مروری بر درآمدهای متداول شهرداری‌ها

شهرداری‌ها، مسئولیت سنگینی در قبال تامین رفاه و آسایش شهروندان ایفا می‌کنند. هرگونه نقص، کمبود و سوء رفتار در خدمات نهادهای وابسته به شهرداری می‌تواند چهره شهرداری را مخدوش کرده و اعتماد شهروندان به این سازمان را تحت تاثیر قرار دهد. در کنار تمامی این مطالبات مردمی از شهرداری‌ها، درآمدهای این مرکز، اغلب بالاست. به عبارت دیگر، اگرچه سنگینی مسئولیت شهرداری‌ها و نزدیکی عملکرد این سازمان با میزان رضایت یا نارضایتی شهروندان بسیار مهم است، اما درآمدهای شهرداری‌ها در سراسر جهان، غالبا قابل توجه است.

با وجود آنکه در هر کشور قوانین و حیطه اختیارات متفاوتی برای کسب درآمد شهرداری تعریف شده است،ولی می‌توان چنین استنباط کرد که سازمان‌های مرتبط با شهرداری، کانال‌های مشخصی برای کسب درآمد در اختیار دارند و تخطی از حد و مرزهای قانونی می‌تواند جزو تخلفات شهرداری‌ها محسوب شود.

مالیات و عوارض

یکی از نخستین منابع پایدار درآمد برای هر شهرداری درآمدهای مالیاتی و وابسته به عوارض است. تا جایی که گاه دو لغت شهرداری و مالیات جدایی‌ناپذیر به نظر می‌رسند، بنا بر آمارهای رسمی مرکز مالیات ایالات متحده، رقمی در حدود 30 درصد از درآمدهای سالانه شهرداری‌ها در این کشور از مالیات بر املاک حاصل می‌شود و این برابر با رقمی در حدود 430 میلیارد دلار است. اما بی‌انصافی است اگر اهمیت دریافت مالیات و عوارض بر کیفیت خدمات شهرداری‌ها را به‌طور کلی نادیده بگیریم.

مالیات یک منبع درآمد متداول و ضروری برای شهرداری محسوب می‌شود و مالیات فروش املاک و مستغلات در سراسر اروپا و آسیا رایج است. در برخی موارد مالیات در شهرها و استان‌های مختلف شامل تفاوت‌هایی می‌شود، برای مثال مالیات فروش در شهر نیویورک 8.8درصد، در سنت لوییز 6.3درصد و در کالیفرنیا 8.25درصد است.

این تفاوت‌ها در نوع اجرا نیز وجود دارد، در برخی شهرها، مالیات بر نقل و انتقال، مالیات بر انواع تغییر کاربری و. . . رایج است و در برخی دیگر وجود ندارد.شهر تورنتو کانادا از سال 2008 قانون مالیات بر انتقال ملک را مورد تصویب قرار داد. اما مالیات فقط شامل مالیات بر املاک نیست، مالیات‌های زیرساختی، جاده‌ای، نوسازی و. . . انواع و اقسام مختلفی دارند و می‌توانند جزو درآمدهای ثابت شهرداری‌ها طبقه‌بندی شوند.

اجاره‌ها و جریمه‌ها

شهرداری‌ها فرصت بسیار مناسب و دامنه عملکرد وسیعی برای اجاره املاک وابسته به خود دارند. فارغ از در‌آمدهای اعطای مجوز‌های گوناگون، شهرداری‌ها می‌توانند با اجاره زمین‌های خود، علاوه بر ایجاد اشتغال و آبادانی، به کسب درآمد فکر کنند. همچنین احداث برخی مراکز تفریحی، فرهنگی و آموزشی با همکاری شهرداری، می‌تواند این سازمان را در سود زیادی شریک کند.

این‌گونه طرح‌های مشارکتی که در اغلب نقاط دنیا با همکاری پیمانکاران بخش‌خصوصی صورت می‌گیرد، برای شهرداری‌ها ارزش زیادی دارد. از سوی دیگر تخلفات شهری جزو لاینفک زندگی شهروندان محسوب می‌شود، تخلفاتی که می‌تواند به نوعی به‌کسب درآمد فرعی برای شهرداری‌ها منجر شود.

سیستم‌های حمل‌و‌نقل عمومی

هر اندازه که شهرداری‌ها برای توسعه خطوط مترو، اتوبوس و ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی هزینه و زمان صرف کنند، در بلند‌مدت بازدهی بیشتری کسب خواهند کرد. تشویق مردم به استفاده از وسایل حمل‌و‌نقل عمومی، درآمد شهرداری‌ها را افزوده و در عین حال به حفظ محیط‌زیست کمک بیشتری می‌کند. این درواقع نوعی صرفه‌جویی در هزینه‌های کاهش آلاینده‌ها نیز محسوب می‌شود.

در بین شهرهای آسیایی، هنگ کنگ نمونه موفقی از تشویق مردم به استفاده از وسایل حمل‌و‌نقل عمومی است. ونکوور نیز در بین شهرهای غربی، در بخش توسعه خطوط مترو پیشرفت‌های شایان توجهی داشته است. به‌طور کلی تمامی خدمات مرتبط با توسعه شهری، مثل؛ نوسازی فاضلاب، تعریض معابر و مواردی مشابه، می‌تواند برای شهرداری درآمد داشته باشد.

فروش اوراق قرضه

نشریه فوربس با تکیه بر آمار و ارقام رسمی که توسط دانشگاه شیکاگو منتشر شده، در مقاله‌ای به درآمد شهرداری‌های ایالات متحده پرداخته است. در بخشی از این مقاله به فروش اوراق قرضه شهرداری اشاره شده است. براساس این گزارش، از اواخر دهه 70 میلادی تاکنون، روند فروش اوراق قرضه شهرداری با استقبال رو به رشدی مواجه بوده است، به شکلی که تقریبا در تمامی ایالات این کشور، خرید اوراق قرضه شهرداری بین شهروندان رسمی و مهاجران بسیار رایج است.

همکاری با بخش‌خصوصی

همکاری شهرداری‌ها با بخش‌خصوصی در اغلب کشورهای توسعه‌یافته بسیار متداول است. پروژه‌های بزرگی چون توسعه مسیرهای اتوبوسرانی، ساخت جاده‌ها یا احداث مراکز تفریحی، اغلب با همکاری شرکت‌های خصوصی و جذب سرمایه‌های این بخش محقق می‌شود. به کار‌گیری این روش در برخی کشورهای کمتر توسعه‌یافته که مستعد پولشویی و فساد اداری هستند، با مشکلاتی مواجه است.

اما در صورت شفاف بودن مراحل اداری و تعیین دقیق میزان سود و سهم هر یک از طرفین، می‌توان مزایده‌ها، مناقصه‌ها و دعوت به همکاری‌هایی که از سوی شهرداری صورت می‌گیرد را روش کسب درآمد خوبی ارزیابی کرد.