وام 80 میلیونی چند ماه تا اوج فاصله دارد

وزارت راه و شهرسازی دولت یازدهم حمایت از بخش تقاضای مسکن را در طول دو سال گذشته به چند محور خاص خلاصه کرده است؛ محورهایی که با توجه به تحلیل غالب مبنی بر پایین بودن قدرت خرید مردم بیشترین تمرکز خودش را روی درمان آن گذاشته است. نخستین حرکت دولت تثبیت نرخ تورم برای بالا بردن توان وام 45 میلیونی مسکن بود، طرحی که هرچند توانست در چارچوب کلی اقتصاد ایران نقشی مثبت ایفا کند اما برای تأثیر‌گذاری در روند حرکتی بازار مسکن نیاز به برنامه‌های کمکی داشت.

این بن‌بست با تلاش وزارت راه و شهرسازی برای تغییر نظر بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار متحول شد. مذاکرات و بررسی‌های چندماهه دو طرف سرانجام به طرحی مجزا رسید؛ ابتدا افزایش مبلغ وام نوسازی بافت‌های فرسوده به 50میلیون تومان که با هدف احیای بخشی از زمین‌های کشور که سال‌هاست در آنها ساخت وساز متوقف شده اجرایی شد و پس از آن نیز با فاصله‌ای چند هفته‌ای با مجوز شورای پول و اعتبار وام خرید مسکن افزایش پیدا کرد.

بین تمام گزینه‌های ارائه شده از سوی تیم آخوندی شاید وام 80میلیونی که بعدها به صندوق پس‌انداز یکم مسکن شهرت یافت بیشترین سروصدا را کرد. این وام که مکانیزمی شبیه به وام‌های گذشته داشت به خانه اولی‌هایی که 40میلیون تومان از سرمایه خود را برای یک سال در بانک مسکن سپرده‌گذاری ‌کنند تعلق می‌گرفت. اما با وجود آمادگی بازار برای پذیرش وام‌های جدید در عمل این تسهیلات جدید نیز نتوانست چندان کارساز باشد.
زمان‌بر بودن دریافت این وام و البته محدودیت‌های چندگانه‌ای که بر سر راه دریافت وام 80میلیونی وجود دارد باعث شده هنوز تعداد کسانی که متقاضی دریافت آن شده‌اند از مرز چند هزار نفر نگذرد. با این وجود اما نخستین اظهارنظر مسئولان وزارت راه و شهرسازی نشان می‌دهد که چندان نیز از عملکرد این وام ناراضی نیستند.

حامد مظاهریان، معاون وزیر راه و شهرسازی درباره آخرین وضعیت گزارش‌ها از اجرای وام 80میلیونی گفته «طبق آخرین آماری که به دست من رسید روزانه حدود ۲۵۰ نفر در این صندوق ثبت‌نام می‌کنند که روند قابل قبولی است و امیدواریم در ماه‌های آینده این تعداد افزایش پیدا کند زیرا در زمان اعلام آغاز به کار صندوق پس‌انداز مسکن یکم بسیاری از متقاضیان دریافت این وام، پول نقد کافی برای افتتاح حساب نداشتند و طبیعی است که جمع‌آوری این مبلغ و تبدیل دارایی‌ها به پول نقد زمان‌بر است.»

تولیدکنندگان فراموش شده‌اند

یک کارشناس اقتصاد مسکن معتقد است: وام 80میلیونی در کنار راه‌حل‌های دیگر پاسخگو خواهد بود و دولت در این راستا نباید خانه‌سازان و عرضه‌کنندگان را فراموش کند. ابوالحسن میرعمادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» تصریح کرد: در شرایطی که بازار مسکن در سال‌های گذشته روزهای خوبی را پشت سر نگذاشته و گرفتار رکود بوده، قطعاً سخن گفتن از افزایش مبلغ وام‌ها امری مثبت تلقی خواهد شد، با این وجود نمی‌توان تنها از یک وام انتظار داشت تمام ساختار بازار مسکن را دگرگون کند.

وی با بیان اینکه ترجیح ما رساندن تسهیلات به تولیدکنندگان است اظهار کرد: وقتی وامی به مصرف‌کننده می‌رسد با توجه به نحوه عملکرد او در این بخش می‌توان انتظار ورود دلال‌ها و به دنبال آن افزایش دوباره قیمت‌ها را داشت که قطعاً مثبت نیست. اما اگر این تسهیلات به تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان برسد قطعاً روال تغییر می‌کند. این کارشناس مسکن ادامه داد: هرچند در سال‌های گذشته با توجه به بالا بودن تعداد تولیدات، نسبت به میزان تقاضا تعدادی واحد خالی باقی مانده است اما درصورتی‌که تسهیلات به این بخش برسد هم تولید فزونی خواهد گرفت و قیمت‌ها در حد فعلی خود باقی می‌ماند.

فعالان بخش‌خصوصی ساختمان نیز عقیده‌ای این‌چنینی دارند. محمود مرتضوی، فعال عرصه ساختمان در گفت‌وگو با «فرصت امروز» تأکید کرد: در شرایط فعلی شاید وام 80میلیونی با توجه به قیمت بالای ساختمان در کلانشهرها نتواند گره خاصی از مشکلات خانه اولی‌ها باز کند اما اگر همین رقم به تولیدکنندگان برسد شاید شانس کاهش قیمت تمام شده ساختمان به وجود آمده، در نتیجه کار برای خریداران نیز ساده شود.

به اعتقاد وی رکود طولانی‌مدت و نبود انگیزه لازم برای ورود سرمایه‌های جدید به این بازار باعث شده تعداد خانه‌های در حال ساخت به‌شدت کاهش یابد و در صورت ادامه یافتن این روند نه امروز، بلکه در آینده نزدیک بازار مجبور خواهد بود برای این موضوع هزینه بپردازد.

ثبت‌نام روزانه 250 نفر برای دریافت تسهیلات 80میلیونی مسکن هرچند می‌تواند شروعی خوب برای یک طرح نوپا باشد اما قطعاً برای اثر‌گذاری قاطع روی شرایط بازار پیچیده‌ای مانند مسکن مشکلاتی بزرگ خواهد داشت. وزارت راه و شهرسازی فعلاً از روند پیشروی این طرح استقبال کرده اما مشخص نیست آیا در زمان سررسید موعد یک‌ساله برای شروع پرداخت این وام‌ها نیز همچنان این امیدواری وجود خواهد داشت یا میزان استقبال از پیش‌بینی‌های فعلی کمتر خواهد شد.