منابع انسانی؛ منابعی مطمئن برای اقتصادی موفق

توسعه بلند‌مدت، بسیار پیچیده است و جنبه‌های بسیاری از جمله پیشرفت اقتصادی، بهبود کیفیت زندگی و معیشت افراد را در برمی‌گیرد. کیفیت زندگی افراد، شامل عوامل اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی است. در طول تاریخ، هر کشور بنا بر مصالح خود، بر انواع مختلفی از تکنیک‌های توسعه تمرکز کرده است. اما یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های توسعه، توسعه منابع انسانی محسوب می‌شود.

در واقع توسعه منابع انسانی، در قلب توسعه اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی و به منزله جزء حیاتی در دستیابی به اهدافی است که از سوی دولت‌های مختلف معین شده‌اند. در یک تعریف ساده و کلی، توسعه منابع انسانی یعنی توانمند‌سازی مردم، به واسطه بهره‌برداری از ظرفیت‌ها و توان آنها و بهبود کیفیت زندگی، شغل و رفاه اجتماعی افراد. در طول سال‌های گذشته، مفهوم منابع انسانی از شکل فردی و متمرکز خود خارج شده و به شکل استراتژیک و برای بهبود کلی سطح جامعه در نظر گرفته می‌شود. با توجه به حرکت جامعه بین‌الملل به سوی استفاده حداکثری از ظرفیت‌های افراد، بسیاری از کشورها نیز در این راه در حال کوشش هستند.

دلایل اهمیت نیروی انسانی

از نقطه نظر اقتصادی مردم دو نقش اصلی در شکوفایی اقتصادی ایفا می‌کنند، در وهله اول، مردم، نیروی تولید یا به عبارتی، در دسترس‌ترین ابزار تولید هستند و اما در وهله دوم مردم مصرف‌کنندگان اصلی جامعه هستند، به عبارت دیگر، مردم، هم در چرخش چرخ‌های توسعه نقش دارند و هم در بهره‌برداری از توسعه. بر این اساس، عواملی چون رشد سریع یا کاهش بی‌برنامه جمعیت، می‌تواند ضربه بزرگی به توسعه نیروی انسانی وارد کند و توجه به قوانین ازدواج، نظارت بر نرخ جمعیت و برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری بودجه‌های دولت متناسب با رشد جمعیت از مهم‌ترین اهداف هر دولت است.

کنیا و طرح‌هایی امیدوارانه

طی سال‌های اخیر، کنیا تلاش‌های زیادی برای عبور از مرز توسعه نایافتگی، به سمت توسعه همه‌جانبه انجام داده و قدم‌هایی موفق نیز داشته است. طبق برنامه توسعه منابع انسانی در کنیا که قرار است تا سال 2030 طول بکشد، نیروی کار کنیا، باید به‌طور ویژه تحت آموزش و پرورش برای بهبود مهارت قرار داشته باشد. یکی از بخش‌هایی که در دولت کنیا به مبحث اهمیت نیروی انسانی توجه ویژه‌ای نشان داده است، بخش آب و فاضلاب این کشور است. در سال 1996 وزارت آّب کنیا، بخشنامه‌ای تصویب کرد که به موجب آن، نیروی انسانی باید تحت آموزش‌های ضمن خدمت قرار گیرد. از آنجا که این کشور در طرح‌های توسعه منابع انسانی کمی بی‌تجربه بود، طرحی مشترک با فرانسه به امضا رساند که ضمانت پیشرفت و توسعه نیروی انسانی در این کشور را تضمین می‌کرد. این طرح جزو موفق‌ترین طرح‌های توسعه منابع انسانی کنیا تا به امروز است.

برزیل و منابع انسانی پرتجربه

برزیل با داشتن حجم بالایی از مبادلات اقتصادی، تجارت‌های خارجی و روابط گسترده منطقه‌ای به عنوان برترین اقتصاد آمریکای لاتین شناخته می‌شود. اما این حجم موفقیت تنها به واسطه روابط دیپلماتیک، یا رشد در بخش تولید صورت نگرفته است. در طول قرون 19 و 20 میلادی، برزیل روی بخش منابع انسانی سرمایه‌گذاری و تمرکز کرد. توجه به توسعه منابع انسانی و رفاه اجتماعی گزینه‌ای بود که دولت در کنار تحکیم زیرساخت‌های بخش تولید و تجارت مدنظر قرار داد. ماحصل این توجه و اهمیت چیزی نیست جز موفقیت امروز برزیل در عرصه اقتصادی.

کره شمالی، نمونه‌ای غیر‌محبوب ولی موفق

سیاست‌های گاه عجیب و غیرقابل باور دولت کره‌شمالی و خشونت‌های سران این کشور، شهرتی بسیار دارد. کره، کشوری است که سال‌هاست از نوع برخورد رهبران خود ضربه‌های زیادی را در عرصه بین‌الملل متحمل شده است.

اما هنری ابرشتایز، پژوهشگر و کارشناس اقتصاد آمریکایی در مقاله‌ای به نکته‌ای مهم در مورد اقتصاد کره اشاره کرده و بر طبق نظر وی، گرچه کره در طول سال‌های اخیر از دیپلماسی سران خود ضربه خورده است، اما وحدت و توسعه منابع انسانی در کره باعث شده این کشور، از لحاظ کیفیت و وضعیت بازدهی نیروی انسانی نمره‌ای بالا دریافت کند، قوانین خشک و نظم و انضباط حاکم بر کره زمینه را فراهم کرده است تا میزان بهره‌برداری از ظرفیت‌های شهروندان کره حداکثری باشد. محرومیت‌ها، تحریم‌ها و فشار‌های اقتصادی که در طول سال‌ها به کره شمالی وارد شده‌اند، توجه دولت به بخش نیروی انسانی را چندین برابر کرده و این بخش را مقاوم کرده است.