سازمان محیط‌زیست آشوراده را به دولت باخته است

دست‌اندازی به منابع طبیعی ایران کهن مختص یکی، دو سال و یکی، دو دهه نیست و آثار آن در درازای تاریخ این سرزمین اهورایی و در گوشه گوشه این مرز و بوم به چشم می‌خورد. یکی از این مناطق مهم و استراتژیک دریای مازندران با منابع بسیار غنی نفت و گاز، ذخایر حیات وحش دریایی و چشم‌اندازهای زیبای طبیعی است. این توانمندی‌ها و ذخایر همواره چشم طمع آزمندان و فرصت‌طلبان به منابع طبیعی بزرگ‌ترین دریاچه جهان را به دنبال داشته است.

اکنون تنها جزیره ایرانی دریای مازندران؛ آشوراده مورد تهدید قرار گرفته است. این تهدیدها نه از سوی بیگانگان بلکه از داخل است. عده‌ای آهنگ آن کرده‌اند تیشه بر ریشه جزیره زیبای آشوراده به‌عنوان دروازه شبه جزیره میانکاله که یک تالاب بین‌المللی است، بزنند. روزنامه فرصت امروز در تاریخ 17‌دی‌ماه 93 گزارش مفصلی از طرح گردشگری آشوراده را به چاپ رساند.

واگذاری آشوراده از دولت سازندگی

نقطه آغاز طرح توسعه گردشگری آشوراده از دهه 70 آغاز و مالکیت دولتی این جزیره در یک پروسه غیرقانونی به مالکیت خصوصی واگذار شد اما در دولت نهم با پیگیری‌های سازمان بازرسی کل کشور، سند مالکان خصوصی باطل و مالکیت این جزیره دوباره به دولت رسید. دولت یازدهم که اهداف زیست‌محیطی را در صدر برنامه‌های خود داشت و در بحبوحه تنش‌های منطقه‌ای، نخستین مصوبه هیات وزیرانش تشکیل ستاد احیای دریاچه ارومیه به ریاست حسن روحانی بود، امیدها را در دل دوستداران و فعالان محیط‌زیستی زنده کرد. اما این خوشبینی دیری نپایید و تنها با گذشت یک و نیم سال از عمر دولت یازدهم و همراه با سفر رئیس‌جمهوری به استان گلستان، طرح گردشگری آشوراده به امضا رسید و خانم ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست به‌عنوان مخالف این طرح، در مقابل عمل انجام شده قرار گرفت.

این موضوع با مخالفت‌های بسیاری همراه شد و بر همین مبنا ستاد مردمی نجات آشوراده متشکل از 167 سازمان محیط‌زیستی مردم نهاد شکل گرفت. افزون بر مخالفت‌های مردمی بخشی از بدنه سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز به صراحت و با قاطعیت این طرح را مغایر قوانین زیست‌محیطی دانستند.

موضع سازمان محیط‌زیست تغییر نکرده

اسماعیل کهرم، مشاور رئیس سازمان محیط‌زیست در امور طبیعی که بارها مخالفت خود را با طرح توسعه گردشگری آشوراده اعلام کرده، در گفت و گو با «فرصت امروز»، می‌گوید: همان‌طور که سال گذشته اعلام کردم، سازمان محیط‌زیست آشوراده را به دولت باخته است. وی در پاسخ به این پرسش که آیا موضع خانم ابتکار نسبت به آشوراده تغییر کرده است، تصریح می‌کند: موضع خانم ابتکار عوض نشده و ایشان دارند کاری را که رئیس‌جمهوری برخلاف میل باطنی شان انجام داده‌اند، توجیه می‌کند. این با تغییر موضع متفاوت است. ایشان نمی‌تواند جلو هیات دولت بایستد و البته همه مثل خودشان با گذشت نیستند.

آشوراده با تخت جمشید قابل مقایسه نیست

کهرم به مخالفت‌های خودش در خصوص طرح واگذاری آشوراده اشاره و اظهار می‌کند: من به‌عنوان مشاور رئیس سازمان محیط‌زیست از همان ابتدا با این طرح مخالفت کردم اما خانم ابتکار هیچ اعتراضی به من نکردند و این نشان می‌دهد که ایشان هم مانند من با واگذاری آشوراده موافق نیستند. مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست در خصوص اظهارنظرهای برخی از مسئولان به‌ویژه سازمان گردشگری و میراث فرهنگی که در روزهای گذشته نسبت به مخالفان طرح آشوراده ارائه شده، تصریح می‌کند: سازمان میراث فرهنگی تخصصی در زمینه زیست‌محیطی ندارد که بخواهد نظر یا طرح بدهد. کسانی که آشوراده را با تخت جمشید مقایسه می‌کنند باید بدانند که تخت جمشید یک سازه سنگی ساخت دست بشر است در حالی که شبه جزیره میانکاله و آشوراده از اجزای زنده طبیعی زمین هستند.

