مفید اما دور از دسترس

از چند روز پیش اخباری مبنی بر اینکه یکی از معتبرترین موسسه‌های بین‌المللی دنیا قصد دارد با مسترکارت وارد بازار ایران شود، بر سر زبان‌ها افتاد. مسترکارت، شرکت خدمات مالی آمریکایی و چند‌ملیتی است که از طریق پردازش پرداخت‌های بین بانکی بازرگانان و همچنین از راه صدور کارت‌های اعتباری به بانک‌ها یا اتحادیه‌های اعتباری که از خریداران یا استفاده‌کنندگان از نام تجاری «مسترکارت» برای خرید انواع کالا یا خدمات، به صورت کارت اعتباری استفاده می‌کنند، درآمد کسب می‌کند. اما در حالی ورود مسترکارت به سیستم اقتصادی و مبادلاتی کشورمان هنوز قطعی نیست که کارشناسان و فعالان اقتصادی معتقدند زیرساخت‌ها و بسترهای لازم برای استفاده از آن در کشورمان فراهم نیست و باید پیش از ورود مسترکارت به کشورمان اقدامات جدی در این زمینه انجام شود.

در عین حال فعالان اقتصادی بر این باورند تا زمانی‌که کشورمان به‌طور کامل به حساب بانکی جهانی متصل نشود و ارز تک‌نرخی نباشد، در زمینه استفاده از مسترکارت مشکل خواهیم داشت.  «فرصت امروز» در گفت‌وگو با تعدادی از فعالان اقتصادی، ورود مسترکارت به کشورمان را مورد بررسی قرار داده است.

***

مسعود دانشمند:

استفاده از مسترکارت موانعی دارد

مسعود دانشمند، دبیر کل خانه اقتصاد ایران معتقد است تا زمانی‌که کشورمان به‌طور کامل به حساب بانکی جهانی متصل نشود و ارز تک‌نرخی نباشد در زمینه استفاده از مسترکارت مشکل خواهیم داشت.

احتمال دارد که در آینده نزدیک مسترکارت وارد سیستم اقتصادی و مبادلاتی کشورمان شود. این در حالی است که برخی کارشناسان و فعالان اقتصادی بر این باورند که در کشورمان زیرساخت‌های لازم برای استفاده از مسترکارت وجود ندارد؛ ارزیابی شما از این موضوع چیست؟

ما باید این مسئله را از دیدگاه عملیاتی نگاه کنیم. فرض کنید من دارای یک مسترکارت هستم و باید سپرده ارزی را در آن قرار دهم، زیرا نمی‌توانم سپرده ریالی را در آن قرار دهم، به این جهت که ارز تک‌نرخی نداریم.این در حالی است که نرخ ارز در بازار، بانک مرکزی و صرافی‌های دوبی متفاوت است و این چندنرخی بودن مشکلاتی را ایجاد می‌کند. اگر فرض را بر این بگیریم که یک تاجر به وسیله مسترکارت پرداخت داشته باشد چگونه می‌تواند جایگزین کند.

اگر ریال باشد می‌توان ریال جایگزین کرد اما اگر ارزهای دیگر باشد چگونه می‌تواند این جایگزینی را انجام دهد و از ایران پول را به حساب مسترکارت حواله دهد. بنابراین برای انجام این کار نیاز به برخی زیرساخت‌ها داریم و باید تکلیف را مشخص کرد که قرار است مسترکارت را به ریال یا به ارز بگیریم.

بنابراین ما هنوز زیرساخت‌های لازم را برای مسترکارت نداریم و باید فکری برای این موضوع کنیم؟

بله، همین‌طور است. در تمام کشورهای دنیا، افراد مسترکارت را با پول کشور خود دریافت می‌کنند و در هر جای دنیا که اقدام به خرید کنند با نرخ روز هزینه‌ای که فرد انجام داده، محاسبه و از حساب آن فرد کسر می‌شود. یکی از مشکلات ما تک‌نرخی نبودن ارز است. مشکل دیگر این است که گویا هنوز امکان ارسال حواله‌ها را نداریم و بانک‌های کشورمان هنوز به‌طور کامل این اجازه را پیدا نکرده‌اند که ارزها را جابه‌جا کنند. به عبارت دیگر باید سیستم بانکی کشورمان به سیستم بانکی دنیا متصل شود.

تا زمانی‌که ما به حساب بانکی جهانی متصل نشده باشیم و سوئیفت کار نکند و ارز تک‌نرخی نباشد در زمینه استفاده از مسترکارت مشکل خواهیم داشت. اگر یک فرد خارجی که دارای مسترکارت است وارد کشورمان شود و قصد خرید داشته باشد، از کارت خود استفاده می‌کند اما امکان این موضوع که از حساب این فرد پولی به حساب مغازه‌دار واریز بشود، وجود ندارد. بنابراین تا زمانی‌که این مسائل حل و فصل نشود این موضوع که مسترکارت وارد سیستم اقتصادی و مبادلات کشورمان شود بیشتر شبیه یک آرزو است.

