صنعت نفت رونق می‌گیرد

سرمایه‌گذاران واقعی بخش‌خصوصی فعال در حوزه نفت که سال‌های سال به دلیل برخی از سیاست‌ها مورد بی‌مهری وزارت نفت قرار گرفته‌اند، امیدوارند با عرضه محصولات و دانش و توانایی‌هایشان در نمایشگاه انرژی بتوانند در رقابت سالم با سایر سرمایه‌گذاران اعم از دولتی و خارجی سهم قابل‌توجهی را به دست آورند. وزارت نفت در معرفی پروژه‌ها و دستاوردهای صنعت نفت رویکرد تازه‌ای را آغاز کرده تا با برگزاری نمایشگاه‌های داخلی و بین‌المللی، سرمایه‌گذاری‌های داخلی و خارجی و تزریق منابع مالی جدید، صنعت نفت جان تازه گیرد. 

در چند سال اخیر، به دلیل مشکلات اقتصادی و تحریم‌ها بحث سرمایه‌گذاری صنعت نفت با دشواری‌های خاصی مواجه شده، به طوری که به دلیل نبود سرمایه‌گذار در میادین مشترک نفت و گاز و پروژه‌های دیگر استفاده بهینه‌ای از ذخایر نفت و گاز صورت نگرفته است. ماحصل این مسئله عقب‌ماندگی کشور در تامین نیازهای داخلی و عدم‌موفقیت در کسب جایگاه واقعی در صادرات است. 

با این وجود، به دلیل سود بالای پروژه‌های صنعت، بخش خصوصی تمایل زیادی دارد که بتواند در کنار دولت باشد. در نگاه کلی به صنعت نفت، بخش‌خصوصی بیشتر در حوزه پتروشیمی فعال بوده است اگرچه به دلیل موفقیت در این حوزه بخش خصوصی متهم به رانت خواری شده، اما با این وجود در صنایع بالادستی در حوزه پتروشیمی کشور روند رو به رشدی را تجربه کرده است. سرمایه‌گذاران بخش‌خصوصی علاقه بسیاری در حوزه پالایشگاه دارند و در این باره نیز طرح ایجاد پالایشگاه‌های کوچک را در راستای کاهش خام‌فروشی مطرح کرده‌اند و امیدوارند وزارت نفت این بار فرصت سرمایه‌گذاری را به آنها بدهد.

با این وجود، در بخش گاز و به‌خصوص نفت کمتر ردپای سرمایه‌گذار واقعی بخش‌خصوصی دیده می‌شود. رضا پدیدار، رییس انجمن سازندگان تجهیزات صنعت نفت ایران در این باره به «فرصت امروز» می‌گوید: «سرمایه‌های بخش خصوصی در چند سال گذشته به دلیل عدم پرداخت بدهی دولت کاهش یافته است. از این رو، این بخش نتوانسته در پروژه‌های بزرگ سرمایه‌گذاری کند به همین دلیل است که در یازدهمین نمایشگاه بین‌المللی انرژی کیش از سرمایه‌گذاران خارجی در کنار سرمایه‌گذاران داخلی دعوت شده تا برای پروژه‌های بزرگ وارد قرارداد شویم. اما بدون شک در این نمایشگاه بار دیگر بخش‌خصوصی واقعی می‌تواند توانمندی‌های خود را به نمایش بگذارد و این فرصت خوبی است تا پروژه‌های نفتی به بخش‌خصوصی واقعی تعلق گیرد.»

وزارت نفت اعتماد کند

در حال حاضر سرمایه‌ گذاری و سرمایه‌پذیری در حوزه نفت، گاز، پتروشیمی، آب، برق و انرژی‌های نو مهم است، زیرا کاهش بیش از 50 درصد قیمت نفت خام در مدت زمان کم تایید‌کننده این اصل است که خام‌روشی نفت باید روند نزولی داشته باشد. بدون شک این نمایشگاه فرصت خوبی خواهد بود تا بخش خصوصی واقعی بتواند خودنمایی کند. 

هادی شیذری، رییس تحقیق و توسعه بازار شرکت پتروگاز ایلیا با اشاره به اینکه بسیاری از شرکت‌های بخش خصوصی به دلیل اعمال تحریم‌ها تلاش کردند تا دانش و تخصص لازم را در حوزه صنعت نفت فراگیرند، به «فرصت‌امروز» می‌گوید: «در این مدت نیز بسیاری از مشکلات شرکت‌های نفتی با همکاری شرکت‌های خصوصی فعال حل شد. برای نمونه جابه‌جایی ارزی توسط شرکت‌های بین‌المللی داخلی صورت گیرد. اما متاسفانه اعتماد وزارت نفت به شرکت‌های داخلی کم است، برای نمونه تکنولوژی که توسط متخصصان داخلی بومی شده مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. نیازهای خود را از طریق شرکت‌های خارجی بین‌المللی تامین ‌می‌کنند.»

توانمندی 70 درصدی بخش خصوصی

وی با اشاره به اینکه حضور سرمایه‌گذاران خارجی برای پروژه‌های نفتی در کشور همواره مورد تایید ما بوده است، می‌افزاید: «بخش‌خصوصی به دانش و توانایی 70 درصد از تجهیزات صنعت نفت دست یافته است و تنها کافی است وزارت نفت به این بخش اعتماد کند. البته با توجه به حضور شرکت‌های اصلی وزارت نفت امیدواریم واگذاری پروژه‌های نفتی در بخش‌های مختلف به بخش خصوصی واقعی  انجام گیرد.» در همین زمینه احمد جدیر، مدیرعامل شرکت مدیریت - ‌تدارکات و ساخت طوس در این باره به «فرصت‌امروز» می‌گوید: «باید بپذیریم بخش خصوصی واقعی در سرمایه‌گذاری‌های بزرگ ناتوان است و تنها سیستم‌های مالی بزرگ می‌توانند پروژه‌های بزرگ نفتی را عملیاتی کنند. اما نکته اصلی توانایی و توانمندی‌های فنی است که نباید آن را با سرمایه ‌مادی یکی بدانیم.» 

وی‌ با بیان اینکه براساس قانون، دولت در پروژه‌های بزرگ باید پیمانکار را ملزم به استفاده از توان فنی و مهندسی داخل کشور کند، ‌می‌افزاید: «بخش خصوصی این فرصت را دارد که با نمایش توان فنی و مهندسی خود، حضور خود را برای پروژ‌ه‌های آینده صنعت نفت فراهم سازد.»

شرکت‌های خصوصی فعال در صنعت نفت، در چند سال اخیر تلاش‌های زیادی داشتند تا توانسته‌اند در خارج از ایران در کشورهای جنوب شرق آسیا و آفریقا و کشورهای همسایه مجری کار شوند. انتظار این بخش‌این است که وزارت نفت فضای کار را برای آنها فراهم کند. بدون شک صنعت نفت از پیچیدگی‌های خاص خود برخوردار است و نمی‌توان با آزمون و خطا آن را مدیریت کرد. از سویی، در تمامی دنیا شرکت‌های بزرگ و بین‌المللی مجری پروژه‌های بزرگ هستند. با این وجود، می‌توان نمایشگاه‌ انرژی را فرصتی برای تبادل‌نظر میان بخش دولتی و بخش خصوصی در صنعت نفت دانست.