیرد، همان‌طوری که بازار ارز تحت تأثیر سیاست‌های متغیر دولت آمریکا و اتحادیه اروپا است. هرچند میزان تمایل به سرمایه‌گذاری در بازار طلا در قیاس با بازار ارز کاهش چشمگیری یافته است و به‌جز در مقاطعی مانند دو هفته ابتدایی بعد از تعطیلات نوروزشرایط آرامی را سپری کرده است. 

در طرف دیگر هم با سیاست‌گذاری مناسبتر دولت فعلی در سنوات اخیر که موجب ثبات نسبی بازار ارز شده، از جو هیجانی و سود و ضررهایی که گاهی حتی در طول یک روز اتفاق می‌افتاد کاسته شده و آرامش نسبی بر این بازار حکمفرما شده اما این بازار همچنان نوسان بیشتری را نسبت به بازار طلا دارد. بازار ارز و طلا بازاری ساکت و در انتظار شرایط ایران پس از لغو تحریم‌هاست. با نیم نگاهی به گذشته‌های دور بازار ارز و طلا می‌توان اذعان کرد که امروزه با توجه به شرایط خاص اقتصادی این بازار بسیار متاثر از متغیرهای اقتصاد سیاسی است و بیش از همه قابلیت تغییر و تحول دارد.