سرمایه‌گذاری بر لوح سفید

راه‌اندازی واحدهای برش و بسته‌بندی کاغذ چندسالی است که جانی دوباره گرفته. این اتفاق پس از منویات مقام معظم رهبری مبنی بر حمایت دولت از تولیدکنندگان کاغذ رخ داد. برای اخذ مجوز راه‌اندازی یک واحد برش و بسته‌بندی ابتدا باید به اداره صنایع سبک در وزارت صنعت و معدن مراجعه کرد و تنها فرد باید سرمایه 50‌درصدی برای خرید ماشین‌آلات تولید داشته باشد تا بتواند علاوه بر کسب مجوز راه‌اندازی از تسهیلات یک میلیون دلاری بهرمند شود، این در حالی است که خیلی از صاحبان کارگاه‌های برش و بسته‌بندی از تولید زیرزمینی بسته‌های کاغذA4 گلایه دارند و معتقدند برش‌های زیرزمینی که با گیوتین و بی‌کیفیت انجام می‌شوند، با نام برندهای خارجی که قبلا در ایران معروف بوده‌اند و پس از تحریم‌ها وارد نمی‌شوند بازارگرمی می‌کنند. از این رو کسب‌و‌کار تولیدی‌های استاندارد را خراب کرده‌اند.  پس از اینکه شدت تحریم اقتصادی ایران دامن وارد‌کنندگان کاغذ را گرفت و اروپایی‌ها فروش محصولات خود را به ایرانی‌ها قدغن کردند، تجار به بازارهای شرق آسیا روی آوردند. در این کش و قوس بود که مقام معظم رهبری دولت را به حمایت از تولیدکنندگان کاغذ سفارش کردند.

هزینه راه‌اندازی یک واحد تولیدی
اگر قصد شما از ورود به صنف برش‌ و بسته‌بندی کاغذ، راه‌اندازی یک کارگاه قانونی و استاندارد است به گفته مدیر تولیدکننده کاغذ خلیج، شما به سوله‌ای هزار متری نیاز دارید تا علاوه بر فضا برای بازکردن رول‌های کاغذ و مسیری برای حرکت ماشین‌های «لیفت تراک» که کارشان حمل و جابه‌جایی رول‌های کاغذ است، محوطه برای بسته‌بندی کاغذ نیز باقی بماند. حمید سرمهینی با محاسبه هزینه راه‌اندازی می‌افزاید: «برای برش و بسته‌بندی صنعتی کاغذ به بودجه یک میلیارد و 300میلیون تومانی نیاز است تا به وسیله آن ماشین‌آلات بسته‌بندی که بین 700میلیون تا یک میلیارد تومان قیمت دارد، تهیه شود. برای استفاده از رول‌های کاغذ به یک دستگاه برش نیاز داریم که بین 50 تا 120میلیون تومان است. واحدهای صنعتی به ماشین‌های «لیفت‌تراک» نیاز دارند که قیمت ماشین سه تنی آن 80میلیون تومان است.
کارخانه‌های ایران به دلیل نداشتن تکنولوژی تولید پالپ (مواد اولیه سفیدکننده کاغذ) رول‌های کاغذ تولید نمی‌کنند، بلکه با دستگاه‌های پیشرفته، رول‌های وارداتی را بسته‌بندی می‌کنند. اگرچه شرکت صنایع چوب مازندران، کاغذ روزنامه و برگه‌های به اصطلاح کاهی تولید می‌کند، اما کاغذ A4 با کیفیت به‌صورت 100درصد در ایران تولید نمی‌شود، بلکه تنها برش و بسته‌بندی می‌شود.

مجوز واحدهای تولیدی کاغذ در ایران
واحدهای برش‌و بسته‌بندی کاغذ در ایران از زمانی افزایش یافتند که مقام معظم رهبری به دولت سفارش کردند برای خودکفایی در محصول کاغذ از تولیدکنندگان حمایت شود. در این راستا دولت با کاهش هزینه واردات رول‌های کاغذ به 4درصد (که مواد اولیه برش و بسته‌بندی به حساب می‌آیند) کسب‌و‌کار کارگاه‌های کوچک و بزرگ را رونق بخشید. مدیرعامل شرکت همگرایش، فرآیند راه‌اندازی یک تولیدی را این‌گونه شرح می‌دهد که ابتدا فرد باید به بخش صنایع سبک وزارت صنعت و معدن مراجعه کند، در حالی که او حداقل باید 50درصد سرمایه مورد نیاز خرید تجهیزات تولید را داشته باشد تا بتواند از تسهیلات بانکی نیز بهره مند شود، اگرچه فرآیند دریافت وام سال‌ها طول می‌کشد. از طرف دیگر این وام با بهره 12 تا 15درصد در اختیار تولید‌کننده قرار می‌گیرد. در آغاز تولید به دلیل نداشتن فروش، بازپرداخت وام بسیار سخت است. این حمایت از تولید کاغذ خیلی اثرگذار نیست، در حالی که در هند و چین به تولید‌کننده کاغذ یارانه 15درصدی داده می‌شود و همین عاملی است که باعث می‌شود قیمت کاغذ وارداتی چینی پایین‌تر از قیمت تولید داخل باشد.

