قوانین ناکارآمد مانع اصلی توسعه انرژی‌های نو

تولید تنها نیم درصد برق کشور در مقایسه با عدد پنج هزار مگاوات از محل انرژی‌های نو بیانگر آن است که زیرساخت‌های لازم برای توسعه این انرژی‌ها وجود ندارد. در حقیقت، قوانینی که برای حمایت از بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری وجود دارد ناکارآمد است که تاکنون نتوانسته سرمایه‌گذار جذب کند.

خوشبختانه کشور ما به دلیل زیرساخت‌های موجود ظرفیت بالایی در تولید انرژی نو دارد و می‌توان با سرمایه‌گذاری در این بخش سبد انرژی کشور را افزایش داد. بدون شک، با وجود مشکلات وزارت نیرو نمی‌توان انتظار داشت که بخش دولتی سرمایه‌گذار این بخش باشد، اما دولت می‌تواند با حمایت از بخش خصوصی مسیر را تسهیل کند.

آمارهایی از وضعیت انرژی نو

براساس مطالعات صورت گرفته، امکان تولید٤٠ هزار مگاوات انرژی با نصب نیروگاه‌های بادی در کشور وجود دارد، همچنین سالانه بیش از ٣٠٠ میلیون کیلووات ساعت برق تجدیدپذیر توسط نیروگاه‌های موجود به جز نیروگاه‌های آبی بزرگ در شبکه تولید می‌شود. این میزان، سالانه ١٠٠ میلیون مترمکعب در مصرف گاز صرفه‌جویی می‌کند.

یوسف آرمودلی، مدیرعامل سازمان انرژی‌های نو درباره ظرفیت نصب‌شده در انرژی‌های نو به «فرصت امروز» می‌گوید: «اقداماتی برای تولید انرژی نو در کشور انجام شده که قابل تقدیر است، گرچه حرکت در این بخش به کندی صورت می‌گیرد، اما اصل مسئله آغاز کار بود که خوشبختانه محقق شده است. گرچه دولت یازدهم رویکرد حمایتی دارد و تمام عزم خود را برای استفاده از انرژی‌های نو به کار گرفته است.»

وی با اشاره به اینکه هم‌اکنون ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر از ابتدا تا تیرماه امسال 242 مگاوات و سهم بخش انرژی بادی 135 مگاوات است که از این مقدار 95 مگاوات توسط بخش خصوصی نصب شده است، می‌افزاید: «در بخش خورشیدی نیز تاکنون 34 مگاوات ظرفیت نصب شده که از این ظرفیت چهار مگاوات توسط بخش دولتی انجام شده، در بخش انرژی زیست‌توده نیز هفت مگاوات توسط بخش‌خصوصی ظرفیت نصب شده است، سرمایه‌گذاران بخش خصوصی در بخش برق آبی نیز 65 مگاوات ظرفیت نصب شده است.»

براساس اطلاعات سازمان انرژی‌های نو، میزان برق تولیدی از نیروگاه ٣٠ کیلوواتی طالقان و سیستم پنج کیلووات نصب شده بر پشت بام سازمان انرژی‌های نو ایران در انتهای سال ١٣٩٢ به میزان ٤٢٧٢٦ کیلووات ساعت بوده است. همچنین میزان برق تولیدی در انتهای سال ١٣٩٢ از تمامی مزارع بادی سراسر کشور 203 گیگاوات ساعت بوده است.

نگرانی از بازگشت سرمایه

حمیدرضا صالحی، رییس کمیته انرژی‌های تجدیدپذیر سندیکای برق درباره مشکلات موجود برای توسعه انرژی‌های نو به «فرصت امروز» می‌گوید: «بزرگ‌ترین مشکل ما در این بخش این است که انرژی نو در کشور ما خریدار ندارد، در حقیقت قواعد و قوانین موجود مانع از آن می‌شود که سرمایه‌گذار بخش خصوصی تمایلی برای این کار داشته باشد، زیرا بازگشت سرمایه در این حوزه چند سال طول می‌کشد. در حالی که سرمایه‌گذار بخش خصوصی انتظار دیگری دارد.»

در تمام دنیا به‌ویژه کشورهای پیشرفته و اروپایی سرمایه‌گذار بخش‌خصوصی با آرامش بیشتری در انرژی‌های نو ورود می‌کند، چون می‌دانند دولت خریدار خوبی است و هزینه کرد آنها بازگشت دارد، به همین دلیل است که نیمی از تولید انرژی در کشور اسپانیا و 20 درصد در کشور آلمان از محل انرژهای نو تامین می‌شود.

صالحی، با اشاره به اینکه براساس برنامه‌ریزی مجلس تا پایان برنامه پنجم باید پنج هزار مگاوات تولید برق از انرژی تجدیدپذیر داشته باشیم، اما متاسفانه تنها نیم درصد آن محقق شده است، می‌افزاید: «جای تاسف دارد که تنها نیم درصد از انرژی تولیدی در کشور از انرژی‌های نو است.» 

انرژی نو سوبسید ندارد

اما در میان این صحبت مطرح می‌شود که چرا پیشرفتی در تولید انرژی نو در کشور نداریم؟ در حقیقت، علت اصلی این است که از دید سرمایه‌گذاران بخش خصوصی نبود سوبسید از سوی دولت مانع از آن می‌شود که سرمایه‌گذار به این بخش علاقه‌مند شود، ترجیح سرمایه‌گذار بر این است که به سمت تولید انرژی فسیلی برود، زیرا سوبسید دارد.

رییس کمیته انرژی‌های تجدیدپذیر سندیکای برق با انتقاد از قوانین و آیین‌نامه‌های حمایتی دولت برای انرژی‌های نو می‌گوید: «دولت برای هر کیلو وات انرژی نو 467 تومان پرداخت می‌کند، این قیمت برای سرمایه‌گذار صرف ندارد، با این قیمت بازگشت سرمایه در فاصله زمانی طولانی رخ می‌دهد. از این رو پیشنهاد داریم اگر قرار است برنامه‌ای برای بخش خصوصی راغب در انرژی نو تنظیم شود حتما از نقطه‌نظر سندیکای برق اتاق بازرگانی و فعالان بخش خصوصی کمک گرفته شود تا با مشارکت این برنامه تنظیم شود، نه در پشت درهای بسته.»

اما باهمه این اوصاف این روزها شاهد هستیم که وزیر نیرو با حضور در افتتاح پروژه‌های کوچک انرژی‌های نو در حمایت از آن قدم برمی‌دارد، پروژه‌هایی با ظرفیت تولید 50 کیلو وات که شایسته این نظارت نیست. اگر بخواهیم در یک‌سال و اندی زمان باقیمانده از برنامه پنجم توسعه به سقف تولید پنج هزار مگاوات انرژی نو دست یابیم، ‌این پروژه‌های کوچک ما را به سرانجام نمی‌رساند.

در همین ارتباط حسین امیری خامکی، سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس با اشاره به اینکه براساس ماده 139 مجلس، دولت را برای افزایش سهم تولید برق را از انرژی‌های تجدیدپذیر مکلف کرده است، به «فرصت امروز» می‌گوید: «باید سهم تولید برق را از انرژی باد و خورشید افزایش داد، البته در این زمینه لازم است دولت حمایت‌های خود را از بخش خصوصی راغب به سرمایه‌گذاری فراهم کند، گرچه در کنار جلب سرمایه‌گذار باید فرهنگ استفاده از این انرژی نیز نهادینه شود.»

وی با اشاره به اینکه براساس برنامه پنجم توسعه دولت باید شرایط پنج هزار مگاوات انرژی از باد و خورشید را فراهم کند، می‌افزاید: «فعالان بخش‌خصوصی در صورتی که تمایل داشته باشند، در این حوزه ورود جدی داشته باشند باید فضای فعالیت برای آنها توسط وزارت نیرو فراهم شود، گرچه تمامی تلاش‌ بر این است که مشکلات قانونی در صورت شناسایی حل شود.»