رئیس ایمنی و پدافند شرکت ملی صنایع پتروشیمی در گفت و گو با «فرصت امروز» / رگولاتوری تنها راهکار خروج HSE از برزخ

در کمتر از یک ماه صنعت پتروشیمی با حوادث متعددی مواجه شد؛ آتش سوزی در پتروشیمی های بوعلی، بیستون و بندرامام و همچنین آتش سوزی در خط لوله اتلین غرب، موجی از نگرانی ها را در صنعت پتروشیمی ایجاد کرد که از دید برخی کارشناسان این صنعت، احتمال سریالی بودن این آتش سوزی ها وجود دارد.

در این میان آنچه بیش از همه خودنمایی می کند، مسئله ایمنی و HSE در پتروشیمی ها است. این در حالی است که تولید «پایدار و ایمن» و پیشگیری از حوادث از اهداف اصلی شرکت ملی صنایع پتروشیمی است که دستیابی به این امر نیازمند همکاری تمامی نهاد های حاکمیت و هلدینگ های صنعت پتروشیمی کشور است.

بروز هر حادثه در صنعت علاوه بر صدمات انسانی باعث خسارات مالی، آسیب به محیط زیست، آسیب های اجتماعی و حتی خدشه دار کردن برند و اعتبار شرکت ها می شود، از این رو پیشگیری از این گونه حوادث از طریق آموزش پرسنل، پیاده سازی نظام های مدیریت بازرسی مستمر، به کارگیری و نظارت بر استانداردهای طراحی و ساخت و ساز و بهره برداری جزو اولویت های شرکت های پتروشیمی کشور محسوب می شود.

درباره وضعیت کنونی HSE و ایمنی گفت وگویی با علیرضا نریمان نژاد، رئیس ایمنی و پدافند شرکت ملی صنایع پتروشیمی صورت گرفته است که مشروح آن را در زیر می خوانید.

با توجه به اتفاقات اخیر در برخی از مجتمع های پتـــروشیمی، در حال حاضر وضعیتHSE در صنعت پتروشیمی چگونه است؟ آیا نیاز است دستورالعمل های HSE در این صنعت مورد بازنگری قرار گیرد؟

طی سال های گذشته به دلیل دولتی بودن شرکت های پتروشیمی، بحث نظارت و اجرا با شرکت ملی صنایع پتروشیمی بود، از این رو مرتبا اقدامات ممیزی و پایش وضعیت ایمنی و آتش نشانی پتروشیمی در سطوح بالا انجام می شد، اما از زمانی که شرکت ها به بخش خصوصی واگذار شد تکالیف سازمانی ما نیز تغییر یافت، چراکه یکی از اهداف خصوصی سازی کاهش سطح تصدی گری نهاد دولتی است، ولی در عمل به دلیل عدم شفافیت، مشکلات اجرایی به وجود آمد زیرا نقاط ابهام زیادی نسبت به سطح نظارت وجود دارد و انتظار می رود هلدینگ های صنعت پتروشیمی بخشی از فعالیت های نظارتی را به عهده داشته باشند. زمانی که ما ناظر بودیم منابع لازم مالی و انسانی برای نظارت در پایین ترین سطوح وجود داشت و این نظارت تا سطوح عالیه نیز انجام می شد، اما هم اکنون نظارت بینابینی است. البته با وجود اینکه هم اکنون تکالیف نظارتی شفاف نیست، ولی در مناطق ماهشهر و عسلویه که تمرکز مجتمع های پتروشیمی وجود دارد، سطح نظارت مان را بالا بردیم. همچنین در این مناطق کارگروه های تخصصی تشکیل دادیم و نسبت به پایش وضع موجود اقداماتی انجام می گیرد.

باتوجه به اینکه در شرایط کنونی، شرکت ملی صنایع پتروشیمی تنها می تواند بر روند ایمنی و HSE پتروشیمی ها نظارت کند، چه نهادی می تواند سطح نظارت شما را در HSE افزایش دهد؟

مطمئنا قانون با تدوین آیین نامه رگولاتوری در صنعت پتروشیمی به ما کمک خواهدکرد تا نقش و جایگاه مان در این زمینه مشخص شود اما هم اکنون چون قوانین شفاف ومکتوب وجود ندارد در مواردی تا عمق ورود می کنیم، اما در موارد دیگر تنها تا سطح کارحضور داریم. این موضوع در پتروشیمی های پراکنده و هلدینگ های بخش خصوصی متفاوت است.

