برجام ورود لاینرهای جدید و انتقال فناوری های نو را امکان پذیر کرد / انقلاب دریایی در راه است

تبدیل شدن به مرکز دریایی منطقه و رقابت با تمام بنادر کشورهای حاشیه خلیج فارس بخشی از برنامه کلانی است که ایران برای آینده دریایی خود در نظر گرفته و در طول سال های گذشته نیز تلاش کرده لااقل بخشی از گام های مورد نیاز برای رسیدن به این آرمان اقتصادی را بردارد. 

ایران از نظر جغرافیایی ظرفیت بالقوه بسیار بالایی برای رقابت با حریفان منطقه ای خود دارد. دسترسی همزمان به خلیج فارس و دریای عمان، مرز مشترک زمینی و دریایی با کشورهای آسیای میانه و اروپای شرقی و کوتاه ترین راه برای اتصال به اروپای غربی تنها بخشی از مزیت های نسبی است که ایران در قیاس با رقیبان خود دارد و این امر نیازمند پیگیری های جدی در عرصه عمل است.

این پیگیری ها در سال های گذشته با سد محکم تحریم ها مواجه شده بود. از ممنوعیت یا محدودیت های جدی بر سر راه حرکت کشتی های ایرانی و بیمه های داخلی گرفته تا خداحافظی بسیاری از لاینرهای بین المللی با بندر شهید رجایی زیر سایه سنگین فشارها، تنها بخشی از اتفاقات منفی است که در طول این سال ها برای صنعت دریایی ایران به وجود آمده و دسترسی به برنامه های بلند مدت را با اما و اگر مواجه کرده است.

از این روزهای سخت اما در حال حاضر هیچ خبری نیست. بار دیگر بسیاری از لاینرهای دریایی به ایران بازگشته اند، بیمه های ایران بار دیگر مورد قبول هستند و ترانزیت و ترانشیپ دریایی افزایش یافته است. در کنار همه این نکات مثبت باید به افزایش سرمایه گذاری بخش خصوصی داخلی و خارجی در بنادر ایران اشاره کرد که افق توسعه را در این حوزه گسترش داده اند.

اما این روند مثبت در طول این ماه ها با یک ابهام مهم مواجه بوده است. بندر شهید رجایی به عنوان قطب دریایی ایران با یک ابهام مهم روبه رو بوده و آن اپراتور قطعی این بندر است. به عقب افتادن چندباره مناقصه، ابهام ها را بیش از پیش کرده است. حالا و با توجه به اظهارات جدید سازمان بنادر به نظر می رسد تا ماه آینده روند کار مناقصه نهایی خواهد شد و یک اپراتور که با مشارکت ایرانی- خارجی کار خود را آغاز خواهد کرد، به زودی مشخص خواهد شد.

سعید نژاد گفته از آن منظر که باید پایه این کار داخلی باشد، شرکت مذکور هم باید ایرانی باشد، در این زمینه تجربیات مفیدی هم داریم اما وجود شرکت های خارجی از آن منظر مهم است که باید متعهد شوند دو هدف را برای ما محقق کنند؛ اول موضوع «تأمین بار و جذب خطوط» مدنظر است و دوم موضوع «انتقال دانش فنی» برای این کار خصوصا در بخش نرم افزاری که شرکت های خارجی باید تعهد دهند این اهداف را محقق می کنند.

سازمان بنادر به اجرای مناقصه متعهد باشد

معاون سابق سازمان بنادر و دریانوردی معتقد است آنچه بیشترین نقش را در رسیدن ایران به اهداف کلان دریایی خود ایفا می کند، اجرای دقیق شرایط واگذاری اپراتور، شفافیت در تمام مراحل آن و البته اجرای کامل تعهدات مطرح شده در این زمینه است.

سعید ایزدیان در گفت وگو با «فرصت امروز» تصریح کرد: اینکه خارجی ها وارد برنامه های کلان دریایی ایران شوند بحث تازه ای نیست و در طول تمام سال های گذشته بحث ها در این زمینه وجود داشته است. البته قوانین اجازه ورود مستقیم خارجی ها به اپراتور رجایی را نمی دهد و آنها باید در قالب مشارکت با طرف ایرانی به این حوزه بیایند.

به گفته وی، در صورت حضور قطعی خارجی ها، ایران می تواند از توان فنی و دانش روز آنها استفاده کند و البته در کنار آن طرف های ایرانی را نیز قوی کند. البته این موضوع به شرط آن خواهد بود که اوضاع به طور کامل براساس آنچه در مناقصه قید شده است، اجرایی شود. موضوعی که امیدواریم با توجه به صحبت های جدید مدیرعامل سازمان بنادر، در آینده نزدیک شاهد اجرای آن باشیم.

ورود خارجی ها به ورود سرمایه محدود نشود

مسعود پلمه، رئیس هیأت مدیره انجمن کشتیرانی نیز در گفت وگو با «فرصت امروز»، تصریح کرد: ورود سرمایه گذاران و شرکت های خارجی به آب های ایران از دو منظر برای ما اهمیت دارد؛ از یک سو شرایط برای ورود سرمایه های جدید فراهم می شود و از سوی دیگر می توان انتظار داشت حضور ایران در عرصه بین المللی افزایش یابد. اگر تنها هدف ما به حوزه نخست محدود شود، با گذشته و شانس هایی که از قبل وجود داشت فرق چندانی نمی کند اما در صورتی که این امکان به وجود آید که از حضور آنها استفاده گسترده ای صورت گیرد می توان انتظار داشت شرایط بهتر شود.

وی با بیان اینکه مدیریت تجهیزات در بنادر باید به بخش غیر دولتی تخصیص یابد، عنوان کرد: در دریاهای ایران، بخشی که مربوط به امنیت ملی می شود، به هیچ عنوان قابلیت خدشه دار شدن ندارد و در این چارچوب تمام نظرات یکسان است اما در حوزه مدیریت تجهیزات و کارایی بنادر شرایط متفاوت است زیرا می توان با امکانات قانونی که وجود دارد این امکان را به وجود آورد، موضوعی که متأسفانه در این سال ها چندان به آن توجه نشده است و امیدواریم بحث واگذاری های جدید به این عرصه نیز گسیل شود.

هرچند تا نهایی نشدن قیمت های ارائه شده از سوی شرکت های متقاضی اپراتوری بندر رجایی نمی توان انتظار داشت به طور دقیق شرکت ها و کشورهای خارجی مشارکت کننده مشخص شوند اما با توجه به هدف گذاری کلانی که برای استفاده از توان آنها در قدرت گرفتن دریایی ایران مدنظر قرار گرفته و بندر رجایی در این حوزه در کنار بندر چابهار که به هندی ها واگذار شده قرار می گیرد، امیدها به وقوع یک انقلاب دریایی افزایش یافته و این امر مقدمات تبدیل شدن ایران به قطب دریایی منطقه را فراهم خواهد ساخت.

ارتباط با نویسنده : j.hashemi1992@gmail.com