نگاهی به هزینه ها و فناوری های «سرمازیستی» / مردگانی که شاید زنده شوند

انجماد اجساد یا برخی اعضای بدن پدیده ای است که اغلب افراد را به یاد محیط های یأس آوری مثل سردخانه های بیمارستانی می اندازد. اما جالب است بدانیم این روزها، انجماد کالبد افراد به سوژه ای امیدوارکننده ای برای بازگشت به زندگی در قرن های آتی تبدیل شده؛ سودایی که گرچه بسیار مهیج و فراتکنولوژیک به نظر می رسد، اما هزینه هایی سنگین را به داوطلبان این طرح تحمیل می کند.

یکی از جدیدترین مواردی که طی هفته های گذشته به سوژه ای رسانه ای برای انجماد تبدیل شده بود، موردی مرتبط با یک دختر 14ساله بریتانیایی بود؛ دختری که پس از ماه ها دست و پنجه نرم کردن با سرطان و عبور از مراحل سخت بیماری، تصمیم داشت با انجماد پس از مرگ، به امیدهای نوجوانانه خود رنگی از احتمال ببخشد.

با این وجود، با توجه به نارضایتی پدر این نوجوان قضاوت در خصوص آینده پیکر بی جان وی به دادگاه محول شد و در نهایت رأی به نفع آرزوی وی رقم خورد. نتیجه این دادگاه باعث شد طی هفته گذشته یک پسر کوچک مبتلا به سرطان نیز درخواستی مشابه را مطرح کند.

اگرچه این رویای بسیاری از بیماران سرطانی است که سال ها بعد دوباره چشمان خود را به روی جهان باز کنند، اما مشکل وقتی آغاز می شود که نگاهی به هزینه های سرسام آور این تصمیم داشته باشیم. براساس خبرهای رسمی منتشر شده، هزینه اولیه ای که توسط والدین دختر لندنی پرداخت شده، 37 هزار پوند برآورد شده است، اما این هزینه دقیقا به چه علت پرداخت می شود؟

سرمازیستی؛ پلی میان اکنون و آینده؟!

اگرچه استفاده از تکنیک های انجماد اجساد پیشینه علمی و آزمایشگاهی دقیقی ندارد، اما موارد معدودی از این روش از سال های پایانی دهه 60 میلادی گزارش شد. نخستین مورد نیز به نام رابرت اتینگر روانشناس 70ساله (در سال 1964) ثبت شد. در طول دو دهه بعد (دهه 80) آمار انجماد به شکل رسمی تری ثبت و تایید شد. به عقیده بسیاری از کارشناسان نخستین جرقه های این تکنیک که به نام Cryonics (سرما زیستی) نیز شناخته می شود، از دوران یخبندان در حافظه جمعی بشر ثبت شده و اکنون به عنوان روشی مدرن مورد استفاده قرار می گیرد.

براساس قوانین رسمی و بر مبنای ضوابط اخلاقی و پزشکی، تکنیک سرمازیستی تنها در مورد افرادی اجرا می شود که فاقد هرگونه حیات هستند (حتی فاقد زندگی گیاهی). درواقع انجماد افراد زنده جرم محسوب شده و شامل پیگرد قانونی خواهد شد.

در تکنیک انجماد حفظ جسد در چند مرحله انجام می گیرد. هدف از انجماد چند مرحله ای، عدم وارد شدن شوک به بدن فرد و حفظ حداکثری خاطراتی است که در حافظه بلند مدت وی ذخیره شده است. گرچه هیچ مدرک مستدلی در دست نیست که در صورت بازگشت حیات به فرد منجمد شده، چه میزانی از خاطرات قابل بازگشت هستند.

بر همین اساس است که به محض اعلام خبر مرگ فرد متقاضی تیمی متخصص از کلینیک ها و موسسات سرمازیستی به محل فوت اعزام شده و تلاش می کنند با تزریق برخی مواد شیمیایی و داروهای مکمل مانع از لخته شدن خون در مغز و مسدود شدن شریان های مغزی شوند. پس از آن دمای مغز ابتدا تا -25 درجه سانتیگراد کاهش می یابد (تا عروق و بافت های مغز به تدریج سوخت و ساز خود را کاهش دهند) سپس در مرحله بعدی دما باز هم کمتر و کمتر می شود تا جایی که به زیر 70- درجه برسد.

در این مرحله بازهم اندکی وقفه ایجاد می شود و در نهایت دمای جسد توسط نیتروژن مایع به زیر 190- درجه کاهش پیدا می کند. استفاده از نیتروژن مایع برای حفظ شرایط پایدار پس از انجماد ضروری به نظر می رسد.

