امیدهایی که به نتیجه مذاکرات بسته است

امروز ضرب‌الاجل نهایی مذاکرات وین است. روز سرنوشت‌سازی که دوسال برای آن تلاش شده است. دو طرف تاکید دارند که هیچ برنامه‌ای برای تمدید مذاکرات در صورت به نتیجه نرسیدن در این دور از مذاکرات ندارند. اما همه امید‌ها با این صحبت به روند مثبت و نتیجه مثبتی است که از این مذاکرات بیرون می‌آید. اتفاقی که فصل تازه‌ای در ارتباط اقتصاد ایران با جهان رقم خواهد زد و خروج ایران از انزوای جهانی را به دنبال خواهد داشت. مهم‌ترین اصلی که تیم مذاکره‌کننده ایرانی به دنبال آن است برداشتن تحریم‌هاست که هر‌چند اگر با آن امر موافقت شود روند حذف تحریم‌ها یک روند خاص خواهد بود اما فضای خموده و راکد اقتصاد ایران را به تکاپو وا‌می‌دارد.

فضایی که بی‌ثباتی و رخوت از آن رخت بر می‌بندد و فعالان اقتصادی با امید بیشتری در یک فضای روشن و امیدوار‌کننده دست به فعالیت می‌زنند. این روزها همه به گمانه‌زنی درباره نتیجه مذاکرات می‌پردازند. گمانه‌زنی‌هایی که نمی‌تواند چندان صادق و جدی باشد زیرا حتی بیانیه مشخصی از سوی تیم مذاکره‌کننده به بیرون ارائه نشده است، اما همه بر یک اتفاق متفق‌القول هستند و آن هم ایجاد امید در فضای اقتصادی و روانی ایران است که نتیجه مثبت مذاکرات در پی خواهد داشت. بخش خصوصی نیز در این میان امیدها را به نتیجه مذاکرات بسته تا موانع را از سر راه بردارد و به تعامل مناسبی با جهان بپردازد. در ادامه تلاش کرده‌ایم در گفت‌وگو با اعضای اتاق بازرگانی چشم‌انداز اقتصاد ایران در پی نتیجه مثبت مذاکرات را بررسی کنیم.

سیدرضی حاج آقا میری:
نتیجه مثبت مذاکرات فضای ثبات می‌سازد

سیدرضی حاج آقا میری، عضو هیأت نمایندگان اتاق تهران معتقد است که با نتیجه مثبت مذاکرات فضای ثبات و شفافیت میان ایران و جهان رقم خواهد خورد.

با توجه به نزدیک شدن ضـرب‌الاجـل مذاکرات و امید به نتیجه مثبت آن و برداشتن تحریم‌ها چشم‌انداز اقتصاد ایران به نظر شما چگونه خواهد بود؟

من آینده را خیلی مثبت می‌بینم، نه فقط به خاطر برداشتن تحریم‌ها که فکر نمی‌کنم در کوتاه‌مدت برداشته شود و اقتصاد ایران را شکوفا کند، بلکه همین که این تابو بشکند و هر دو طرف با حسن نیت در ارتباط با تصحیح و ترمیم روابط فی‌مابین قدم بردارند می‌توان فصل تازه‌ای در روابط ایران و جهان ایجاد کرد. منظور از دوطرف ایران و کل گروه 1+5 است که در اصل شامل جهان می‌شود. ما در هر حال در یک انزوای جهانی قرار داریم و حتی کشورهایی که با ما در حال بده بستان هستند از این انزوا و عدم ارتباط مناسب با جهان به نفع منافع ملی خودشان سوءاستفاده می‌کنند که نمی‌توانیم به آنها نیز خرده بگیریم. در نتیجه از بین رفتن این تابو‌ها، ما در جهان می‌توانیم منتظر یک اتمسفر مناسبی باشیم. آینده‌ای که سوءنیت‌ها و موانع پی‌در‌پی از بین خواهد رفت و حداقل چیزی که در کوتاه‌مدت به دست خواهیم آورد این است که وضع از این بدتر نخواهد شد و در طولانی‌مدت می‌توانیم منتظر تحولات مثبت باشیم. بدتر نشدن وضع یعنی اضافه نشدن بر موانع و نیفزودن بر قطعنامه‌ها علیه ما که اتهام‌زنی‌های نامناسب به ایران بود و خسران زیادی در پی داشت. بنابراین من آینده را با یک فضای سالم برای اقتصاد متصور هستم که افکار منفی با افکار مثبت جایگزین می‌شود. آنچه صحبت من را ساپورت می‌کند متقاضیان و شرکت‌های خارجی زیادی است که در صف ایستاده‌اند و برای ایجاد تعامل با ایران ابراز تمایل کرده‌اند. ما به سرمایه‌گذاری خارجی احتیاج داریم. متعاقب آن می‌شود بهره‌وری اقتصادی بیشتری در کشور ایجاد کنند.

