سرانجام؛ نفت تن به انجماد داد

نام نفت برای بسیاری از کارشناسان اقتصادی، یادآور سود آوری بالا، کسب سرمایه های مالی و جذب ارقام لازم بری تامین بودجه کشور است. اغلب کشورهای صادر کننده نفت به لحاظ مالی در وضعیت و جایگاه قابل قبولی قرار گرفته اند. با این حال، برخی کشورها که وابستگی مستقیمی به درآمدهای نفتی خود دارند، نسبت به سایر کشورها آسیب پذیر تر هستند.

به عبارت دیگر، اگرچه نفت و درآمدهای نفتی در پروژه های عمرانی، رفاهی و آبادانی کشورها نقش دارند، اما در صورت بروز هر نوع اتفاق غیر منتظره در بازار نفت، وضعیت تامین بودجه کشورها، شدیدا در خطر قرار می گیرد. کاهش قیمت نفت در طول ماه های گذشته و تلاش های کشورهای صادرکننده برای بازپس گیری جایگاه از دست رفته همچنان ادامه دارد.

تحولات دیپلماتیک اخیر در ایران و تغییر شرایط این کشور، پس از خروج از تحریم باعث شده، ایران در میان کشورهای صادر کننده نفت در خاورمیانه، وضعیتی بسیار متفاوت داشته باشد. مخالفت آَشکار دولت ایران و بیانات وزیر نفت در خصوص عدم تمایل ایران برای کاهش صادرات نفتی دلیلی ندارد، مگر تلاش برای بازسازی فرصت های از دست رفته در حوزه صادرات. با این وجود اخیرا کشورهای عضو اوپک جلساتی را برگزار کرده اند تا به توافقی در حوزه حل مشکل قیمت نفت دست پیدا کنند.

بر همین اساس است که طی روزهای گذشته، با هدف تامین بودجه و سرمایه پانزدهمین مجمع بین المللی انرژی در الجزایر برگزار شد. در خصوص نتایج این جلسه، نظرات متفاوتی وجود دارد که برخی به وضعیت ایران تمرکز بیشتری داشته اند.

چرا فریز نفتی انجام می شود؟

پایگاه خبری سی ان ان در جدیدترین تحلیل خود در خصوص قیمت نفت در خاورمیانه به این موضوع پرداخته که چرا کشورهای عمده صادر کننده نفت تا این حد تلاش دارند به توافقی برای کاهش قیمت نفت برسند؟

*بدون شک عربستان به عنوان صادر کننده اصلی نفت بین کشورهای منطقه، شناخته می شود، اما این کشور تنها صادرکننده ای نیست که بودجه خود را از طریق صادرات نفتی تامین می کند. کشورهایی مانند نیجریه و روسیه نیز که عمده بودجه خود را از طریق صادرات نفتی تامین می کنند، از کاهش قیمت نفت و رکود در بازار صادرات فشار بالایی را متحمل شدند. با این وجود، اجماع نظر کشورهای صادر کننده درخصوص کاهش صادرات و اتکا به روشی همچون فریز نفتی می تواند به عنوان یک راهکار بلند مدت و پربازده در نظر گرفته شود. 

*وضعیت بازار نفت همزمان با بازگشت ایران به عرصه صادرات نفتی پیچیده تر از گذشته شده و نمی توان انتظار داشت شرایط درست مثل دوران پیش از تحریم ادامه پیدا کند. بنابراین رسیدن به یک زبان مشترک و تصمیم گیری مبتنی بر تفاهم بین کشورهای صادر کننده از تنش های بین ایران و سایر کشورهای منطقه می کاهد.

*بسیاری از تحلیلگران منطقه و کارشناسان اوپک معتقدند بخشی از اصرار عربستان برای کاهش نرخ صادرات نفتی، افزایش فشار روی ایران بود؛ فشاری که در دوران پساتحریم به بخش تامین بودجه این کشور ضرر می رساند. اکنون با خروج ایران از برنامه فریز نفتی و تصمیم گیری مشترک بین کشورها برای پیگیری این جریان، پیش بینی می شود نه تنها تنش های بین ایران و عربستان کاهش یابد، بلکه ایران نیز با تامین بودجه از طریق درآمدهای نفتی، روند خروج از بحران های مالی و دیپلماتیک دوران تحریم را سریع تر طی کند.

اعراب ناراضی نیستند

نشریه بلومبرگ با اشاره به وضعیت صادرات نفتی کشورهای عرب حوزه خلیج فارس در مقایسه با ایران می نویسد: به نظر می رسد عرب ها در مجموع از نتایج مذاکرات چندان ناراضی نیستند. برای مثال الفالح وزیر نفت عربستان در مصاحبه ای اعلام کرده که طرح فریز نفتی با موفقیت بین شورا مطرح شده و احتمالا به سادگی نیز اجرا خواهد شد.

خالد فلاح، وزیر انرژی عربستان سعودی نیز در گفت وگو با نشریه لس آنجلس تایمز بر مثبت بودن نتایج مذاکرت به نفع کشورهای صادرکننده نفت تاکید کرده و افزود: نتایج این جلسه نسبت به جلسات گذشته کشورهای اوپک بسیار مفید تر به نظر می رسد، زیرا اغلب جلسات مهم پیشین که با هدف افزایش بهای نفت تشکیل می شد، به شکلی بی نتیجه یا با حداقل نتایج خاتمه پیدا می کرد. برهمین مبنا نمی توان از اهمیت تشکیل این جلسه و جلسه آتی کشورهای اوپک برای حل مشکل نفت به سادگی عبور کرد.

این توافق برای کشورهای عربی از آن حیث حائز اهمیت است که طی ماه های اخیر تنش هایی با دولت ایران داشتند؛ تنش هایی که به نظر می رسد اکنون با توافق فعلی کاهش یافته اند.

در سوی دیگر ماجرا ایرانیان نیز از عدم حضور خود در جمع کشورهای موافق با فریز نفتی ناراضی به نظر نمی رسند.

سخنان وزیر نفت ایران، بیژن زنگنه نشان می دهد ایران قصد دارد با تحکیم وضعیت فروش نفت در بازارهای جهانی به جهشی بزرگ دست یابد. بر این اساس می توان چنین استنباط کرد که این توافق برای دو سوی این میدان مثبت خواهد بود.