فرصت برد-برد برای دولت و بخش خصوصی

بیش از 3‌هزار پروژه نیمه تمام عمرانی روی دست دولت باد کرده است. کلنگ این پروژه‌های ملی و استانی و منطقه‌ای در هشت سال دولت احمدی‌نژاد در سفرهای استانی به زمین خورد. به مردم وعده افتتاح داده شد حال دوره وفور نعمت تمام شده و تنها درآمد قابل توجه دولت یعنی قیمت نفت به طور بی‌سابقه‌ای افت کرده و منابع دولتی هم برای پیش بردن پروژه‌ها بسیار محدود است. این در حالی است که یکی از فاکتورهای مهم و اساسی برای رشد اقتصادی کشور که در طول دو سال مدیریت تیم اقتصادی دولت یازدهم از اعداد منفی به مثبت 3‌درصد رسیده، زیرساخت‌های حمل‌و‌نقلی است که بخش عمده‌ای از 3‌هزار پروژه عمرانی نیمه‌تمام به پروژه‌های زیرساختی و حمل‌و‌نقلی مربوط می‌شود.

در حالی که توسعه و رشد اقتصادی منطقه‌ای و کلان کشور از جمله افزایش درآمدهای حاصل از ترانزیت هوایی، جاده‌‌ای، ریلی و دریایی، رونق گردشگری و سایر بازارها و صنایع مرتبط به این حوزه‌ها در گرو افزایش امکانات و تجهیزات زیرساختی است، تمام هزینه‌ها و درآمدهای دولت صرف هزینه‌های جاری می‌شود و منابعی برای سرعت بخشیدن به پیشرفت فیزیکی پروژه‌ها در اختیار ندارد. وزیر راه و شهرسازی در طول دو سال گذشته روی اصلاح قوانین مربوط به حضور بخش خصوصی تمرکز کرد و موفق شد بند «ل» تبصره پنجم قانون بودجه 94 را به تصویب برساند که براساس آن دولت ضامن بخش خصوصی برای دریافت تسهیلات بانکی و دولتی می‌شود.

اما از آنجا که ترجیح بخش خصوصی هنوز سپرده‌گذاری در بانک‌ها و استفاده از سود مطمئنه شبکه بانکی است، عباس آخوندی برنامه برگزاری نمایشگاهی کلان در سطح بین‌المللی با دعوت از کشورهای قدر پیمانکاری در بخش حمل‌و‌نقل و مسکن را ریخت. این در شرایطی بود که پس از توافق ایران با گروه 1+5 در مذاکرات هسته‌ای شاهد ورود هیات‌های خارجی متعددی از کشورهای اروپایی بودیم بنابراین، برگزاری همایش نمایشگاه فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بخش مسکن و حمل‌و‌نقل می‌تواند راهکاری باشد برای تامین نقدینگی و حضور پیمانکاران داخلی و خارجی در پروژه‌های نیمه‌تمام عمرانی.

مسیر رشد اقتصادی از صنعت حمل‌و‌نقل می‌گذرد

از مهم‌ترین ماموریت‌های دولت افزایش رشد اقتصادی است و براساس چشم‌انداز ۱۴۰۴ رشد اقتصادی باید به ۸‌درصد برسد که تحقق این ماموریت نیازمند توسعه زیرساخت‌ها است. در حالی که کمتر از دو هفته دیگر نخستین نمایشگاه فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بخش حمل‌و‌نقل برگزار می‌شود، وزارت راه و شهرسازی در حال تهیه بسته‌های سرمایه‌گذاری با جزییات سوددهی و شرایط سرمایه‌گذاری است و با توجه به اینکه ریل و راه‌آهن در کانون توجه سرمایه‌گذاران خارجی قرار دارد و موقعیت جغرافیایی کشورمان بر توجیه اقتصادی این بخش از حمل‌و‌نقل افزوده است، وزارت راه برنامه ویژه‌ای برای این حوزه در نظر گرفته است.

تاکنون چندین هیات از ورود به پروژه‌های ریلی ابراز تمایل کرده‌اند و وزیر عمران و توسعه حمل‌و‌نقل اسپانیا هم در نشست با آخوندی خواستار همکاری با ایران در بخش ریل شد و گفت: با توجه به اینکه اسپانیا در زمینه قطار سریع‌السیر و احداث زیرساخت‌های ریلی توسعه و پیشرفت قابل توجهی داشت و جزو کشورهای پیشرفته در زمینه حمل‌و‌نقل سریع‌السیر ریلی محسوب می‌شود، یکی از زمینه‌های همکاری با کشور ایران در حوزه راه‌آهن و قطارهای سریع‌السیر است. البته چندی پیش علی نورزاد، معاون وزیر راه و شهرسازی فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بخش راه‌آهن و حمل‌و‌نقل ریلی و آزادراهی را اعلام کرد و گفت: شش پروژه ریلی و پنج پروژه آزادراهی در همایش بین‌المللی فرصت‌های سرمایه‌گذاری در حمل‌و‌نقل و مسکن و شهرسازی ایران معرفی می‌شوند. با توجه به آنکه تعداد زیادی طرح در دست ساخت هستند، در حوزه آزادراه و راه‌آهن قابلیت جذب سرمایه بسیار زیادی برای این دو بخش وجود دارد.

