راهنمای خرید سهام

کیفیت افشا و اطلاع‌رسانی مناسب شرکت‌ها از مواردی است که نه تنها سهامداران عادی، بلکه تحلیلگران بازار سرمایه نیز در این سال‌ها کمتر به آن توجه داشته و آن را در تحلیل‌های بنیادی خود از شرکت‌ها کمتر لحاظ می‌کنند. این در حالی است که توجه بیشتر و دقیق‌تر به این رتبه‌بندی می‌تواند علاوه بر اینکه راهنمای خوبی برای سهامداران و تحلیلگران برای انتخاب سبد بهینه سهام‌شان باشد، درجه اتکا به تحلیل‌های آنها را نیز تا حد زیادی افزایش دهد. انتشار جدیدترین رتبه‌بندی شرکت‌های پذیرفته‌شده در فرابورس، براساس امتیاز کسب‌شده از نظر کیفیت افشا و اطلاع‌رسانی مناسب برای دوره 12‌ماهه منتهی به 30/09/93 به همراه اطلاعات مقایسه‌ای دوره 12‌ماهه منتهی به 31/06/93 که به شرح پیوست قابل مشاهده است، بهانه‌ای شد تا برای نخستین‌بار با نگاهی تحلیلی به فهرست مذکور، به نکات جالبی برسیم که در ادامه از نظر می‌گذرد. 

از 59 شرکتی که در این فهرست قرار دارند، 10 شرکت شهر‌سازی و خانه‌سازی باغمیشه، سرمایه‌گذاری مسکن شمالغرب، افرانت، نفت پاسارگاد، بیمه میهن، توکا ریل، کشتیرانی دریای خزر و فناوری اطلاعات خوارزمی موفق شده‌اند امتیاز نهایی بالاتر از 95 کسب کنند، در حالی که در دوره 12ماهه منتهی به 31 شهریور امسال، تنها پنج شرکت موفق به دستیابی به این مهم شده بودند و این نشان از افزایش شفافیت در شرکت‌های حاضر در فرابورس است. 

در انتهای فهرست نیز 10 شرکت پالایش نفت لاوان و شیراز، سیمان لار سبزوار، بیمه دی، گروه پتروشیمی سرمایه‌گذاری ایرانیان، بانک ایران زمین، پالایشگاه تهران، بانک‌سرمایه، عمران‌وتوسعه شاهد و مهندسی صنعتی روان فن آور نمره کمتر از 50 کسب کرده‌اند. همان قدر که جای گرفتن سه پالایشگاه لاوان، شیراز و تهران در قعر جدول به‌واسطه بسته بودن طولانی مدت آنها و مشکلاتی که با پالایش و پخش بر سر قیمت‌های فروش و کیفی‌سازی دارند، طبیعی می‌نماید از آن سو جای گرفتن شرکت گروه پتروشیمی سرمایه‌گذاری ایرانیان که با نماد پترول در بازار شناخته می‌شود، در جایگاه 55 فهرست بسیار جای تعجب دارد. 

شرکت شهر‌سازی و خانه‌سازی باغمیشه برای دومین دوره متوالی در صدر این فهرست قرار گرفته و در این دوره حائز امتیاز 100 از 100 شده است. این به آن معناست که نه تنها شرکت اطلاعات خود را همواره در مهلت قانونی افشا می‌کند، بلکه این اطلاعات با قابلیت اتکای بسیار بالایی نیز منتشر شده‌اند و به اصطلاح عامیانه مو لای درز گزارش‌های شرکت نمی‌رود. در جدول تنها دو نمره 100 دیگر قابل مشاهده است که شرکت‌های افرانت و نفت پاسارگاد از لحاظ امتیاز به موقع بودن این نمره را از آن خود کرده‌اند. یک شرکت ساختمانی دیگر بازار یعنی سرمایه‌گذاری مسکن شمالغرب نیز با هشت پله صعود نسبت به دوره قبل در جایگاه دوم فهرست به جای شرکت افرانت قرار گرفته و این شرکت را به رتبه سوم تنزل داده است.

