شفاف‌سازی اطلاعات بانک‌ها جای خالی موسسات اعتبارسنجی را پر نمی کند

بانك مركزی در اقدام اخیر خود بر لزوم قرار‌گیری اطلاعات مالی، ریسك‌پذیری بانك‌ها و شاخص‌های تسهیلاتی كه به افراد حقیقی، حقوقی می‌دهند در سایت هر بانك تاكید كرده است. این در حالی است که قرار بود این كار تا آخر مردادماه صورت گیرد اما به خاطر مناسب نبودن شرایط زمان آن به اول آذرماه تغییر پیدا كرد. بنابراین بانك‌ها كمتر از دو هفته برای گذاشتن این اطلاعات روی سایت‌های خود فرصت دارند و تمام این كارها در راستای شفاف‌سازی عملكرد بانك‌ها صورت خواهد گرفت.

یك كارشناس اقتصادی تاكید کرد که اطلاع‌رسانی نسبت به عملكرد بانك‌ها، ارائه تسهیلات و اطلاعات مشتریان روی سایت مفید است اما باعث ریشه‌كنی فساد و ایجاد شفافیت كامل در بانك نمی‌شود.

مرجان فقیه نصیری، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» با تاكید بر اینكه‌ اطلاعات بانك‌ها به دلیل فعالیتی كه در بورس دارند در سایت‌های بورس و اوراق بهادار قابل دسترس است، گفت: با این وجود برخی از موسسات مالی و اعتباری و بانك‌های در حال پذیرش هستند كه هنوز عملكرد مالی آنها روی سایت بورس دیده نمی‌شود و اطلاع‌رسانی دراین زمینه قطعا درجه‌ای از شفافیت را به همراه خواهد داشت.

وی با اشاره به اینكه اطلاع‌رسانی در زمینه آمار کلی تسهیل‌گیرندگان و بدهكاری‌های معوق سیستم بانكی روی سایت تاثیر مثبتی خواهد داشت، خاطرنشان كرد: با این وجود ما قیفی را سر و ته كرده و مورد استفاده قرار می‌دهیم تا به شفافیت برسیم درحالی‌كه نیاز است یكسری موسسات اعتبارسنجی وجود داشته باشند تا بانك‌ها بتوانند اعتبارسنجی مشتریان را از طریق آنها انجام دهند و رنكینگ اعتبارسنجی اعلام شود.

این اقتصاددان با تاكید بر اینكه قبل از ارائه تسهیلات باید اطلاعات افراد و اعتبارسنجی در دسترس موسسات مالی قرار گیرد گفت: ‌متاسفانه این كار در كشور عملا اتفاق نمی‌افتد و براساس رویه رایج حدود چهار، پنج شركت هستند كه طرح توجیه فنی اقتصادی را می‌نویسند و مشتریان بانك‌ها از گزارش آنها استفاده می‌كنند و بانک‌ها نیز بر آن مهر تایید می‌زنند. درحالی‌كه متاسفانه فرهنگ فساد در بسیاری از مواقع در روابط مالی ریشه‌دار شده است.

فقیه‌نصیری با تاكید بر اینكه هر درجه‌ای از شفاف‌سازی می‌تواند موثر باشد، یادآور شد كه با حل مشكل فاصله داریم و گفت: ‌باید مشكلات در سیستم بانكی ریشه‌یابی شود و قطعا برای از بین بردن فساد به قوانین و جرایم محكم، هم برای بانك‌ها و هم مشتریان نیاز داریم.

وی با تاكید بر اینكه باید ضمانت اجرایی برای قوانین وجود داشته باشد گفت: چنین اقداماتی كه اعلام می‌شود از جمله قرار دادن اطلاعات روی سایت بانك‌ها در ظاهر پیگیری می‌شود اما باید در عمل كارهای موثر انجام دهیم. گام اول مربوط به اعتبارسنجی صحیح است.

وی تاكید كرد: از سوی دیگر برای رفع فساد باید عملكرد سیستم بانكی و طرف تسهیل‌گیرنده تحت نظارت قرار گیرد.