استفاده از این دما برای نگهداری اجساد، بسیار شجاعانه به نظر می رسد، اگر بدانیم تاکنون هیچ فناوری موفق نشده اجساد را از دمای زیر 130- درجه به وضعیت حیات باز گرداند. بنابراین تکنولوژی سرمازیستی به طور ویژه یک هدف دارد؛ برقراری ارتباط با انسان های آینده. در حال حاضر بازسازی بافت های آسیب دیده و مخرب با تکیه بر تکنولوژی نانوذرات میسر است اما موضوع اینجاست که حجم تخریب برخی بافت ها پس از انجماد در دمای زیر 190- درجه تا حدی است که جز با امید به رشد و پیشرفت تکنولوژی در دهه های آتی نمی توان راهکاری برای بازیابی حیات در اجساد تصور کرد.

بیشترین ماجراجوها اهل کجا هستند؟

شاید عجیب به نظر برسد، اما بنا به تعبیر بسیاری از افرادی که خواهان انجماد پس از مرگ هستند، این روش بی شباهت به یک سفر مهیج نیست. براساس آمارها اهالی ایالات متحده بالاترین رکوردهای انجماد را با 150 مورد به نام خود ثبت کرده اند. جالب اینکه 80 شهروند این کشور نیز تنها به انجماد سر یا مغز خود اکتفا کرده اند، اما تاکنون بالغ بر هزار آمریکایی برای سرمازیستی، فرم درخواست پر کرده اند و به نظر می رسد انستیتوهای انجماد در این کشور سال هایی پرکار پیش رو دارند.

با همه اینها برخی موارد نیز هست که تعداد ماجراجوهای ثروتمند را کمتر از حد انتظار می کند. انستیتوهای فعال در حوزه انجماد موظف هستند پیش از آغاز فرآیند کار، برخی موارد را به اطلاع داوطلب ها برسانند. مواردی مثل احتمال عدم بازگشت، احتمال آسیب دیدن خاطرات و حافظه و احتمال بروز آسیب های مغزی.

درواقع این موضوعی ثابت شده است که مغز انسان بالغ بر 10هزار سیناپس عصبی را شامل می شود؛ سیناپس هایی که 100میلیون نورون مغزی را به یکدیگر پیوند می دهد. این سیناپس ها به شدت به سرما و گرما حساس هستند و در خلال فرآیند انجماد آسیب هایی جدی را متحمل می شوند.

بنابراین اگرچه امید می رود مشکلات این سیناپس ها با پیشرفت تکنولوژی حل شود، اما نمی توان مطمئن بود این بازسازی تا چه میزان کارآمد باشد. رقم انجماد نیز متنوع است. برای مثال رایج ترین رقم برای انجماد مغز به تنهایی 52هزار یورو است. در حالی که همین رقم برای انجماد کامل بدن افراد تا 130هزار یورو نیز افزایش پیدا می کند. اغلب شرکت های سرمازیستی از بستگان فرد داوطلب تعهد می گیرند تا هزینه های انجماد را در دوران پس از مرگ نیز تامین کنند.

در سراسر دنیا سه شرکت شناخته شده و رسمی وجود دارند که اجساد را منجمد می کنند. از این میان دو شرکت آمریکایی و یک شرکت روسی است. بنابراین جای تعجب نداردکه اغلب متقاضیان انجماد را شهروندان ایالات متحده تشکیل می دهند. با این وجود این شرکت ها به ساکنان دیگر نقاط جهان نیز خدمات ارائه می دهند.

شرکت Alcor  یکی از مشهور ترین شرکت های انجماد اجساد است. این شرکت سرمازیستی که در گرمای بیابانی آریزونا واقع شده، تاکنون رکوردی بیش از 100 مورد سرمازیستی را به نام خود ثبت کرده است؛ رکوردی که نه تنها شهروندان آمریکایی را شامل می شود، بلکه شهروندان آلمانی، بریتانیایی و کانادایی را نیز تحت پوشش خود درآورده است. اگرچه ارائه خدمات به شهروندان ساکن نقاطی خارج از ایالات متحده به سبب اهمیت زمانی حفظ جسد و رساندن سریع داروهای مخصوص حفظ ساختار مغز به مراتب گران تر است، اما به نظر می رسد برای برخی افراد ثروتمند، هیچ مبلغی مانع از ماجراجویی نخواهد بود.

ارتباط با نویسنده: royapakseresht@gmail.com