ریسک بالاست اما امیدهم هست

تولید گل‌و‌گیاه با تنوع فراوان برای سرمایه‌گذاری و هدایت منابع مالی به سمت آن بسیار مستعد است.صنعت گل و ‌گیاه از مهم‌ترین و سود‌آورترین قسمت‌های حوزه کشاورزی است که می‌تواند جایگاه مناسبی در اقتصاد ملی کشور داشته باشد. در این گزارش به چند‌وچون سرمایه‌گذاری و تولید انواع گل  (زینتی، باغچه‌ای و آپارتمانی) در این حوزه پرداخته‌ایم.

تولید مکانیزه هزینه‌بر است

ابراهیم خانجانی، مدیرعامل شرکت گیتی‌گل رامسر 20سال سابقه کار در این حوزه دارد و بیش از 10سال است که مجوز رسمی تولید گرفته. او در مورد شیوه تولید گل و گیاه در کشور می‌گوید: تولید گل و گیاه در ایران بیشتر به‌صورت سنتی است و تولید مکانیزه خیلی کم انجام می‌شود که آن هم به دلیل هزینه بالای تجهیزات و ادوات مورد نیاز است. ضمن آنکه همان وسایل مورد نیاز در داخل کشور تولید نمی‌شود و کاملا وارداتی است. همچنین تولید مکانیزه زیرساخت‌هایی لازم دارد که اجرا و نصب آنها زمانبر و پرهزینه است و تولیدکننده‌های کوچک و متوسط از پس آن برنمی‌آیند.

مثلا در تولید ماشینی باید گیاهان موردنظر ردیفی کاشته شوند و سیستم آبیاری قطره‌ای یا بارانی با فواصل یکسان و منظم کار گذاشته شوند که در یک واحد معمولی که 2 تا 3هزارمتر مساحت دارد هیچ صرفه‌ای ندارد و امکان‌پذیر نیست. علاوه بر آن تجهیزات دیگری مثل دماسنج هوشمند، رطوبت‌سنج الکترونیک، سمپاش ماشینی، سیستم آبیاری  (که بنا به نوع محصول کار گذاشته می‌شود) یخچال مخصوص یا سردخانه، استخر و اقلام دیگر که برای تولید همگی مورد نیاز است.

همه اینها آنقدر گران تمام می‌شود که کسی برای تغییر مدل تولید ریسک نمی‌کند. با توجه به صحبت‌های فعالان این رشته، تأمین منابع اولیه و کافی برای راه‌اندازی یک واحد مکانیزه و حمایت‌های قانونی مانند کاهش تعرفه‌های حامل‌های انرژی  (برق و گاز) و حمایت‌های مالی از مهم‌ترین عوامل توسعه و جلب افراد برای این صنعت است. ولی نه از حمایت‌های دولتی و قانونی خبری هست و نه از تسهیلات بانکی کافی. اینها تولیدکننده‌ها را زمین می‌زند.

شرکت گیتی‌گل رامسر در سال 1384 مجوز تولید گرفته است. فضای کار این شرکت یک باغ مرکبات به وسعت یک‌هکتار بوده که به درختان پرتقال و کیوی اختصاص داشته. چون درختان کیوی بعد از مدتی میزان ثمردهی‌شان کم می‌شود، جای خود را به گل‌های رنگ‌به‌رنگ می‌دهد. بعد از دریافت دو سه فقره وام به مبلغ 80میلیون تومان این مرکز شروع به کار می‌کند. خانجانی می‌گوید: ما توانستیم یک کسب‌و‌کار خانوادگی راه‌اندازی کنیم. سه کارگر تمام وقت هم داریم.

قصد ما این است که نوع تولیدمان را به‌صورت صنعتی یا حداقل نیمه صنعتی تبدیل کنیم که مستلزم تأمین منابع مالی و حمایت‌های ضمن تولید است. برآورد اولیه ما این است که اگر کارها خوب پیش برود و سوددهی مناسب تحقق پیدا کند، ظرف مدت 28ماه کل هزینه‌های صرف‌شده برمی‌گردد.

داستان تکراری هزینه‌های تولید و مواد اولیه

این تولید‌کننده از هزینه‌های بالای تولید و مواد اولیه انتقاد می‌کند و با دلخوری از شرایط نامناسب تولید و عدم حمایت از سوی نهادهای ذی‌ربط می‌گوید: یکی از عمده خرج‌های ما هزینه نگهداری است. کود، گلدان و سموم آفتکش در کنار مخارج دستمزد، بیمه و مالیات، تهیه مکمل‌های تقویتی هم بیشتر دخل را می‌بلعد.به هر حال فعلا توانسته‌ایم دوام بیاوریم و در صورت امکان کارمان را توسعه بدهیم.این حرفه مستعد اشتغال‌زایی بالاست و بسیاری از دانش‌آموختگان رشته‌های مرتبط کشاورزی می‌توانند در این عرصه به فعالیت بپردازند.

به کشورهای همسایه نگاه کنید مثل همین ترکیه. این کشور بسیار دیرتر از ما شروع به فعالیت در این رشته کرد و همه گل‌ها و موارد مورد نیازش را از ایران تأمین کرد. ببینید ما کجا هستیم و آنها کجای بازار جهانی گل قرار دارند. اگر مختصر حمایتی بشود و قوانین کارآمد و مناسب برای این صنعت تعریف و اجرا شود، بدون تردید یکی از مشاغل پول‌ساز و گسترده درخواهد آمد.

مجموعه ما الان فقط 5 تا 10قلم گل و گیاه تولید می‌کند که البته با توجه به نیاز بازار و خواست مشتری چه در تعداد و چه در مقدار تغییر می‌کند که تولید فعلی ما به‌طور میانگین 500شاخه یا اصله در هر نوع است. این حجم از تولید به راحتی می‌تواند سه تا چهار برابر شود. بیشتر تولیدات ما شمشاد طلایی، شمشاد سبز، لاوسون، نوئل و شمشاد نعنایی است.

مواد اولیه ما از خاک مخصوص، کود حیوانی، پوست برنج و ورمی کمپوست  (کود حیوانی با کرم خاکی که فضولات آن برای رشد گیاه مقوی است) تشکیل می‌شود که برای تهیه آنها با مشکل روبه‌رو هستیم. مثلا هر تن کود حیوانی بین 4/1 تا 6/1میلیون تمام می‌شود که برای مزرعه ما سالانه 30 تا 40تن کود حیوانی مورد نیاز است.

تولید و واسطه

خانجانی در مورد نقش واسطه‌ها اظهار می‌دارد: چون شبکه توزیع منسجم و یکپارچه نداریم و نظارتی هم صورت نمی‌گیرد، دلال‌بازی رونق زیادی دارد. یک واسطه، گل را از تولیدکننده می‌گیرد و اگر خیلی با انصاف باشد چهار برابر قیمت خرید می‌فروشد. زحمت را ما می‌کشیم و سود را دیگران با استفاده از نابسامانی توزیع و پخش می‌برند. ضمن اینکه باید تولید هر واحد محدود به چند نمونه شود و هر مجموعه سراغ همه اقلام گیاهی نرود. کاری که کشورهای صاحب‌نام می‌کنند. چون از تولید بی‌رویه و غیرلازم یک محصول جلوگیری و باعث هدر نرفتن منابع می‌شود.