اما و اگرهای بازگشت فرش ایرانی به آمریکا

این روزها صحبت از آغاز صادرات فرش دستباف ایرانی به آمریکا مطرح است. البته در عین حال اما و اگرهای بسیاری در رابطه با این موضوع که پس از سال‌ها تحریم و دوری از بازار آمریکا، فرش ایران چگونه می‌تواند حضور پررنگی در این بازار داشته باشد، وجود دارد. در سال‌هایی که صادرات فرش دستباف ایرانی به آمریکا تحت تاثیر تحریم‌های اعمال شده بود، چندین کشور رقیب جای ایران را در بازار فرش آمریکا به خود اختصاص داده‌اند و رقبایی مانند چین، پاکستان و هند با صادرات فرش به آمریکا توانسته‌اند از جای خالی ایران در این بازار نهایت استفاده را ببرند.

این در حالی است که بسیار بعید به نظر می‌رسد ایران بتواند در شرایطی که تحریم‌ها لغو شده، بار دیگر جایگاه خود را به‌عنوان صادرکننده اصلی فرش دستباف به آمریکا به دست آورد زیرا معمولا زمانی که یک کشور بازار صادراتی یک محصول را از دست می‌دهد، دیگر به سادگی نمی‌تواند آن بازار را تصاحب کند. این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که در نهایت فرش یک کالای لوکس است و این طور نیست که برای یک آمریکایی حتما این ضرورت که فرش خریداری کند، وجود داشته باشد.

همچنین باید به این نکته توجه داشته باشیم که در کشورهایی مانند آمریکا، بازار، عرضه و تقاضا، مصرف‌کننده و تولیدکننده به سرعت تغییر شکل می‌دهند. این در حالی است که تا سال 2000 میلادی صادرات فرش دستباف ایرانی به آمریکا تحریم بود و در این مدت کشورمان بخش عمده‌ای از این بازار را از دست داد. در همین مدت ایران به کشورهایی مانند هند، پاکستان و چین اجازه داد تا جای ایران را در صادرات فرش دستباف به آمریکا بگیرند.

در سال 2000 میلادی تا 2010 تحریم‌های اعمال شده برای صادرات فرش دستباف ایرانی به آمریکا لغو شد و ورود فرش ایرانی به آمریکا آزاد شد، اما در همان زمان هم به دلیل محدودیت‌هایی که اعمال شده بود، ایران نتوانست جایگاه قبلی خود را در کشور آمریکا به دست آورد ولی تا حدودی توانست به حالت طبیعی خود بازگردد اما در سال 2010 میلادی مجددا تحریم‌های سنگین علیه واردات فرش دستباف ایرانی به آمریکا اعمال شد.

این در حالی است که این تحریم‌ها بسیار سخت‌تر بود به طوری که در مرحله اول تحریم‌ها که پس از تسخیر سفارت آمریکا تا سال 2000 میلادی اعمال شد، با استفاده از روش‌های غیرقانونی مانند قاچاق، فرش دستباف ایرانی از طریق کشورهایی مانند مکزیک و کانادا به آمریکا وارد می‌شد اما در تحریمی که از سال 2010 میلادی اتخاذ شد تمام درها به روی فرش دستباف ایرانی بسته شد و سخت‌گیری‌ها به‌شدت افزایش یافت و به هیچ عنوان اجازه داده نشد که فرش دستباف ایرانی وارد آمریکا شود.

همچنین در این مرحله از تحریم‌ها کار تا جایی پیش رفت که خارج شدن فرش‌های ایرانی به خارج از این کشور ممنوع شد. زمانی که درها به روی افرادی که فرش دستباف ایرانی را در اختیار داشتند، بسته شد شرکت‌ها نیز از کار کردن و تبلیغ کردن روی فرش ایرانی منع شدند.

باید به این نکته توجه داشته باشیم که ماهیت تجارت فرش به این صورت است که زمانی که مقداری فرش در یک انبار وجود دارد، فروش و عرضه آن دشوار است اما زمانی که فرش جدیدی وارد بازار می‌شود بخشی از فرش‌های جدید به همراه فرش‌هایی که از قبل باقی مانده است، در یک مجموعه قرار می‌گیرد و به شکل همزمان به فروش می‌رسد. زمانی که از واردات فرش دستباف ایرانی به آمریکا جلوگیری شد، دیگر فرش‌های باقیمانده از گذشته هم به فروش نرفت.

بنابراین این موضوع به فرش‌های باقیمانده از گذشته آسیب بسیار زیادی وارد کرد و این فرش‌ها هم فروش نرفت و کسی نتوانست این فرش‌ها را از آمریکا خارج کند و در کشور دیگری به فروش برساند. این در حالی است در سال‌هایی که ما تحت تاثیر تحریم‌ها قرار داشتیم، از نیازها و سلایق آمریکایی‌ها در مورد فرش دستباف دور مانده‌ایم و بخشی از نیازها و سلایق آمریکایی‌ها در کشور ما اصلا قابل تولید نیست.

از سوی دیگر قیمت تمام شده فرش دستباف ایرانی نسبت به فرش‌های دستباف که در سایر کشورها تولید می‌شود، بسیار بالا است و این موضوع موجب می‌شود که عرصه رقابت ایران در بازار آمریکا تنگ‌تر و تنگ‌تر و با مشکلات جدی مواجه شود. در واقع می‌توانیم بگوییم که مشکلات و معضلات متعددی موجب شده است که صادرات فرش ایران به آمریکا با دشواری‌هایی همراه باشد.

به عبارت دیگر می‌توان گفت تمام عوامل مذکور باعث شده است که در حال حاضر بازگشت دوباره فرش دستباف ایرانی به جایگاه قبلی خود در آمریکا بسیار دشوار باشد. بنابراین نباید دچار این توهم بشویم که می‌توانیم به سرعت و به آسانی در صادرات فرش دستباف به آمریکا حرف اول را بزنیم و هیچ مانعی پیش پای‌مان قرار ندارد.

نایب رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش