فرهنگ سیاسی و سیاست فرهنگی

شاید اگر پادشاهان هخامنشی، در سال های نخست تاسیس سلسله خود به تفاوت های فرهنگی اهمیت نمی دادند تا این حد موفق و مشهور نمی شدند. منشور حقوق بشر کوروش کبیر و یادگارهای تاریخ آن دوران نشان می دهد، این سلسله تا چه حد در ایجاد ارتباطات موثر فرهنگی و در نتیجه، دریافت بازخوردهای مثبت اقتصادی در این خصوص موفق بوده اند.

احترام به فرهنگ ملل نه تنها طی دوران باستان اهمیت بسزایی داشت، بلکه این روزها نیز تاثیری قابل توجه بر وضعیت تجارت بین کشورها خواهد گذاشت. اغلب کشورهای توسعه یافته، ضمن احترام به اقوام و ملل مختلف تلاش کرده اند در سایه ایجاد زبان مشترک و پرتفاهم متقابل، روابط تجاری خود را توسعه دهند. در نقطه مقابل این کشورها، دولت هایی که در حوزه اعتمادسازی و برقراری روابط با دیگر کشورها موفق عمل نمی کنند، بازدهی مالی و تجاری چندانی احساس نکرده و روابطی محدود و ناموفق دارند.

شاید بتوان نقطه آغاز تعارضات فرهنگی را قرن بیستم دانست. در این برهه تاریخی بسیاری از کشورهای قدرتمند سیاسی و تجاری، تلاش کردند فرهنگ خود را به شکل غالب به مناسبات جهانی تحمیل کنند. در نتیجه این رفتار، بسیاری از کشورهای کمتر توسعه یافته موضع  سیاسی گرفتند و در نتیجه، روابط تجاری این کشورها با یکدیگر به بن بست رسید. با این وجود، هر کشوری که بیش از سایرین با اصول دیپلماسی فرهنگی آشنا باشد بازدهی های بالاتری دریافت می کند.

زبان مشترک؛ فرهنگ مشترک

این روزها بسیاری از قدرت های در حال ظهور همچون برزیل، بر افزایش تفاهمات فرهنگی و گفت وگوهای مبتنی بر همکاری های بین فرهنگی تمرکز کرده اند. توسعه روابط فرهنگی و رسیدن به یک زبان مشترک تجاری، نقشی موثر در ایجاد فضای کاری موفق ایفا خواهد کرد. دولت هند از جمله دولت هایی است که طی سال های اخیر با فاصله گرفتن از تعصبات قدیمی و کورکورانه سنتی خود، تلاش کرده به وجهه فرهنگی بین المللی جدیدی دست یافته و میزان اثربخشی اقتصادی خود را بهبود بخشد.

مجله علمی پژوهشی کسب و کار بین الملل در مقاله ای به تشریح این موضوع پرداخته که برای موفقیت در عرصه تجارت بین الملل باید به یک دانش نسبی و قابل قبول نسبت به انواع روابط فرهنگی بین الملل رسید:

*فرهنگ سیاسی، اقتصادی و اجتماعی داخلی

* فرهنگ روابط بین الملل و خارجی

*توجه به تنوع فرهنگی و فرهنگ انترناسیونالیسم

*آشنایی با تعارضات فرهنگی زیربنایی و روش های حل این تعارضات.

شکل گیری فرهنگ سیاسی غنی اهمیت زیادی بر روابط بین الملل خواهد داشت؛ فرهنگ سیاسی نه تنها بر اقتصاد کشورها تاثیر گذار خواهد بود، بلکه نیمرخی از شخصیت و هویت دولت ها در اختیار دیگر کشورها قرار خواهد داد. این نیمرخ در شکل دهی به رفتارهای دیگر دولت ها بی تاثیر نخواهد بود. بخشی مهم از روابط میان فرهنگی بر تشکیل یک دیپلماسی فرهنگی شناخته شده و شناسنامه دار متکی است. نداشتن هویت و دیپلماسی فرهنگی روند روابط کشورها با یکدیگر را مختل خواهد کرد.

تشکیل جهان بینی موثر و همپوشانی فرهنگی

هیأت های مهم تجاری که برای برقراری روابط دیپلماتیک به کشورهای مختلف سفر می کنند باید به یک همپوشانی فرهنگی موثر رسیده باشند. این همپوشانی فرهنگی روند موفقیت پروژه ها را افزایش می دهد.

وجود تعارض و چند فرهنگی بودن هیأت های تجاری نشان می دهد کشوری که قصد گشایش روابط تجاری خود با سایر کشورها را دارد، از فرهنگ غالب قابل اعتمادی برخوردار نیست و در این زمینه ضعف دارد. این مسئله یکی از عوامل تاثیرگذار در عدم توفیق شکل دهی روابط تجاری محسوب شده و حتی اقتصاد داخلی را تحت تاثیر قرار می دهد.

ترویج فرهنگی مصداقی از توافقات فرهنگی

دکتر کادیرا بریولوسکی، دیپلمات اسبق دولت استرالیا و مولف کتب سیاسی، معتقد است نگاهی به تجربه بسیاری از کشورهای موفق نشان می دهد برای شناخته شدن در عرصه تجارت بین الملل می توان از ترویج فرهنگی استفاده کرد.

برای ترویج فرهنگی می توان از راهکارهای متعددی استفاده کرد. کشورهای بریتانیا و فرانسه با ترویج زبان انگلیسی و فرانسوی در منطقه و کشورهای تحت سلطه خود موفق شدند نرخ توافقات فرهنگی و اقتصادی خود را افزایش دهند، کشورهایی چون مالزی تحت تاثیر همین ترویج فرهنگی قرار گرفته و روابط خود با این دو کشور را افزایش داده اند.

دولت ترکیه نیز در طول سال های فعالیت تجاری خود با ترویج زبان و فرهنگ ملی در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز، در مناسبات تجاری و فرهنگی موثر عمل کرد و موفق ظاهر شد. تا جایی که ترکیه و زبان ترکی سال ها در نقش تسهیل گر روابط غرب و شرق عمل می کرد. دولت ژاپن از دهه 80 میلادی روابط فرهنگی جدیدی با سایر کشورها برقرار کرد. از اواخر دهه 90 دولت استرالیا و دولت ژاپن شروع به افزایش روابط آکادمیک خود کردند.

تبادل دانشجو یکی از روش های فرهنگی آکادمیک مناسب بود که باعث شد جمع کثیری از شهروندان دو کشور با مناسبات فرهنگی یکدیگر آشنا شوند. گرچه سازمان ملل و یونسکو در طول سال های فعالیت خود در راستای ارتقای سطح مناسبات فرهنگی بین کشورها تلاش کرده اند، اما این تلاش ها، آنچنان که انتظار می رفت در بخش هایی از آسیا و آفریقا موثر نبوده است.