تهدیدهای بازار کاغذ
خیلی از افراد با دستگاه گیوتین 30میلیون تومانی در مغازه‌ها کاغذ  A4بسته‌بندی می‌کنند که به دلیل کیفیت پایین برش اندازه کاغذ کوچک‌تر از سایز واقعی آن است. به گفته حمید اژدری تاجر کاغذ، خیلی از تولیدی‌هایی که با گیوتین و به‌صورت زیرزمینی کاغذ A4 بسته‌بندی می‌کنند نه تنها از رول‌های بی‌کیفیت برای تولیدات استفاده می‌کنند، بلکه در هر بسته 500تایی ممکن است 20 تا 30 برگه قرار دهند، به همین دلیل است که محصول نهایی خود را با قیمتی پایین‌تر روانه بازار می‌کنند، زیرا تعداد برگه‌های کمتر در هر بسته برای آنها سود محسوب می‌شود. سرمهینی با اشاره به رقابت ناسالم تولیدی‌ها می‌گوید: ما باید با خیلی از واحدهای غیرقانونی که مالیاتی پرداخت نمی‌کنند و تولیدات خود را با نام برندهای اروپایی که قبل از تحریم‌ها در بازار مطرح بودند وارد بازار می‌کنند، رقابت کنیم، زیرا مصرف‌کننده کالای اصل را از غیراصل نمی‌شناسد و از سوی دیگر آنها در هر بسته، تعداد کمتری برگه‌های کاغذ قرار می‌دهند که باعث سوددهی آنها در شرایط مختلف بازار می‌شود.
برندهای کاغذ با نام‌های copy max, copy deluxe  و magnum و... چندسالی است که در ایران (پس از آغاز تحریم‌ها) دیگر یافت نمی‌شود، این تولیدات از کشورهای اروپایی و برزیل وارد ایران می‌شدند که به دلیل کیفیت بالای آنها بازار را به انحصار خود درآورده بودند. موضوعی که بعدا دستمایه سودجویان شد تا با استفاده از نام آنها محصولات بی‌کیفیتی که به گفته سرمهینی فرآیند برش کاغذهای سر رول و ته رول باقی مانده تولیدات دیگر شرکت‌هاست (به‌ویژه چینی‌ها) تهیه شود و مصرف‌کننده را با قیمت‌های پایین مقهور خود سازد.  بسته‌های غیر‌استاندارد علاوه بر اینکه از اندازه استانداردی برخوردار نیستند ممکن است نوع کاغذ مناسب دستگاه کپی یا پرینتر نباشد و خساراتی را به دستگاه وارد کند. از طرف دیگر به دلیل عرضه آنها با قیمتی کمتر از بازار فروش کاغذ، شرکت‌های استاندارد را با چالش روبه‌رو کرده‌اند.  اما گذشته از معضلاتی که در این بازار هست، خبرهای خوبی هم وجود دارد که می‌تواند انگیزه‌ای برای سرمایه‌گذاران محسوب شود. مهم‌ترین آن، حاضر بودن مشتریان در هر برهه‌ای از زمان برای خرید کاغذ است. البته به شرطی که محصول شما کیفیت مورد نظر را داشته باشد.

ارزیابی بازار
به گفته فعالان بازار، رول کاغذ کیلویی 9هزار و 500تومان است که هر کیلو به طور متوسط چهاربسته 500تایی تولید می‌کند. البته رول‌ها در وزن‌های مختلفی هستند و قیمت‌شان به نسبت وزن، اندازه و برند متفاوت است، به طوری که از 52هزارتومان تا 100هزارتومان برای خرید هر رول می‌توانید هزینه کنید. دستگاه‌های مخصوصی وجود دارند که رول با A4 نامیده می‌شوند. اگر با این نوع 6 تا 7هزار ورق A4 در روز تولید کنید، می‌توانید به سودآور بودن سرمایه‌گذاری در این زمینه امیدوار باشید. در مورد دستگاه‌های معمولی تولید حداقل 2هزار ورق در روز توجیه اقتصادی پیدا می‌کند. در کل از آنجا که تا 70درصد کارها را دستگاه‌های اتوماتیک انجام می‌دهند، تعداد کارگران کاهش پیدا می‌کند و حدودا 10کارگر می‌تواند جوابگوی تولیدی شما باشد، آن هم بیشتر برای جابه‌جایی و حمل رول‌های کاغذ.