سود اقتصادی بازی های المپیک برای کشور میزبان چقدر است؟

این روزها شاهد برگزاری بازی های المپیک 2016 به میزبانی برزیل هستیم. بیش از 11 هزار ورزشکار از 206 کشور به ریو دو ژانیرو سفر کردند. بسیاری از بخش ها مانند مخابرات، گردشگری یا حمل و نقل نیز در این رویداد بزرگ تاثیر بسزایی دارند.

بازی های المپیک آنقدر اهمیت دارند که کشورها و شهرها افتخار می کنند میزبانی آن را به عهده داشته باشند و برای آن سر و دست می شکنند.

بسیاری معتقدند اهمیت المپیک تنها به خاطر خودِ رقابت ها نیست، بلکه یک کسب و کار صلح آمیز بین المللی به شمار می آید. البته تا پیش از سال 1984 هیچ یک از شهرهایی که میزبان المپیک بودند، سودی از این طریق به دست نیاوردند، اما به هر حال یک انگیزه برای رشد اقتصادی پشت پرده میزبانی المپیک بود.

زمانی که اعلام شد برزیل میزبانی المپیک 2016 را برعهده دارد، این کشور در کل 7100 میلیون دلار برای زیرساخت این مسابقات سرمایه گذاری کرد؛ رقمی که برابر با کل هزینه های جام جهانی فوتبال که به میزبانی این کشور برگزار شده، بود. بازی های المپیک در وضعیتی از آشفتگی سیاسی و رکود اقتصادی در این کشور در حال برگزاری است. اما سوال اصلی اینجاست که آیا کشور‎های میزبان توانسته‎ اند به اهداف اقتصادی خود در این دوران یا حتی پس از آن دست یابند؟

بسیاری از کارشناسان اقتصادی هیجان ایجاد شده در کشور منتخب را ناشی از منافع اقتصادی بلند مدت که اصلی‎ ترین دلیل رقابت میان کشور‎ها است می ‎دانند و در مجموع معتقدند کشور‎ها برای دستیابی به منافع اقتصادی، فارغ از مسائل ورزشی در این زمینه با یکدیگر رقابت می‎کنند و به نوعی این خزانه میزبان است که برنده اصلی رقابت‎‎هایی مثل المپیک خواهد بود نه تیم‎‎های ورزشی.

اندی اسماریک، تحلیلگر اقتصادی در میزبانی رویداد‎های بزرگ ورزشی در این زمینه می‎گوید: رقابت تمامی کشور‎های مستعد در زمینه میزبانی رویداد‎های ورزشی به امید دستیابی به منافع اقتصادی بالا صورت خواهد گرفت، چون دولت‎‎ها معتقدند اگرچه ارقام قابل توجهی به ‎عنوان کمک هزینه‎ برگزاری از سوی نهاد‎های بین‎المللی دریافت خواهند کرد، اما در طول یا دوران بعد از آن رویداد بزرگ، جریان نقدینگی همچنان به ‎سمت کشور میزبان در حرکت خواهد بود. 

این تحلیلگر اقتصادی معتقد است بسیاری از کشور‎های علاقه مند میزبانی چنین رویداد‎هایی با توجه به اهمیت صنعت گردشگری و میزان جذب گردشگران طی این دوران حساب ویژه‎ای در جبران هزینه‎‎های خود توسط دلار‎های گردشگران دارند، در‎حالی‎ که نباید فراموش کنیم درآمد‎های صنعت گردشگری به ‎خصوص در این دوران هرگز تضمین شده نیست، به‎صورتی که همواره تجربه خالی ‎ماندن برخی از هتل‎‎های پکن در دوران میزبانی المپیک 2008 را داریم و رکود بیشترین زیان اقتصادی از میزبان بازی‎‎های المپیک در اختیار کشور یونان و بازی‎‎های آتن با 15 میلیارد دلار زیان قرار گرفته است.