بیشترین ارتقای رتبه را شرکت‌های بیمه میهن، سرمایه‌گذاری اعتلا البرز، تولید برق عسلویه مپنا و سرمایه‌گذاری مسکن تهران داشته‌اند و از آن سو سرمایه‌گذاری توسعه‌وعمران استان کرمان و صنعت روی زنگان بیشترین افت را در جدول از آن خود کرده‌اند. با کمی تفکر در فهرست مذکور نکات جالبی وجود دارد که توصیه‌های زیر از دل این نکات بیرون می‌آید: 

1- با تحلیل بنیادی شرکت‌هایی که در ابتدای این فهرست قرار گرفته‌اند، مطلب جدیدی دست تحلیلگر را نخواهد گرفت، زیرا شرکتی که هم اطلاعاتش را به موقع به بازار ارسال می‌کند و هم قابلیت اتکا به اطلاعات ارسالی آن بیش از 90درصد است، دیگر جایی برای تحلیل باقی نمی‌گذارد و تنها با توجه به انتظار بازدهی سهامداران که مسئله‌ای شخصی است و اطلاعات جدیدی که خود می‌تواند قیمت‌های متفاوتی در زمان‌های متفاوتی داشته باشد. بنابراین شرکت‌های بالای این فهرست برای نوسان‌گیری و سفته‌بازی پیشنهاد چندان مناسبی به‌نظر نمی‌رسند، زیرا به سرعت به سمت قیمت ذاتی خود در بازار سوق پیدا کرده و به آن قیمت میل می‌کنند. 

2- اما در عوض هرچه به انتهای فهرست نزدیک می‌شویم به فضای نوسان‌گیری و افت‌وخیزهای شدید بازار نیز متمایل خواهیم شد، زیرا شایعه و ابهام حول‌وحوش این شرکت‌ها که اطلاعات خود را به موقع و دقیق به بازار ارسال نمی‌کنند، زیاد بوده و موجبات نوسان شدید قیمتی آنها کاملا فراهم است. بنابراین توصیه می‌شود برای نوسانگیری کوتاه‌مدت از سهم‌هایی که در نیمه پایین فهرست قرار دارند استفاده شود. 

3- هرچه از بالای فهرست منتشر شده به پایین می‌رویم، ریسک توقف نماد نیز روند افزایشی به‌خود می‌گیرد، بنابراین اگر از سهامداران به اصطلاح پول لازم بازار هستید یا از اعتبار زیاد استفاده می‌کنید، اصلا سرمایه‌گذاری در این سهام به شما توصیه نمی‌شود. 

در پایان لازم به توضیح است امتیاز اطلاع‌رسانی ناشران براساس وضعیت اطلاع‌رسانی آنها از نظر قابلیت اتکا و به‌موقع بودن ارسال اطلاعات محاسبه شده‌است. معیار به‌موقع بودن براساس زمان ارسال اطلاعات توسط شرکت (پیش‌بینی‌ سود هر سهم، صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای حسابرسی‌نشده، صورت وضعیت پرتفوی، اظهارنظرهای‌حسابرس نسبت به پیش‌بینی سود هر سهم و صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای شش ماهه، صورت‌های مالی حسابرسی‌نشده و حسابرسی‌شده پایان دوره مالی و برنامه ‌زمان‌بندی پرداخت سود سهامداران در مقاطع تعیین‌شده در دستورالعمل افشای اطلاعات و با لحاظ کردن میزان تاخیر در ارسال اطلاعات، مورد محاسبه قرار می‌گیرد. میزان تغییرات در پیش‌بینی‌های ارسالی و همچنین تفاوت‌های میان مبالغ پیش‌بینی شده و عملکرد واقعی حسابرسی شده معیار قابلیت اتکا در این محاسبات است. در جدول زیر 10 شرکت نخست و 10 شرکت انتهایی  دیده می شود.

* کارشناس و تحلیلگر بازار سرمایه