زنان بر کرسی‌های پارلمانی خاورمیانه

امروزه زنان حضور گسترده‌ای در مدارج سیاسی و اجتماعی جهان پیدا کرده و نقش مهمی در تصمیم‌گیری‌های مهم دولت‌ها ایفا می‌کنند، در دنیای امروز، زنان نیز به سهم خود کرسی‌های پارلمانی را در کشورها اشغال کرده و نقشی برابر با مردان را در صحنه‌های سیاسی و اجتماعی ایفا می‌کنند. در اینجا قصد داریم مروری داشته باشیم بر حضور زنان در کرسی‌های پارلمانی و فعالیت‌های سیاسی خاورمیانه، خصوصا در کشورهای عربی و از این منظر نشان دهیم که در دنیای امروز، زنان حضوری متفاوت‌تر و جدی‌تری نسبت به گذشته در این سرزمین‌ها دارند.

تاریخچه حضور زنان در پارلمان‌های سیاسی کشورهای منطقه

تاریخچه حضور زنان در مدارج سیاسی کشورهای عربی به چندین قرن پیش بازمی‌گردد. شجرالدر در قرن سیزدهم میلادی در مصر، ملکه اورفا در قرن یازدهم در یمن و راضیه سلطان در قرن سیزدهم در دهلی، از جمله رهبران زنی بودند که نخستین حضور جدی را در صحنه‌های سیاسی کشورهای عربی برای زنان رقم زدند. در سال‌های اخیر نیز حضور برجسته زنان را در کشورهای منطقه نظیر بنگلادش، ترکیه و پاکستان شاهد هستیم.

در حال حاضر در بسیاری از کشورها، زنان حق رأی دارند، جالب است بدانید نخستین عضو پارلمانی در جهان عرب، رؤیا آتیا  (Rawya Ateya) بود که در سال 1957 در مصر به پارلمان این کشور راه پیدا کرد. اما رفته رفته حضور زنان در پارلمان‌های کشورهای عربی بیشتر شد تا جایی که اتحادیه بین‌المللی پارلمانی در سال 2005 اعلام کرد که 6.5درصد از نمایندگان مجلس در جهان عرب، زن بودند که در مقایسه با سال 2000 که زنان تنها 3.5درصد از این تعداد را تشکیل می‌دادند، پیشرفت قابل‌توجهی بود. در همان سال مصر با وجود داشتن بزرگ‌ترین مجلس تنها حدود 4درصد نماینده زن داشت، درحالی‌که الجزایر با 32درصد بیشترین میزان حضور زنان را در مجلس خود داشت.

همچنین در سال 2006 امارات‌متحده عربی، نخستین حضور زنان را در نامزدهای انتخاباتی داشت، اگرچه تنها یک زن در این انتخابات نامزد شده بود و به مجلس نیز راه یافت، اما دولت هشت زن دیگر را نیز در مجلس فدرال قانون‌گذاری منصوب کرد و به این ترتیب 22.5درصد از کرسی‌های مجلس فدرال، سهم زنان شد که به مراتب بالاتر از سهم جهانی آن  (17درصد) بود.

زنان افغانستان: پیش به سوی آینده روشن

موقعیت زنان در افغانستان در دهه‌های اخیر در بدترین شرایط خود به سر می‌برد، اما در چند سال اخیر، بهبود قابل‌توجهی را در وضعیت زنان این کشور شاهد هستیم. طبق آمارهای موجود تا سال 2013، بیش از 2میلیون دختر در مدارس افغانستان مشغول به تحصیل بودند که حدود 40درصد از تعداد دانش‌آموزان را شامل می‌شد که این در مقایسه با زمان طالبان که تقریبا زیر صفر بود، بسیار امیدوار‌کننده است. در همان سال 15درصد از استادان دانشگاه در این کشور زن بودند و از همه مهم‌تر حضور زنان در پارلمان افغانستان بود که 27درصد از کرسی‌های این مجلس را تشکیل می‌داد، این سهم حتی از سهم حضور زنان در انگلستان و ایالات متحده آمریکا نیز بیشتر بود.

از جمله نکات بسیار قابل‌توجه در سیاست کشور افغانستان نسبت به زنان، وجود یک وزارتخانه درباره زنان است که وزارت امور زنان نامیده می‌شود. این سازمان که از سال 1322ه. ش کار خود را با عنوان مؤسسه عالی نسوان شروع کرده بود، در طول سالیان درازی به فعالیت‌های خود ادامه داد تا اینکه بعد از سقوط طالبان در سال 1380 به‌عنوان وزارت امور زنان ایجاد شد. در حال حاضر محترمه دلبر نظری، وزیر امور زنان در افغانستان است.

حضور فعلی زنان در پارلمان‌های خاورمیانه

طبق آمارهای موجود، سهم زنان در مدارج سیاسی کشورهای خاورمیانه روند رو به رشدی داشته و در مقایسه با سال‌های اخیر موقعیت بهتری یافته است، در این میان افغانستان مقام اول را داشته و به گزارش سایت  (shafaf. ir) از 249 کرسی پارلمانی آن، 69 کرسی از آن زنان است. زنان عراق نیز با داشتن 87کرسی از 328 کرسی پارلمانی در مقام دوم قرار دارند. پاکستان رتبه سوم را دارد و از تعداد 340کرسی، 70 کرسی را زنان دارا هستند.

جالب است بدانید در کشور عربستان هم که تا چند سال اخیر زنان از بسیاری حقوق اجتماعی محروم بودند نیز به مجلس راه یافته و با داشتن 30 کرسی از 151 کرسی مجلس این کشور، رتبه چهارم را در خاورمیانه از آن خود کرده‌اند. ترکیه  (98کرسی از 550)، آذربایجان  (19کرسی از 122)، قبرس (7کرسی از 56)، سوریه  (31کرسی از 250)، ارمنستان (14کرسی از 131)، بحرین  (3کرسی از 40)، ایران  (9کرسی از 290)، لبنان  (4کرسی از 128)، کویت  (1کرسی از 65)، عمان  (1کرسی از 84) و قطر  (0کرسی از 35) در رتبه‌های بعدی قرار دارند.