وی ادامه داد: احداث خطوط راه‌آهن «درود-خرم‌آباد- اندیمشک» به طول ۳۷۶ کیلومتر با ارزش یک‌میلیارد و ۱۰۳‌میلیون یورو، «گرگان-بجنورد-مشهد» به طول ۵۷۰ کیلومتر با ارزش یک‌میلیارد و ۹۱‌میلیون یورو، «رشت-آستارا» به طول ۱۸۳ کیلومتر با ارزش ۴۵۵‌میلیون یورو، «کرمانشاه-خسروی» به طول ۳۳۰‌کیلومتر با ارزش ۴۱۲‌میلیون یورو، «چابهار-زاهدان-بیرجند» به طول ۱۳۱۰ با ارزش یک‌میلیارد و ۸۰۳‌میلیون یورو و «شیراز-بوشهر-عسلویه» به طول ۶۴۴ با ارزش یک‌میلیارد و ۷۸‌میلیون یورو شش پروژه ریلی هستند که به‌عنوان فرصت سرمایه‌گذاری در همایش بین‌المللی ۱۱ و ۱۲ مهر معرفی می‌شوند. همچنین احداث آزادراه‌های «اندیمشک-اهواز» به ۱۳۰ کیلومتر با ارزش ۳۶۴‌میلیون یورو، «همدان-کرمانشاه-خسروی» به طول ۳۶۵ کیلومتر با ارزش یک‌میلیارد و ۶۰‌میلیون یورو، «سیرجان-بندرعباس» به طول ۳۲۱ کیلومتر با ارزش یک‌میلیارد و ۶۱‌میلیون یورو، «شیراز-بوشهر» به طول ۲۳۰‌کیلومتر با ارزش ۸۳۳‌میلیون یورو، «قم-سلفچگان-اراک» به طول ۷۴ کیلومتر با ارزش ۵۴۵‌میلیون یورو پنج پروژه آزادراهی هستند که به سرمایه‌گذاران در همایش عرضه می‌شوند.

دولت هوای بخش خصوصی را داشته باشد

از مهم‌ترین اهداف وزارت راه و شهرسازی از برگزاری این همایش و نمایشگاه جذب سرمایه‌گذاران خارجی است، این همان چیزی است که باعث نگرانی بخش خصوصی شده و طبق گفته مدیر كل دفتر مشاركت‌ها و جذب سرمایه‌گذاری وزارت راه و شهرسازی حدود ۱۰۰ پروژه با ارزشی بالغ بر ۲۶‌میلیارد یورو به سرمایه‌گذاران معرفی می‌شود که سه پروژه مربوط به توسعه فرودگاه بین‌المللی امام خمینی، ۲۳‌پروژه توسعه فرودگاهی با جزییات در بخش صنعت فرودگاهی، ۱۵ پروژه مهم ریلی، ۲۲‌پروژه توسعه بنادر كشور و ۳۵ پروژه مربوط به توسعه شهرهای جدید، مجتمع‌های مسكونی، تجاری و مترو به سرمایه‌گذاران در این همایش معرفی خواهد شد. اهمیت برگزاری این همایش و نمایشگاه به حدی است که وزیر راه و شهرسازی کشورمان شخصا از هیات‌های تجاری که تاکنون برای رصد بازارهای مختلف وارد ایران شدند برای حضور در این همایش دعوت کرده است.

این در حالی است که حضور شرکت‌های قدرتمند باعث استرس داخلی‌ها شده است. علی آزاد، دبیر انجمن شرکت‌های راهسازی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» با بیان اینکه بخش خصوصی در حوزه راهسازی بسیار توانمند است، گفت: مشکل این است که پروژه‌ها توجیه اقتصادی ندارند وگرنه شرکت‌های داخلی توانایی ورود به پروژه‌ها را هم از لحاظ فنی و هم از لحاظ مالی دارند.

وی ادامه داد: دولت مزیت‌ها و امتیازات بیشتری برای پیمانکاران داخلی قائل شود، هر چند بخش خصوصی توانایی رقابت با پیمانکاران خارجی را دارد اما در بخش سرمایه‌گذاری دولت باید از خصوصی‌های داخلی حمایت بیشتری داشته باشد.

آزاد تاکید کرد: برگزاری چنین نمایشگاهی برای معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری بسیار مفید است اما دولت باید حواسش باشد، در این بازار رقابتی بخش خصوصی بیش از این آسیب نبیند. دولت هنوز ریالی از بدهی‌های خود را به پیمانکاران پرداخت نکرده و فراهم آوردن فرصتی برای حضور در پروژه‌های سودده می‌تواند بخشی از زیان‌هایی که شرکت‌ها بابت تاخیر در پرداخت طلب‌هایشان دیده‌اند جبران کند. معتقدم ایجاد فرصت حضور بخش خصوصی و سرمایه‌گذاران و پیمانکاران خارجی در پروژه‌ها باید در شرایط یکسانی باشد و جذب سرمایه‌گذاران خارجی نباید به قیمت ضربه به داخلی‌ها تمام شود.

طبق اعلام وزارت راه و شهرسازی این همایش با محورهای حمل‌ونقل ریلی، جاده‌ای، توسعه شهری، صرفه‌جویی در انرژی، حمل‌ونقل هوایی، حمل ونقل دریایی، صنایع بندری، فرودگاهی، ساخت پایانه‌های جاده‌ای و ریلی و مجتمع‌های خدماتی و رفاهی بین راهی در تاریخ 11 و 12 مهرماه برگزار می‌شود. همایش و نمایشگاه فرصت‌های سرمایه‌گذاری می‌تواند فرصت برد- برد برای دولت در جهت پیشرفت پروژه‌های عمرانی و بخش خصوصی برای شناسایی پروژه‌های سودده و اقتصادی باشد.