ورود عمقی شما درکدام پتروشیمــی صــورت می گیرد؟

شرکت ملی صنایع پتروشیمی در مجتمع های پتروشیمی که تک واحد یا پراکنده هستند، ورودی عمیقی تر دارد، اگرچه به طور شفافی تعمق فعالیت ما تعریف نشده است، اما در ماهشهر و عسلویه به دلیل اجتماع مجتمع های پتروشیمی، HSE مجزایی تعریف شده است، از این رو عمق کار تا بخش هایی به HSE این مناطق واگذار شد. به تازگی نیز وزیرنفت درحوزه HSE دستورالعملی ابلاغ کرده است که در آن اعلام شده بخش خصوصی درحوزه نظارتی و HSE مستثنی نیست و اولویت اول امنیت ملی کشور است.

چه میزان از خسارت های وارده در حوادث اخیر مجتمع های پتروشیمی به دلیل نبود رگولاتوری است؟

به طور مشخص نمی توان آمار ارائه کرد، اما بی تاثیر نبوده است. نبود رگولاتوری همانند این است که این صنعت در برزخ باشد. با این وجود برای تمام شرکت های پتروشیمی بخش نامه تدوین می شود و ممیزی خاص صورت می گیرد.

وزیر نفت در آخرین اظهار نظر اعلام کرده که دستورالعمل جدیدی برای رعایت نکات ایمنی به مجتمع های پتروشیمی ابلاغ کرده است. این دستورالعمل چقدر نظارت شما در بخش HSE را افزایش می دهد و با دستورالعمل های گذشته چه میزان تفاوت دارد؟

این دستورالعمل از چند وجه می تواند کمک کننده باشد، زیرا بالاترین مقام وزارتخانه آن را ابلاغ می کند و قدرت اجرایی بالایی دارد. در این میان تکلیف بخش خصوصی با موضوع نظارت شفاف می شود، اینکه همچنان شرکت ملی صنایع پتروشیمی نظارت عالیه دارد و بخش خصوصی مکلف است منابع مالی مورد نیاز برای HSE را تامین کند.

از سوی کارشناسان صنعت پتروشیمی اعلام شد که بی دقتی کارکنان در رخداد حوادث اخیر پتروشیمی نقش بسزایی دارد. شما این تحلیل را می پذیرید؟

شرکت ملی صنایع پتروشیمی دوره های مختلف داخلی و خارجی را برای آموزش های لازم به سطح اولیه HSE برگزار کرده است، اما این آموزش باید در تمامی سطوح باشد، زیرا در هر حادثه ای سایر بخش های پتروشیمی سهیم هستند. باید تلاش شود این آموزش ها اثربخش نیز باشند.

آیا تجهیزات مجتمع ها در اطفای حریق به روز است و آیا این تجهیزات نیاز به نوسازی دارند؟

براساس ممیزی انجام شده از شرکت های پتروشیمی مستقر در مناطق ماهشهر و عسلویه طی سال 1392، تمامی شرکت ها موظف هستند سطح یک شرایط اضطراری را که مربوط به داخل شرکت است با تجهیزات مناسب پوشش دهند و خودرو و منابع انسانی لازم را تامین کنند، ولی چنانچه به هر دلیل حادثه گسترش یابد و منطقه درگیر شود (به اصطلاح سطح 2) HSE مناطق عسلویه و ماهشهر وارد عمل شده و اقدامات کنترلی انجام می گیرد. بالطبع در بخش تجهیزات با کمبود هایی مواجه هستیم و برای نمونه در تجهیزات خاص از جمله خودروی بوم تراک و نردبان که دارای تکنولوژی های خاص خارجی است با کاستی هایی مواجهیم که در حال برنامه ریزی رفع کمبودها هستیم. ولی به طور کلی تجهیزات و ناوگان فعلی صنعت پتروشیمی یکی از بهترین و به روز ترین در کل وزارت نفت است.