به فرض که ما بتوانیم زیرساخت‌هایی را که شما اشاره کردید برای ورود مسترکارت مهیا کنیم. استفاده از این کارت چه مزایایی را برای‌مان به دنبال خواهد داشت؟

یک از مزایا این است که اگر خارجی‌ها در کشورمان حضور پیدا کنند، آسان‌تر می‌توانند نسبت به خرید اقدام کنند. در خارج از ایران هر فردی چند کارت اعتباری در اختیار دارد بنابراین زمانی‌که فردی به ایران سفر می‌کند کارت‌های اعتباری را به همراه خود می‌آورد و زمانی‌که امکان استفاده از مسترکارت باشد، هزینه‌هایی که انجام می‌دهد از حساب او به راحتی کسر می‌شود.

***

مجیدرضا حریری:

سیستم بانکی از مستر کارت فاصله دارد

مجیدرضا حریری، مدیرعامل بازرگانی حریری معتقد است استفاده از مسترکارت در کشور ما بسیار دور از دسترس است، زیرا مجموع سیستم پولی و بانکی ما با این موضوع فاصله زیادی دارد و باید ابتدا زیرساخت‌ها مهیا و سیاست‌گذاری‌های لازم انجام شود.

چندی پیش بحث ورود مسترکارت به کشورمان مطرح شد. به نظر شما این کارت دارای چه مزایا و معایبی است و چه تغییراتی را در سیستم اقتصادی کشورمان به‌وجود خواهد آورد؟

در وهله اول بعید می‌دانم که سیستم‌هایی مانند مسترکارت و ویزا کارت امکان استفاده در ایران را داشته باشند، زیرا تمام این شرکت‌ها آمریکایی محسوب می‌شوند و بعید است به این زودی‌ها وارد بازار ایران شوند. آن‌طور که شنیده شده یک شرکت ترکیه‌ای که کار مبادلات الکترونیک را انجام می‌دهد قرار است در ایران اقداماتی را انجام دهد اما باز هم بعید است که به لحاظ تکنیکی بتوانیم خود را به این شرکت برسانیم، زیرا ارز در کشور ما نرخ دوگانه‌ای دارد و از همین رو تا زمانی‌که سیستم ارزی مبتنی بر رقابت و بازار آزاد نداشته باشیم امکان استفاده از چنین سیستم‌هایی نمی‌تواند وجود داشته باشد اما اگر در صورت فراهم شدن زیرساخت‌ها، مسترکارت وارد سیستم اقتصادی کشورمان شود، اتفاق بسیار خوبی خواهد بود، زیرا برای تأمین برخی از نیازهای مبادلاتی مردم و خریدهایی که دانشجویان می‌خواهند از روی سایت‌های معتبر انجام دهند، مورد نیاز است.

بنابراین تاثیرات خوبی در تسهیل تجارت خارجی خواهد داشت؟

در مجموع در تسهیل تجارت خارجی و در مواردی که در سطوح کوچک مردم می‌خواهند نیازهای خود را برطرف کنند، مؤثر خواهد بود. از سوی دیگر آنچه مهم است یکی از موانع جدی ورود گردشگران به ایران این است که آنها نمی‌توانند از کارت‌های اعتباری خود استفاده کنند و همچنین نمی‌توانند پرداخت‌های خود را از طریق الکترونیک انجام دهند و تمام پرداخت‌های یک مسافر خارجی در ایران به شکل نقدی انجام می‌شود. البته شاید از نظر ما این موانع کوچک باشد، اما امروز در دنیا هیچ‌کس در سفرهای خود از پول نقد استفاده نمی‌کند.

پس شما معتقدید در کشور ما بسترها و زیرساخت‌های لازم برای ورود و استفاده از مسترکارت وجود ندارد؟

 بله، اگر مسترکارت وارد کشورمان شود، نکته مثبتی است اما برای رسیدن به این موضوع راه طولانی در پیش داریم. نخستین اقدام این است که سیستم بانکی ما بین‌المللی شود، اقدام دیگر این است که سیاست‌های پولی و بانکی در کشورمان منطبق بر سیاست‌های پولی و بانکی بین‌المللی شود و مهم‌تر از همه اینها باید تکلیف نرخ ارز مشخص و در بازار و بانک مرکزی یکسان شود.