براساس مطالعات صورت گرفته، اثرات اقتصادی بازی های المپیک به ساختار اقتصادی کشورهای میزبان نیز بستگی دارد. کشورهایی مانند ژاپن و کره جنوبی در زمان برگزاری این بازی ها، سرگرم توسعه بودند.
به این ترتیب سرمایه گذاری های عظیمی که در این کشورها و در شهرهای میزبان صورت گرفت، در حقیقت صرف توسعه شد و به رشد اقتصادی انجامید. اما کشورهایی مانند اسپانیا، آمریکا، استرالیا و یونان زمانی میزبان این بازی ها شدند که توسعه یافته بودند. به همین خاطر است که بازی های المپیک در این کشورها سود اقتصادی چندانی به دنبال نداشت.

به این ترتیب کشورهای در حال توسعه می توانند با برگزاری بازی های المپیک، اقتصاد خود را از فرش به عرش برسانند، اما اقتصاد های پیشرفته تنها با هزینه های اضافی مواجه خواهند شد.

ژاپن با المپیک به دومین اقتصاد بزرگ جهان تبدیل شد.

بررسی ها نشان می دهد ژاپنی ها در سال 1964 موفق شدند المپیک را در توکیو برگزار کنند. آنها نخستین کسانی بودند که روی سرمایه گذاری عمومی تاکید کردند. دولت نیز در آن سال المپیک را یکی از مهم ترین محل های کسب درآمد معرفی کرد. به این ترتیب خیلی سریع برنامه ساخت و ساز و بهبود خدمات و حمل و نقل در دستور کار قرار گرفت.

مطالعاتی که بعدا در مورد اقتصاد ژاپن صورت گرفت نشان داد نرخ رشد سالانه تولید ناخالص داخلی ژاپن پس از برگزاری المپیک روند افزایشی چشمگیری گرفت و از 10.1درصد به 26.1درصد رسید. رشد تولید ناخالص داخلی این کشور از بسیاری کشورهای توسعه یافته غربی نظیر فرانسه و آلمان نیز بیشتر شد. به این ترتیب می توان ادعا کرد بازی های المپیک، ژاپن را به دومین اقتصادی بزرگ جهان تبدیل کرد. از این رویداد حتی با عنوان «انفجار توکیو» نیز یاد می کنند.

پس از ژاپن نوبت به کره جنوبی رسید که با برگزاری المپیک در سئول در سال 1988 به سودهای کلان اقتصادی دست پیدا کند؛ این کشور از یک طرف خودش را به عنوان کشوری صنعتی در جهان معرفی کرد و از طرف دیگر اقتصادش را به پای دیگر اقتصادهای توسعه یافته رساند. ساخت و سازهایی که این کشور در فاصله سال های 1981 تا 1988 به خاطر المپیک داشت باعث شد 330 هزار کارگر مشغول به کار شوند و درآمد سالانه تا 12.4درصد افزایش پیدا کند.

سرانه تولید ناخالص داخلی نیز در این کشور از 2300 دلار به 6300 دلار رسید. به همین راحتی کره جنوبی نیز به ببر آسیای شرقی تبدیل شد. به این ترتیب برگزاری المپیک در کره جنوبی نیز یکی دیگر از موارد انقلابی این رویداد ورزشی بود که باعث شد این کشور به لحاظ اقتصادی متحول شود.

المپیک سیدنی نیز به عنوان بهترین المپیک شناخته شد. موفقیت های المپیک 2000 نه تنها باعث بهبود ساخت و ساز در این شهر شد، بلکه روی توریسم و گردشگری آن نیز اثرات مثبتی بر جای گذاشت و این شهر را به شهرت و اعتباری جهانی رساند.

البته در کنار این نمونه های موفق، موارد ناموفقی نیز وجود داشته است. المپیک 2004 در آتن تنها هزینه به بار آورد و هیچ سود و صرفه اقتصادی برای یونان نداشت. گفته می شود هزینه بازی های المپیک در آتن بیش از 12 میلیارد دلار شد و بدهی هایی به بار آورد که پرداخت آنها 10 سال زمان می برد. اگر از این موارد استثنایی چشم پوشی کنیم، بازی های المپیک حتما می تواند روی توسعه شهرهای میزبان اثرات مثبت بگذارد.