جدای از آنکه شما به سرمایه‌گذاری خارجی اشاره کردید، ما حتی در حوزه سرمایه‌گذاری داخلی نیز با مشکل مواجه بودیم و افرادی که سرمایه داشتند تمایلی برای فعالیت در بازار ایران نداشته‌اند. با این تغییرات وضعیت حضور سرمایه‌گذاران داخلی را چطور می‌بینید؟

بدون شک اینچنین است. شرایط فعلی شرایط ابهام و بی‌ثباتی است. با امضای قرارداد شرایط ثبات و شفافیت ایجاد خواهد شد که مشوق سرمایه‌گذار داخلی است. سرمایه‌گذار داخلی نیز زمانی که احساس کند فضا مناسب نیست تمایلی به ورود به بازار بی‌ثبات و پر ابهام ندارد. وقتی ثبات ایجاد شود و منابع مالی بلاک شده در جهان در شرف آزاد شدن، خبر از آن می‌دهد که سقوط ارزش پول ملی متوقف خواهد شد و قیمت دلار به ثبات خواهد رسید. همه اینها سرمایه‌گذار را تشویق می‌کند که روی آینده سرمایه‌گذاری در ایران می‌توانی حساب کنی و با یک استراتژی مناسب آینده اقتصادی مناسبی را برای خود رقم بزنی.

در این میان نقش دولت را شما چگونه تعریف می‌کنید، آیا این وضعیت به خودی خود شرایط مناسبی را رقم خواهد زد یا اینکه سیاست‌ها و برنامه‌های دولت نیز در این میان اهمیت دارد؟

به نظر من نه فقط دولت باید سیاست مناسبی را منطبق با نتیجه مذاکرات در پیش بگیرد که بخش‌خصوصی نیز با توجه به آن باید استراتژی مناسبی تدوین کند و پی بگیرد. ما باید بدانیم چه تاکتیک‌هایی را باید در نظر بگیریم که امضای این توافقنامه نتایج مثبتی را در پی داشته باشد و منافع ملی را تأمین کند. اگر دولت ثبات کشور در بخش مربوط به خود را در نظر نگیرد نمی‌توان نتیجه خوبی گرفت. مثلا در حوزه ثبات قیمت ارز، اگر دولت این نرخ را ثابت نگه ندارد و آن را رها کند این می‌تواند به وضعیت کسب‌وکار لطمه بزند. بنابراین خود اینکه استراتژی دولت چه خواهد بود و چه تاکتیک‌های مبتنی بر ثبات در پیش خواهد گرفت بسیار مهم است.

بــرخـی معتقدند که بخش‌خصوصی فارغ از سیاست دولت می‌تواند با برداشتن تحریم‌ها اقتصاد کشور را شکوفا کند، آیا این حرف صادق است؟

من شخصاً این اعتقاد را ندارم. از نظر مبنایی این حرف درست است. اما وقتی این صحبت صدق می‌کند که کشور ما یک کشور مبتنی بر اقتصاد بخش‌خصوصی باشد اما در ایران وزنه اقتصادی دولت بسار قوی است. ما نمی‌توانیم در اقتصاد ایران دولت را نبینیم. اکثریت اقتصاد کشور زیر نظر دولت است. نه فقط دولت که آن شرکت‌های معروف به خصولتی یا شرکت‌هایی که منابع آنها از طریق دولت تأمین می‌شود اینها بخش خصوصی نیست و به‌راحتی می‌توانند روندی را که بخش‌خصوصی دنبال می‌کند به سمت و سوی دیگری ببرند. من فکر می‌کنم که این‌گونه نیست و این امر به یک تعامل بین دولت و بخش‌خصوصی نیاز دارد. دولت در این زمینه در سیاست‌هایش باید به بخش‌خصوصی اهمیت بدهد. سیاست‌هایی که دولت دنبال می‌کند باید با تعامل و مشورت با بخش‌خصوصی باشد و تلفیقی بین اقتصاد دولتی و خصوصی به وجود آید. امید است در طولانی‌مدت دولت حضورش را در اقتصاد کم کند و اقتصاد را به بخش‌خصوصی بسپارد تا بتوانیم آینده اقتصادی مناسبی را پیش‌رو متصور باشیم.