وی می‌افزاید: این سازه‌های طبیعی و حیات وحش موجود در آب آن توان و طاقت ساخت‌و‌ساز هتل‌های 20 طبقه با تله اسکی و هجوم هزاران نفر به منطقه را ندارند. این مناطق طبیعی با این طرح‌های توسعه‌ای لگد مال و منهدم می‌شوند. در حالی که کشورهایی مانند فرانسه، ایتالیا و... غارهای باستانی خود را شبیه‌سازی می‌کنند تا رفت‌و‌آمدها و حتی تنفس انسان‌ها بر نقش‌های آن اثر تخریبی نگذارد. سازمان میراث فرهنگی تخت جمشید را بدون هیچ محدودیت یا محافظتی در اختیار گردشگران می‌گذارد. در میانکاله و آشوراده اگر منابع طبیعی و حیات وحش آن نابود شود چه کسی پاسخگو است؟

آیا مردم هم متوهم هستند؟

مشاور رئیس سازمان محیط‌زیست تاکید می‌کند: بیش از 167 سازمان مردم نهاد (NGO) زیست‌محیطی و دانشگاه‌های کشور نسبت به این واگذاری واکنش نشان داده و مخالفت کرده‌اند. من در یک همایش مردمی با حضور 8 هزار نفر این موضوع را به نوعی به رفراندوم گذاشتم و مردم با این طرح قاطعانه مخالفت کردند. با این تفاسیر کسانی که می‌گویند مخالفان طرح آشوراده متوهم هستند، آیا مردم ما دچار توهم شده‌اند و تنها آنها که قصد تخریب دارند، از سلامت برخوردارند؟ کهرم صراحتا می‌گوید: کسانی که برای تغییر کاربری آشوراده تلاش می‌کنند بهتر است به جای این تخریب‌های زیست‌محیطی با مردم همراه شوند تا ننگ آشوراده بر پیشانی‌شان نماند و دست‌شان را از این اشتباه مهلک تاریخی بشویند.

کسی به حرف دانشگاه‌ها گوش نمی‌دهد

دکتر مجید مخدوم، استاد دانشگاه در رشته محیط‌زیست که دکترای ارزیابی اثرات محیط‌زیست و تعیین ظرفیت برد از دانشگاه ماکواری سیدنی را دارد و عضو هیات علمی دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران است، یکی از مخالفان این طرح به شمار می‌رود. وی در گفت‌و‌گو با «فرصت امروز» و در ادامه مخالفت با این واگذاری می‌گوید: پس از این واگذاری، ما ستاد احیای آشوراده را تشکیل دادیم و مخالفت‌های علمی خود را با این طرح اعلام کرده‌ایم اما شوربختانه کسی به حرف ما گوش نمی‌دهد. استاد دانشگاه تهران در ادامه می‌افزاید: سازمان حفاظت محیط‌زیست براساس کمیسیون ماده 2 قانون این پروژه را رد کرده و دستور توقف طرح را داده اما نمی‌دانیم چه کسانی پشت آن هستند که با وجود مخالفت سازمان محیط‌زیست همچنان در پی اجرای طرح هستند.

واگذاری آشوراده مغایر قوانین زیست‌محیطی

این فعال محیط‌زیستی تصریح می‌کند: من در برنامه زنده تلویزیونی نیز گفته‌ام و باز هم تاکید می‌کنم که این واگذاری‌ها خلاف قانون و اصول زیست‌محیطی است اما عده‌ای منافع خود را در اجرای طرح‌های غیرقانونی مانند آشوراده جست‌و‌جو می‌کنند. مخدوم با اشاره به ابطال سند مالکیت خصوصی جزیره آشوراده می‌گوید: سند مالکان خصوصی که غیر‌قانونی بود در دولت گذشته برگشت خورده و باطل شده اما همچنان منافع زودگذر عده‌ای خاص بر اجرای قوانین ترجیح داده می‌شود. سازمان محیط‌زیست چارچوب دارد و شرح خدمات آن مشخص است.

گردشگری برای صیادان نانی ندارد

وی ادامه می‌دهد: براساس مطالعات علمی این منطقه در ردیف زون (منطقه) 2 به شمار می‌رود و زون‌های 3 و 4 برای گردشگری مناسب هستند. بنابراین باید بپذیریم که آشوراده و منطقه حیات وحش آن جای مناسبی برای گردشگری نیست و تنها براساس ارزیابی‌های توان اکولوژیکی آن می‌تواند مورد بهره‌برداری قرار گیرد. آشوراده نباید به سرنوشت جنگل گلستان، سی‌سنگان و سایر مناطق طبیعی دچار و به نابودی کشیده شود.
استاد ارزیابی محیط‌زیست دانشگاه تهران، تصریح می‌کند: بهتر است آشوراده را به حال خودش بگذاریم و به مردم محلی آن‌که صیاد و ماهیگیر هستند برای رونق کار و حرفه اصلی‌شان کمک کنیم. گردشگری آشوراده برای آنها نانی  نخواهد داشت.