این اقتصاددان تاكید كرد: بانكی كه تسهیلات می‌دهد اما نمی‌تواند در مورد توانایی بازپرداخت مشتری یا اینكه مشتری قصد بازپرداخت دارد یا خیر اعتبارسنجی درست انجام دهد، به همان اندازه مشتری مجرم است.

وی با تاكید بر اینكه در تمام لایه‌های بانكی باید شفاف‌سازی صورت گیرد گفت: در غیر‌این صورت قرار‌گیری اطلاعات روی سایت اثر زیادی در شفاف‌سازی ندارد.

باید به سمت خصوصی‌سازی بانك‌ها برویم

در زمینه اقدام مورد بحث بانك مركزی یكی دیگر از اقتصاددانان كشور با تاكید بر اینكه باید به سمت خصوصی‌سازی واقعی در بانك‌ها برویم گفت: باید نظام اقتصادی ایران به معنی واقعی آزادسازی شود. سعیدلیلاز، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» با تاكید بر اینكه روند انتخاب اعضای هیات‌مدیره بانك‌ها و برگزاری مجامع از شفافیت لازم برخوردار نیستند، گفت: باید به سمت خصوصی‌سازی بیشتر بانك‌ها برویم تا صورت‌های مالی ترازنامه تخصصی بانك‌ها شفاف شود زیرا در غیر‌این صورت اگر چیزی گم شود كسی متوجه نمی‌شود.

وی با تاكید بر اینكه بیشتر بانك‌ها مطالبات واقعی معوقه را هرگز اعلام نمی‌كنند، گفت: این اطلاعات به صورت عمومی منتشر نمی‌شود، اما اگر اطلاع‌رسانی صورت گیرد حتما به شفافیت عملكرد كمك خواهد شد.

وی با اشاره به وجود مشكلات بنیادی در حوزه بانك‌های خصوصی ایران گفت: ملاك‌های انتخاب‌ هیات‌مدیره از بانك مركزی گرفته تا سایر بانك‌ها سیاسی و براساس وفاداری است و نه از روی دانش، به‌گونه‌ای‌كه می‌بینیم گروه معدودی كه هیات‌مدیره بانك‌ها را تشكیل می‌دهند بیش از 30 سال است از این بانك به آن بانك در حال چرخش هستند.

لیلاز با اشاره به اینكه قرار دادن اطلاعات عملكرد روی سایت بانك‌ها گام خوبی برای شروع در عرصه شفافیت است، تاكید كرد: با این وجود اگر دراین مرحله در جا بزنیم به جایی نمی‌رسیم.

این اقتصاددان تاكید كرد: بانك‌های خصوصی در كشور به شفافیت مالی كمك می‌كنند و بانك خصوصی به این معنا است كه تحت سیطره دولت نباشد.

وی در پایان خاطرنشان كرد: بانك‌های كشور وقتی خصوصی می‌شوند اگر رییس‌جمهوری مانند احمدی‌نژاد بخواهد رییس بانكی را مانند پارسیان به پایین بكشد نتواند درحالی‌كه این كار در سال 1384 اتفاق افتاد. پس از آن نیز نزدیک بود این تجربه در مورد بانك پاسارگاد تكرار شود که با درایت بزرگان نظام، جلوی آن گرفته شد. بنابراین یك‌ بانک وقتی می‌تواند به‌صورت خصوصی فعالیت كند كه دولت به آن تعدی نكند و چنین بانكی در شفافیت عملكرد تاثیرگذار است.

براین اساس با توجه به فرصتی كه اول آذرماه به بانك‌ها برای ثبت اطلاعات روی سایت‌ها داده شده است گامی تاثیرگذار بر شفاف‌سازی ذكر می‌شود اما بنا به اعتقاد بسیاری از كارشناسان باید بانك‌ها به سمت خصوصی‌سازی پیش بروند و در این مسیر از دخالت دولت جلوگیری شود.