نفوذ پولشویی، از بالیوود تا هالیوود

کلمه «پولشویی» برای بسیاری افراد یادآور عده‌ای خلافکار با چهره‌هایی مشخص است که در حال انجام معاملات غیرقانونی و مخفیانه هستند. این تداعی ذهنی در بخش مفهومی تا حدودی با واقعیت همخوانی دارد. پولشویی هرگونه تخلف مالی را که تحت پوشش اعمال دیگر صورت گرفته و در نتیجه دیده نمی‌شود، شامل می‌شود. اما افرادی که به پولشویی مبادرت می‌ورزند برای مخفی کردن جرائم خود نیاز به راهکارهایی دارند که در اکثر موارد در قالب مشاغل ظاهری و نمادین عینیت پیدا می‌کنند. این مشاغل می‌توانند تولیدی، صنعتی و حتی آموزشی باشند؛ مشاغلی که به‌ظاهر مثبت و قانونی ولی در باطن کاذب و حامی پول کثیف هستند.

صنعت پرزرق و برق سینما، یکی از پوشش‌هایی است که برای پوشش پول‌های کثیف نقابی مناسب به نظر می‌رسد. در برخی کشورها صنعت سینما تا حد زیادی با این معضل درگیر است و در برخی دیگر کمتر، اما آنچه عجیب به نظر می‌رسد، وجود پولشویی در پشت پرده سینمای تعداد زیادی از کشورهای جهان است.

سینمای هند و پول‌هایی که کثیف هستند

سینمای هند را شاید بتوان جزو بدنام‌ترین سینماها در حوزه پولشویی رده‌بندی کرد. مدیران، تهیه‌کنندگان و حتی بازیگران هندی بارها به سبب اتهامات پولشویی به مراجع قانونی احضار شده‌اند و این روند تاکنون ادامه داشته است. نشریه دیلی‌میل در گزارشی به بررسی وضعیت پول‌های سیاهی پرداخته که به تعبیر گزارشگر این نشریه با عبور از فیلتر سینما به پول سفید تبدیل می‌شوند.

واشو باگنانی، تولید‌کننده فیلم‌های پربیننده‌ای چون قهرمان، معتقد است یکی از مشکلات سینمای هند، که تولید‌کنندگان را به سمت جریان‌های فاسد می‌کشاند، عدم نظارت درست بر سیستم مالیات و فروش است. مشکلات دیرینه بین سرمایه‌گذاران فیلم‌ها و دولت باعث شده، فیلمسازان از هر پیشنهاد پرسودی که چند روپیه کم‌ارزش به آنها کمک کند استقبال کنند. همین مسئله راه را برای ورود پول‌های کثیف به بالیوود باز کرده است.

توقع بالای برخی بازیگران و عوامل فیلم مشکل دیگری است که از دید وی بر رونق بازار پولشویی در بالیوود دامن می‌زند، برخی بازیگران ارقامی برابر با تولید 10 فیلم متوسط را فقط برای بازی در یک فیلم مطالبه می‌کنند. این حجم مطالبات راهی جز پیوستن به جریان‌های مبهم باقی نمی‌گذارد. با دیدگاهی متفاوت‌تر، سومای آدیپتا، کارشناس و روزنامه‌نگار هنری هندی‌تبار در مقاله‌ای به نکته‌ای جالب اشاره کرده است؛ در شرایطی که بین 80 تا 90درصد فیلم‌های هندی نمی‌توانند در بازگرداندن سرمایه تولید به گیشه موفق عمل کنند، چگونه صنعت سینمای هند تا این حد پررونق است؟

آیا سرمایه‌گذاران نگران بازگشت سرمایه‌های هنگفت خود نیستند؟ بررسی وضعیت سینمای هند حیرت آور و تکان‌دهنده است. در حال حاضر بسیاری از بازرگانان سطح میانی در اقتصاد هند به سینما به‌عنوان یک کاتالیزور مالی نگاه کرده و با عبور دادن پول‌های سیاه خود از این صافی تلاش دارند پول‌های خود را پاکیزه جلوه دهند. به عبارت دیگر سرمایه‌گذاری در سینما راهی مطمئن برای پولشویی محسوب می‌شود.

چین و پولشویی‌های فریبنده

از اواخر دهه 80 و اوایل دهه 90 میلادی، سینمای چین درگیر نوعی پولشویی فریبکارانه بود. درواقع استقبال مردم از صنعت سینما با سرمایه‌گذاری‌های پرتعداد بخش خصوصی در صنعت سینما همراه شد. مشکل، اما به نوع حضور سرمایه‌گذاران بازمی‌گشت. بسیاری از دفاتر فیلمسازی به‌عنوان پوششی برای خروج ارز، قاچاق و انواع تخلف‌های مالیاتی عمل می‌کردند.

این دفاتر برای پوشش هر چه بهتر جرائم خود، گاه حتی با مخاطبان همراه شده و از سرمایه‌های مردمی برای انجام برخی پروژه‌ها کمک می‌گرفتند. چنین روشی در عین ساده و بدوی بودن موفق به کلاهبرداری‌های پرشمار از شرکت‌های فیلمسازی در این دوره شد و وضعیت پولشویی سنتی را به کلی تغییر داد.

تهیه‌کنندگان نوظهور در هالیوود

تا چندی پیش بزرگ‌ترین دغدغه پلیس فدرال ایالات متحده قاچاق غیرقانونی فیلم‌ها و مسائل مربوط به عدم رعایت قوانین کپی‌رایت محسوب می‌شد، اما بنابر گزارش نشریه لس آنجلس تایمز، برخی شرکت‌های فیلمسازی تازه به دوران رسیده در هالیوود، شرایطی را ایجاد کرده‌اند که زمینه‌ساز پولشویی‌های پرتعداد شده است. از سال 2006 تاکنون، چندین پرونده پولشویی از سوی مقامات پلیس فدرال به دادگاه‌های ایالات متحده ارسال شده‌اند که به نوعی با این شرکت‌ها مرتبط هستند. اکثر این پرونده‌ها به قاچاق مواد مخدر و قرص‌های روانگردان مرتبط است.

یکی از جنجالی‌ترین پرونده‌های پولشویی در هالیوود در تاریخ ژوئن 2006 به دادگاه کشیده شد؛ پرونده‌ای که حکایت از پولشویی وسیع دو شرکت فیلمسازی در غرب کالیفرنیا داشت. معامله میلیون‌ها قرص اکستازی و قاچاق مواد مخدر اتهاماتی بود که مدیران این شرکت‌ها را درگیر کرده بود. اما چنین پرونده‌هایی فقط مختص افراد گمنام هالیوودی نیست، پرونده نوه چارلی چاپلین مشهور که او نیز متهم به پولشویی در صنعت سینما بود نمونه دیگری است که در رسانه‌ها بازتابی گسترده داشت. گرچه وی توانست از سد اتهامات بگذرد، اما اتهاماتی چون قاچاق مواد مخدر تا مدت‌ها با وی همراه بود.