اگر تمام شرایط و زیرساخت‌هایی که شما اشاره کردید را در کشور فراهم کنیم، مسترکارت چه تأثیری در رفع معایب خریدهای نقدی خواهد داشت؟

اصولا در دنیا پرداخت با کارت‌های اعتباری و پرداخت‌های الکترونیک جای پرداخت‌های نقدی را گرفته است و قاعدتا ما هم باید به این سمت حرکت کنیم تا معایب خریدهای نقدی را برطرف کنیم اما به نظر می‌رسد استفاده از مسترکارت در کشور ما بسیار دور از دسترس است، زیرا مجموع سیستم پولی و بانکی ما از این موضوع فاصله زیادی دارد و باید ابتدا زیرساخت‌ها مهیا و سیاست‌گذاری‌های لازم انجام شود.

***

محمدعلی دیده‌ روشن:

مسترکارت نیاز به زیرساخت‌های بسیاری دارد

محمدعلی دیده‌روشن، نایب رئیس اتاق بازرگانی شیراز معتقد است زیرساخت‌هایی که برای عابربانک‌ها وجود دارد، استفاده داخلی دارد و محدود است اما مسترکارت نیاز به زیرساخت‌های بیشتری دارد و با وجود این کارت می‌توان به صورت آنلاین در تمام دنیا اقدام به خرید کرد.

برخی کارشناسان معتقدند ورود مسترکارت به سیستم اقتصادی و مبادلاتی کشورمان می‌تواند موجب رفع نقایص خریدهای نقدی شود و کمک بزرگی برای فعالان اقتصادی و تجار باشد؛ نظر شما در رابطه با این موضوع چیست؟

در خارج از کشور نداشتن مسترکارت به این معنا است که اصلاً پولی در جیب افراد موجود نیست و از این جهت وجود این کارت بسیار الزامی است. اگر قرار باشد توریست‌ها و گردشگرانی که وارد کشورمان می‌شوند دارای مسترکارت باشند بسیار ارزشمند است، زیرا می‌توانند به راحتی در ایران خرید کنند و پس از بازگشت به کشورشان ظرف مدت مقرر پرداخت خریدهای خود را انجام دهند.

بنابراین وجود مسترکارت ضروری است. البته ممکن است در کشورمان مسترکارت در اختیار افرادی قرار بگیرد که با نحوه استفاده از آن آشنا نباشند و خود را بدهکار کنند. اگر این مشکلات حل شود می‌توانیم با قاطعیت بگوییم که مسترکارت برای افرادی که اقدام به تجارت می‌کنند، بسیار الزامی است.

بنابراین می‌توانیم بگوییم که مسترکارت می‌تواند موجب تسهیل‌ خرید و ارتباط گسترده و آسان با نقاط مختلف دنیا شود این‌طور نیست؟

قطعاً همین‌طور است. حتی اگر موضوع پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی را نادیده بگیریم، حال که موضوع خرید اینترنتی به وجود آمده است، چنانچه فردی بخواهد اقدام به خرید اینترنتی کند، باید دارای مسترکارت باشد. این در حالی است که در خارج از کشور چیزی به‌عنوان پول نقد وجود ندارد و تنها راه نقل و انتقال پول، مسترکارت است. البته در ایران به دلیل مسائلی که وجود داشته تاکنون مسترکارت محقق نشده است.

این در حالی است که در کشورمان از روزی که کارت‌های بانکی که به‌عنوان عابربانک معروف است، مورد استفاده قرار می‌گیرد، کمتر شاهد انتقال پول به شکل نقدی هستیم. تفاوت مسترکارت با عابربانک در آن است که مسترکارت در سطح بین‌المللی مورد استفاده قرار می‌گیرد و هر فردی با دارا بودن این کارت می‌تواند تمام خرید‌های خارج از کشور و مسائل تجاری را انجام دهد. بنابراین مسترکارت بسیار ارزشمند و مورد نیاز است.

آیا در کشورمان زیرساخت‌ها و زمینه‌های لازم برای استفاده از مسترکارت موجود است یا باید زیرساخت‌های لازم ایجاد شود؟

قطعاً باید برنامه‌ریزی لازم در جهت ایجاد برخی زیرساخت‌ها انجام شود. در حال حاضر زیرساخت‌هایی که برای عابربانک‌ها وجود دارد، استفاده داخلی دارد و محدود است اما مسترکارت نیاز به زیرساخت‌های بیشتری دارد و با وجود این کارت می‌توان به صورت آنلاین در تمام دنیا اقدام به خرید کرد. مزیتی که مسترکارت دارد این است که خریداران، کالاها را با قیمت ارزان‌تری خریداری می‌کنند. البته قطعاً ما نیاز به زیرساخت‌های لازم برای ورود مسترکارت به سیستم اقتصادی و مبادلات تجاری کشور داریم.

ارتباط با نویسنده: elmira.akrami@gmail.com