بیشتــر مجتمـع هـای پتروشیمی عمر بالایی دارند. آیا این مسئله می تواند نگران کننده باشد که حوادث در صنعت پتروشیمی رشد کند؟

اتفاقات اخیر در مجتمع های پتروشیمی برای ما خوشایند نیست، اما نمی توان به دلیل رخداد چند حادثه گفت که شرایط برای مجتمع های پتروشیمی نگران کننده است. یادمان باشد که صنعت نفت و گاز و پتروشیمی به خصوص پتروشیمی ها از صنایع پرخطر با ریسک بالایی هستند که میزان خطرپذیری و ریسک در صنعت پتروشیمی به دلیل وجود مواد شیمیایی و تنوع در این مواد بسیار بالاست. نمی توان با چند حادثه برند پتروشیمی را زیر سوال برد. این حوادث بیش از اینکه نگران کننده باشند، هشدار دهنده هستند که باید برای جلوگیری از تکرار آن، سطح آموزش و نظارت را بالا برد.

حوادث اخیر پتروشیمی در زمان تعطیلات رخ داد، چرا این حوادث در این زمان رخ می دهد. آیا احتمال این حوادث در شرایط مشابه وجود دارد؟

بخش نامه ای به مجتمع های پتروشیمی ابلاغ شده است که در آن تاکید شده در فصل تابستان از انجام فعالیت های تعمیراتی در شیفت شب یا ایام تعطیل خودداری شود، زیرا در این زمان نظارت به حداقل می رسد و ریسک خطر بالا است. این بخش نامه ها برای هر مجتمعی یک زنگ خطر است که مورد توجه نیز قرار گرفته است. با این وجود در برخی مواقع به دلیل انجام تعمیرات اضطراری و لزوم وقفه در تولید، حوادثی رخ می دهد.

در کالبد شکافی صورت گرفته از وضعیت HSE در صنعت پتروشیمی در یک دهه اخیر، چه مواردی در رخداد حوادث بیشترین سهم را به خود اختصاص داده اند؟

در ریشه یابی های صورت گرفته مشخص شد که در تمام حوادث رخ داده انحراف از دستورالعمل های عملیاتی، فعـــالیـت های تعمیــراتـی، خطاهای انسانی و کاهش سطح نظارت و سرپرستی بیشترین علل حوادث بودند. HSE پتروشیمی در برخی مواقع با نقص هایی مواجه است، اما در مجموع عملکرد قابل قبولی دارد. باید حوادث در پتروشیمی را در یک زنجیره دید. هربخشی از سیستم که دچار نقص شود، فرآیند کار با مشکل مواجه می شود. برای رعایت HSE هر مجتمعی موظف است سطح یک شرایط اضطرار را ایجاد کند که این موضوع در مناطق پتروشیمی به خوبی اعمال می شود اما در برخی از پتروشیمی های پراکنده این سطح با کمبودهایی مواجه است.

شرکت ملی پتروشیمی چه اقداماتی در حوزه ایمنی و آتش نشانی صنعت پتروشیمی انجام داده است؟

دراین خصوص اقداماتی انجام شده است که می توان به تجهیز سه ایستگاه آتش نشانی منطقه پتروشیمی عسلویه با هزینه ای بالغ بر 30 میلیارد تومان، تشکیل کمیته نظارت بر ساخت و سفارش تجهیزات و ماشین آلات آتش نشانی و خرید بیش از 35 دستگاه خودروی آتش نشانی داخلی، تدوین و ابلاغ مجموعه چهار جلدی الزامات ایمنی و آتش نشانی در واحدهای عملیاتی صنعت پتروشیمی، راه اندازی دو مرکز آموزش آتش نشانی در منطقه ماهشهر و عسلویه، ارزیابی وضعیت ایمنی پیمانکاران صنعت پتروشیمی، نظارت مستمر بر وضعیت ایمنی خط لوله اتیلن غرب، انجام ممیزی های ایمنی پیش راه اندازی (PSSR) از مجتمع های پتروشیمی آماده تولید اشاره کرد.

ارتباط با نویسنده : ebrahimi1941@gmail.com