***

علینقی خاموشی:
مدیریت سلامت است که کشور را رو به جلو می‌راند

علینقی خاموشی، عضو هیأت نمایندگان اتاق و رییس اسبق اتاق بازرگانی معتقد است نمی‌توان با برداشتن تحریم‌ها منتظر بود یک شبه ره صدساله برویم.

با توجه به اینکه به‌زودی نتیجه مذاکرات مشخص خواهد شد و امید است که تحریم‌ها برداشته شود، از نظر شما چشم‌انداز اقتصاد ایران چگونه خواهد بود؟

من معتقد نیستم که برداشتن تحریم‌ها تغییری در اقتصاد کشور و در وضعیت اقتصادی مردم ایجاد کند.

یعنی به نظر شما تحریم‌ها در اقتصاد ایران نقشی نداشته است؟!

حتی اگر تحریم‌ها نیز برداشته شود نمی‌توان در کوتاه‌مدت امید زیادی به بهبود وضعیت اقتصاد داشت. این پروسه، یک پروسه زمانبر است که در کوتاه‌مدت نمی‌توان پیامدهای مثبت آن را در اقتصاد شاهد بود.

به هر حال نمی‌توان آن را بی‌تاثیر دانست. به هرحال فکر نمی‌کنید که برداشتن تحریم‌ها قدم به قدم در وضعیت اقتصاد بهبود ایجاد کند؟

این امر بستگی به مدیریت مناسب و سیاست‌گذاری دولت دارد. شما حتی در یک اشل کوچک نگاه کنید. یک خانواده با یک بودجه کم می‌تواند خودش را خوب اداره کند، اما خانواده دیگر به دلیل نداشتن عقل معاش نمی‌تواند با بودجه بالاتر خودش را اداره کند. به هر حال هر چیزی ممکن است، می‌توان منتظر بهبود هم بود، اما به شرطی که سیاست مناسبی دنبال شود. من اساساً به نتیجه مذاکرات خوشبین هستم و امیدوارم. اما این به معنای آن نیست که فکر کنیم اگر نتیجه مثبت بود یک شبه همه مشکلات برداشته می‌شود و اقتصاد ایران یک شبه به دوران پیش از تحریم بازمی‌گردد و همه مشکلاتی که به مدیریت و نه به تحریم مربوط است نیز برطرف می‌شود. اگر کسی این‌گونه فکر کند، فقط در خواب و خیال است. من انتظار ندارم تغییرات عمده‌ای ایجاد شود.

بــرخـی از کارشناسان و تجار معتقدند اگر تحریم‌ها برداشته شود بخش‌خصوصی بی‌نیاز از دولت می‌تواند تحولات عمده‌ای در اقتصاد ایجاد کند، شما با این مسئله موافق هستید؟

من اساساً به بخش‌خصوصی معتقد هستم. ورود همتایان غربی و باز شدن فضای اقتصادی، فضای رقابت را رقم خواهد زد و وضعیت مناسبی را پیش‌رو خواهد گذاشت. اما نمی‌توان پیش‌بینی کرد که بخش‌خصوصی تا چه حد دستش در این میان باز خواهد بود. من خود کاسبم و کار آزاد دارم. وقتی در بازار وارد می‌شویم و در پروسه رقابت قرار می‌گیریم، چون همه منافع به ما برمی‌گردد بیشتر و بهتر درجهت ارتقای کیفیت و سوددهی بیشتر قدم برمی‌داریم. بنابراین من به بخش‌خصوصی معتقد هستم.

به هر حال نمی‌توان نقش بخش‌خصوصی در اقتصاد و توسعه آن را نادیده گرفت!

همین‌طور است. بخش‌خصوصی بسیار تأثیر‌گذار است. هر قدمی در بخش‌خصوصی تولید کار و تولید کالا است و نمی‌توان منکر آن شد، اما این به آن معنا نیست که اگر بخش دولتی سیاست مناسبی را دنبال نکند، بخش‌خصوصی یک تنه می‌تواند اقتصاد را نجات دهد. بخش‌خصوصی یک نگاه سودآور دارد. اما بخش عمومی و دولتی این‌گونه نیست. افراد دلسوز نیستند. در همه کشورها بخش‌خصوصی تقویت می‌شود و یک رقابت سالم رقم می‌خورد. جامعه باید طوری رفتار کند که کیفیت تولیدات را ارتقا دهد و نیاز به خارج را کم کند تا به سمت توسعه و پیشرفت قدم برداریم.  اما فارغ از اینکه نظر من درست است یا نه به نظر من مهم‌ترین مسئله مدیریت سلامت است که کشور را رو به جلو می‌راند.